ศาลเจ้าจุ้ยตุ่ย

ศาลเจ้าจุ้ยตุ่ย หรือ จุ้ยตุ่ยเต้าโบ้เก้ง (水碓斗母宫) เป็นศาลเจ้าจีนในจังหวัดภูเก็ตเริ่มสร้างขึ้นในสมัยต้นรัชกาลที่ 6 คนภูเก็ตเรียกศาลเจ้าว่า อ๊าม (庵) ตั้งอยู่ที่ ซอยภูธร ถนนระนอง ตำบลตลาดเหนือ อำเภอเมืองภูเก็ต จังหวัดภูเก็ต โดยความหมาย ของคำว่า จุ้ยตุ่ย จุ้ย (水) แปลว่า น้ำ ตุ่ย (碓) แปลว่า ครกตำข้าว สมัยก่อนนั้น หน้าบริเวณศาลเจ้า เป็นคลอง กว้าง มีน้ำมาก ชาวบ้านจึงสร้างกังหันขึ้น เพื่อใช้กำลังจากน้ำมาตำข้าวที่เก็บเกี่ยวแล้ว

ศาลเจ้าจุ้ยตุ่ย
水碓斗母宫
ศาลเจ้าจุ้ยตุ่ยเต้าโบ้เก้ง
ศาสนา
ศาสนา	ศาสนาชาวบ้านจีน
จังหวัด	จังหวัดภูเก็ต
เทพ	กิ๋วอ๋องไต่เต่
เทศกาล	งานประเพณีถือศีลกินผัก
หน่วยงานกำกับดูแล	มูลนิธิจุ้ยตุ่ยเต้าโบ้เก้ง
ปีที่อุทิศ	พ.ศ. 2454
ที่ตั้ง
ที่ตั้ง	283 ซอยภูธร ถนนระนอง ตำบลตลาดเหนือ อำเภอเมืองภูเก็ต
ประเทศ	ประเทศไทย
สถาปัตยกรรม
ประเภท	สถาปัตยกรรมจีน
เสร็จสมบูรณ์	พ.ศ. 2525
ทิศทางด้านหน้า	ทิศตะวันออก

ประวัติ

รูปแกะสลักขององค์เทพเจ้าต่าง ๆ ที่จะใช้ในงานพิธีกรรม

ครั้งสมัยหนึ่งประมาณการผ่านไปเจ็ดสิบกว่าปีแล้วมีงิ้วคณะหนึ่งได้นำคณะล่องใต้ไปแสดงตามสถานที่ต่าง ๆ คณะงิ้วจะต้องอัญเชิญ กิ้วอ๋อง ซึ่งเป็นสิ่งที่พวกเขานับถือ สักการบูชาอย่างสูงให้ท่านติดตามไปคุ้มครองปกปักรักษาให้พวกเขาอยู่เย็นเป็นสุขตลอดมา

ต่อมาคณะงิ้วดังกล่าวได้เดินทางมาถึงจังหวัดภูเก็ต ก็ได้เริ่มทำการแสดงที่ซอยรมณีย์ทางด้านวัดมงคลนิมิต (ซึ่งคนพื้นเมืองของจังหวัดภูเก็ตเรียกซอยรมณีย์ว่า อ่างอ่าหล่าย) คณะงิ้วได้มาอยู่ที่จังหวัดภูเก็ตนานพอประมาณ ระหว่างที่คณะงิ้วอยู่ภูเก็ตนั้นจัดได้ว่าให้มีพิธีกินผัก(กินเจ) กัน ซึ่งพวกงิ้วได้ถือปฏิบัติสืบอายุเป็นตอน ๆ มา พิธีการกินเจ คือ เริ่มขึ้นใน 1 ค่ำ เดือน 9 ตามปฏิทินจันทรคติจีน (เก้าโง้ยโช่ยอีด) ก่อนถึงวันกินเจพวกงิ้วจะปัดกวาด ล้างชำระสถานที่เครื่องใช้ หม้อข้าว ถ้วยชาม และสิ่งของที่จะประกอบในพิธีให้สะอาด ผู้ที่จะเข้าร่วมในพิธีจะต้องแต่งตัว นุ่งขาว ในพิธีการกินเจมีทั้งหมด 9 วัน 9 คืน

ในสมัยนั้นก็มีพี่น้องชาวภูเก็ต ทั้งคนจีน และคนไทย ก็ได้เข้าร่วมในพิธีการถือศีลกินเจกับคณะงิ้วด้วย พี่น้องชาวภูเก็ตของเราก็ได้ศึกษา ปฏิบัติ พิธีการต่าง ๆ ตั้งแต่วันเริ่มงานกินเจจนเสร็จพิธี ในพิธีการกินเจนี้ เขาจะมีพิธีขึ้นเสาโกเต้ง มีตะเกียงน้ำมัน 9 ดวงซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของพิธีการกินเจได้เริ่มขึ้นแล้วในพิธีการกินเจก็มีการประทับทรงพระทำพิธี ลุยไฟ สะเดาะเคราะห์อาบน้ำมันซึ่งกำลังเดือด พิธีไหว้เทวดา มีการแห่ขบวนไปตามถนนสายต่าง ๆ พอครบกำหนด 9 วัน 9 คืน ก็เป็นอันเสร็จพิธีการกินเจ

