วันรัฐธรรมนูญ (ประเทศไทย)

วันรัฐธรรมนูญในประเทศไทย เป็นวันที่ระลึกในโอกาสที่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 เป็นรัฐธรรมนูญถาวรฉบับแรกของประเทศไทย

วันรัฐธรรมนูญ
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานรัฐธรรมนูญ ณ ท้องพระโรง พระที่นั่งอนัตสมาคม พระราชวังดุสิต เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475
ชื่อทางการ	วันพระราชทานรัฐธรรมนูญ
ความสำคัญ	เป็นวันที่ระลึกในโอกาสที่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยามฉบับถาวรฉบับแรก
การถือปฏิบัติ	พิธีวางพานพุ่มถวายราชสักการะ ณ พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว การชักและประดับธงชาติ
วันที่	10 ธันวาคม
ความถี่	ทุกปี
ครั้งแรก	พ.ศ. 2480
ริเริ่มโดย	คณะรัฐมนตรีสยาม คณะที่ 6
ส่วนเกี่ยวข้อง	การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม

ประวัติ

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยามฉบับสมุดไทยบนพานแว่นฟ้า จัดแสดงที่พิพิธภัณฑ์รัฐสภา

ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองของสยามและการประกาศใช้รัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายหลักของประเทศ รัฐบาลพระยาพหลพลพยุหเสนาได้แต่งตั้งกรรมการพิจารณาเรื่องวันหยุดราชการและการประกอบพิธีทางราชการที่เกี่ยวกับวันหยุดราชการ โดยมีหม่อมเจ้าวรรณไวทยากร วรวรรณเป็นประธานในปี พ.ศ. 2477 เพื่อความเรียบร้อยในการปฏิบัติราชการ

ต่อมาเมื่อวันที่ 4 มกราคม พ.ศ. 2480 พระยาพหลพลพยุหเสนาประกาศวันหยุดราชการขึ้น 9 รายการ โดยมีวันที่เกี่ยวข้องกับรัฐธรรมนูญ 3 รายการ ได้แก่

• วันขอพระราชทานรัฐธรรมนูญ ตรงกับวันที่ 24 มิถุนายน ซึ่งเป็นวันก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครอง
• วันรัฐธรรมนูญชั่วคราว ตรงกับวันที่ 27 มิถุนายน ซึ่งเป็นวันประกาศใช้พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475
• วันรัฐธรรมนูญ ตรงกับวันที่ 10 ธันวาคม ซึ่งเป็นวันประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม โดยให้วันที่ 9 และวันที่ 11 เป็นวันหยุดราชการด้วย

หลังจากนั้น รัฐบาลภายใต้การนำของจอมพล แปลก พิบูลสงคราม ได้เปลี่ยนแปลงวันหยุดราชการที่เกี่ยวข้องกับรัฐธรรมนูญ ดังนี้

• พ.ศ. 2482 - คณะรัฐมนตรีไทย คณะที่ 9 มีมติให้ปรับวันที่ 24 มิถุนายนเป็นวันชาติ โดยควบรวมวันที่ 23 และ 25 เป็นวันหยุดราชการด้วย ยกเลิกวันรัฐธรรมนูญชั่วคราว (27 มิถุนายน) ส่วนวันรัฐธรรมนูญ (10 ธันวาคม) ยังคงเดิม
• พ.ศ. 2491 - คณะรัฐมนตรีไทย คณะที่ 21 มีมติให้ปรับวันที่ 10 ธันวาคมเป็นวันหยุดราชการในชื่อวันรัฐธรรมนูญเพียงวันเดียว
• พ.ศ. 2493 - คณะรัฐมนตรีไทย คณะที่ 22 มีมติให้ปรับวันที่ 9, 10 และ 11 ธันวาคมเป็นวันหยุดราชการในชื่อวันรัฐธรรมนูญตามเดิม
• พ.ศ. 2497 - คณะรัฐมนตรีไทย คณะที่ 25 มีมติให้ปรับวันที่ 10 ธันวาคมเป็นวันหยุดราชการในชื่อวันรัฐธรรมนูญเพียงวันเดียว เพื่อปรับลดจำนวนวันหยุดราชการไม่ให้กระทบกิจการอื่น และคงไว้จนถึงปัจจุบัน

พิธีและกิจกรรมเนื่องในวันรัฐธรรมนูญ

รัฐสภากำหนดจัดพิธีถวายราชสักการะพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เบื้องหน้าอาคารรัฐสภา ถนนอู่ทองใน เป็นประจำทุกปี กระทั่งรัฐสภาย้ายไปที่ตั้งใหม่ จึงกระทำพิธี ณ พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวภายในอาคารรัฐสภา ถนนเกียกกาย

นอกจากนี้รัฐสภา สถาบันทางการเมือง หรือสถานศึกษากำหนดจัดกิจกรรมเสวนา ปาฐกถา บรรยาย นิทรรศการ หรือกิจกรรมอื่นที่เกี่ยวข้องกับรัฐธรรมนูญและการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข อนึ่งกลุ่มมวลชนบางส่วนอาจใช้วันนี้กำหนดนัดกิจกรรมที่แสดงออกถึงประชาธิปไตย

วันรัฐธรรมนูญเป็นวันที่กำหนดให้อาคารสถานที่ต่าง ๆ ยานพาหนะ พื้นที่สาธารณะ และสถานศึกษาชักและประดับธงชาติไทย

ดูเพิ่ม

• การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย

อ้างอิง

1. https://ratchakitcha.soc.go.th/documents/1101448.pdf
2. https://ratchakitcha.soc.go.th/documents/1105432.pdf
3. https://ratchakitcha.soc.go.th/documents/1110471.pdf
4. https://ratchakitcha.soc.go.th/documents/1130817.pdf
5. https://ratchakitcha.soc.go.th/documents/1141392.pdf
6. https://ratchakitcha.soc.go.th/documents/1159427.pdf
7. สมบัติ พลายน้อย, ตามรอยเบื้องพระยุคลบาท พระบาทสมเด็จฯ พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว, พิมพ์ครั้งที่ 4, กรุงเทพฯ : มติชน, 2550 () หน้า 221
8. https://www.matichon.co.th/politics/news_4324342
9. https://www.thaipbs.or.th/news/content/334499
10. https://www.thairath.co.th/news/politic/1992200
11. https://ratchakitcha.soc.go.th/documents/17154392.pdf https://ratchakitcha.soc.go.th/documents/17094991.pdf