ลิ้นยึด

ลิ้นยึด (อังกฤษ: Ankyloglossia)คือปัญหาสุขภาวะของมารดาและทารกที่เกิดขึ้นจากการที่ ทารกมีลิ้นยึด เป็นปัญหาให้ทารกดูดนมแม่ไม่ได้ เป็นปัจจัยหนึ่งซึ่งทำให้เกิดการหยุดเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

การให้นมทารก

ลิ้นยึดทางสรีรวิทยา

ลิ้น มีบทบาทสำคัญมากในการดูดนมของทารก เมื่อมีลักษณะทางสรีรวิทยาที่ผิดปกติไป ที่เป็นการเปลี่ยนแปลงต่อการเคลื่อนไหวของลิ้น จะก่อให้เกิดการรบกวนและมีผลกระทบต่อกระบวนการซึ่งเป็นกลไกการดูดนมของทารก ภาวะลิ้นยึด เป็นภาวะที่มีพังผืดยึดใต้ลิ้นดึงรั้งพังผืดที่ลิ้นทำให้ลิ้นไม่สามารถแลบ หรือยื่นออกมาได้ตามปกติ โรคและความรุนแรงของลิ้นยึด ขึ้นอยู่กับลักษณะพังผืด และตำแหน่งที่ยึดเกาะการประเมินภาวะลิ้นยึดให้สังเกตได้จากอาการดังต่อไปนี้

1. เมื่อทารกแลบลิ้น หรือยื่นลิ้นออกมา ปลายลิ้น อยู่หลังแนวเหงือก หรือแลบพ้นริมฝีปากล่างเล็กน้อย
2. เมื่อทารกแลบ หรือยื่นลิ้นออกมา ปลายลิ้นมีลักษณะเป็นรูปรอยหยัก หรือเป็นรูปหัวใจ (heart shape)
3. พังผืดมีลักษณะ เป็นแผ่นหนา สั้น ตึง
4. พังผืด บางยาว ยึดเกาะถึงปลายลิ้น
5. เมื่อทารกร้อง ลิ้นไม่กระดกติดเพดานปาก
6. ทารกไม่สงบ ร้องกวน หลังจากดูดนมทั้งที่ทารกดูดนมแม่บ่อยครั้ง (ประมาณมากกว่า 8 ครั้ง ต่อวัน)
7. นอกว่านั้นยังอาจสังเกตได้จาก การอุจจาระ และปัสสาวะของเด็ก หลังจากให้นมแล้ว 3 วัน

กระบวนการ การดูดนมกับการใช้ลิ้นของทารกพบการขัดขวางการดูดนมจากการที่ทารกมีภาวะลิ้นยึด ทารกที่มีภาวะลิ้นยึด ลิ้นเมื่อดูดนมแม่จะถูกจำกัดการเคลื่อนไหว ทำให้ไม่สามารถแลบลิ้น กระดกลิ้นได้ตามปกติ ความสามารถของทารกในการแลบลิ้น หรือ ยื่นลิ้นออกมา เหนือริมฝีปากล่าง เพื่อนำลิ้นออกมาห่อหุ้มคัปปิ้ง (cupping) ใต้ลานหัวนมตรงส่วนที่รองรับ ไม่สามารถกระทำได้ ซึ่งเป็นเหตุให้เกิดภาวะแทรกซ้อน ทั้งต่อมารดา และทารก ตลอดจนทำให้ทารกพลาดโอกาส ในการได้รับน้ำนมแม่ ซึ่งเป็นอาหารเพียงอย่างเดียวใน 6 เดือนแรก ในด้านมารดา จะพบปัญหา เจ็บหัวนม หัวนมแตก เต้านมคัด ท่อน้ำนมอุดตัน ทำให้เกิดความเจ็บปวด เหนื่อยล้า อ่อนเพลีย และท้อใจ ที่จะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ต่อไป หากพบว่าทารกดูดนมมารดาได้น้อย เด็กร้องกวนเพราะไม่อิ่ม หงุดหงิด ดูดนมแม่บ่อยมาก แต่การเจริญ เติบโตช้า น้ำหนักลด เป็นอาการที่แสดงว่า ทารกได้รับน้ำนมแม่ไม่พอเพียง ให้ปรึกษากุมารแพทย์ และทันตแพทย์ เพื่อรับการประเมินภาวะลิ้นยึด หากเป็นในระดับที่มาก อาจพิจารณา ให้ขลิบพังผืด เพื่อให้เด็กสามารถรับน้ำนมจากแม่ได้ตามปกติ

อ้างอิง

1. สุอารีย์ อ้นตระการ และธิดารัตน์ วงค์วิสุทธิ์. ความรู้พื้นฐานสู่ความสำเร็จของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. เอกสารประกอบการประชุมเชิงปฏิบัติการผู้เชี่ยวชาญการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. สำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัยกระทรวงสาธารณสุข , 2550
2. Judith Lauwers, Anna Swisher. Ankyloglossia in: Counseling the nursing mother: a lactation counseling ‘s guide 4 th ed. 312 – 314
3. Newman J, Pitman T. Tongue tie in : Dr. Jack Newman’s Guide to Breastfeeding
4. Newman J, Pitman T. Tongue tie in : Dr. Jack Newman’s Guide to Breastfeeding Revised and updated edition, 2003. 163-164
5. กรรณิการ์ บางสายน้อย และคณะ . ทราบได้อย่างไรว่า ทารกได้รับน้ำนมเพียงพอ ใน ส่าหรี จิตตินันท์ และคณะ การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ความรู้สู่ปฏิบัติ. สำนักพิมพ์กรุงเทพ เวชสาร. 2546 : 171-177