เมื่อพวกงิ้วหมดธุรการแสดงงิ้ว ต่างก็เก็บข้าวของเตรียมจะเดินทางกลับภูมิลำเนาของตน หัวหน้าคณะของงิ้วได้พิจารณาเห็นว่าพี่น้องชาวภูเก็ตทั้งคนจีนและคนไทยมีความเลื่อมใสศรัทธาในพิธีการถือศีล กินเจ เขาก็ได้อัญเชิญเฮี้ยวโห้ย (ไฟศักดิ์สิทธิ์) และสิ่งของต่าง ๆ ซึ่งจะในพิธีการกินเจ ให้ไว้กับพี่น้องชาวภูเก็ตไว้ดำเนินพิธีการกินเจต่อไปพี่น้องชาวภูเก็ตต่างพร้อมใจกันจัดตั้งเป็นศาลเจ้าขึ้นที่อ่างอ่าหล่าย (ซอยรมณีย์)

ต่อมาได้เกิดไฟไหม้จากบริเวณบ้านเรือนจึงลามมายังบริเวณศาลเจ้า ชาวบ้านจึงได้อัญเชิญเฮี้ยวโห้ย (ไฟศักดิ์สิทธิ์) มาฝากไว้ยังศาลเจ้าปุดจ้อ และเมื่อถึงเวลากินผักก็จะอัญเชิญมายังศาลเจ้าชั่วคราวที่ชาวบ้านช่วยกันสร้างขึ้น ณ สวนพูข้างศาลเจ้าปุดจ้อ (普吉平陽山觀音廟) ต่อมาเจ้าของสวนพูได้ถวายที่ดินแปลงนี้ให้ "กิวอ๋องไต่เต่" (九皇大帝)สร้างเป็นศาลเจ้าจุ้ยตุ่ย ซึ่งหลังแรกได้สร้างด้วยเป็นหลังคามุงจาก ในปี พ.ศ. 2454 ต่อมาเมื่อในปี พ.ศ. 2525 ชาวบ้านเข้าร่วมพิธีถือศีลกินผักมากขึ้น จึงได้ร่วมใจกันบริจาคทรัพย์เพื่อพัฒนาศาลเจ้ามาตราบจนปัจจุบัน และเปลี่ยนมาเป็น มูลนิธิ จุ้ยตุ่ย เต้าโบ้เก้ง (水碓斗母宮基金會)

งานประเพณีถือศีลกินผัก (เจี่ยฉ่าย)

พิธีกรรม

เสาโกเต้งศาลเจ้า สัญลักษณ์ของพิธีการถือศีลกินผัก

• ยี่ง่อ
  • วันทำความสะอาดศาลเจ้า หรือล้างอ้าม
  • ปังเอี๋ย เป็นพิธีกรปล่อยขุนทหารเพื่อดูแลอาณาบริเวณมณฑลการกินผัก

• ยี่เก้า
  • ทำพิธียกเสาโกเต้งขึ้นและอัญเชิญตะเกียง 9 ดวง ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของการเริ่มต้นพิธีถือศีลกินผัก
  • ทำพิธีเชิญ ยกอ๋องซ่งเต่ (เง็กเซียนฮ่องเต้) และองค์ประธานงานถือศีลกินผัก กิวอ๋องไต่เต๋

• โช่ยส่า
  • พิธี โข้กุ้น หรือ การเลี้ยงขุนทหาร และทำพิธีฉะเต็กเกี๋ยมหรือ ปักกระบี่ไม้ จะปักทั้งหมด 9 จุดโดยองค์พระจะเป็นผู้กระทำการพิธี
  • พิธีอัญเชิญ หล่ำเต๊า ปักเต๊า หรือ เทพผู้ถือบัญชีเกิดและตาย มาประดิษฐ์าน ณ ศาลเจ้า

• โช่ยลั๊ก
  • พิธี โข้กุ้น หรือ การเลี้ยงขุนทหาร
  • ทำพิธี โก๊ยโห๊ย หรือ ลุยไฟ

• โช่ยชิด
  • อิ้วเก้ง หรือแห่พระไปตามนนสายต่าง ภายในเมือง
  • ทำพิธีป้ายชิดแช้ หรือ บูชาดาวนพเคราะห์ทั้ง 7

• โช่ยเก้า
  • พิธี โข้กุ้น หรือ การเลี้ยงขุนทหาร
  • ทำพิธีส่ง หยกอ๋องซ่งเต่
  • ทำพิธีส่ง กิ๋วอ๋องไต่เต่

• โช่ยจ๊าบ
  • ทำพิธีนำเสาโกเต้งลง ถือเป็นการเสร็จสิ้นพิธีถือศีลกินผัก

ที่ตั้ง

มูลนิธิจุ้ยตุ่ยเต้าโบเก้ง 283 ซอยภูธร ถนนระนอง ตำบลตลาดเหนือ อำเภอเมืองภูเก็ต จังหวัดภูเก็ต 83000 โทร 0-7621-3243

7°31′N 98°13′E / 7.52°N 98.22°E / 7.52; 98.22

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ ศาลเจ้าจุ้ยตุ่ย
  • แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
  • ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
  • ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย

อ้างอิง

• หนังสือประวัติมูลนิธิ จุ้ยตุ่ย เต้าโบ้เก้ง
• สามารถดูรูปได้ที่ http://www.thisphuket.com/2011/08/blog-post_613.html 2012-02-20 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน