ราชวงศ์ที่สิบหกแห่งอียิปต์

ราชวงศ์ที่สิบหกแห่งอียิปต์ (อังกฤษ: Sixteenth Dynasty of Egypt หรือ Dynasty XVI) เป็นราชวงศ์ของเหล่าฟาโรห์แห่งอียิปต์โบราณที่ทรงปกครองในพื้นที่บริเวณธีบส์ในอียิปต์บน เป็นระยะเวลา 70 ปี

ราชวงศ์ที่สิบหกแห่งอียิปต์
1649 ปีก่อนคริสตกาล–1582 ปีก่อนคริสตกาล
สถานการณ์ทางการเมืองในอียิปต์ในช่วงการมีอยู่ของราชวงศ์ที่สิบหกแห่งอียิปต์ ระหว่างราว 1650 จนถึงราว 1590 ปีก่อนคริสตกาล
เมืองหลวง	ธีบส์
ภาษาทั่วไป	ภาษาอียิปต์
ศาสนา	ศาสนาอียิปต์โบราณ
การปกครอง	ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์
ยุคประวัติศาสตร์	ยุคทองแดง
• ก่อตั้ง	1649 ปีก่อนคริสตกาล
• สิ้นสุด	1582 ปีก่อนคริสตกาล
ก่อนหน้า ถัดไป ราชวงศ์ที่สิบสี่แห่งอียิปต์ ราชวงศ์ที่สิบสามแห่งอียิปต์ ราชวงศ์ที่สิบเจ็ดแห่งอียิปต์

ราชวงศ์นี้พร้อมกับราชวงศ์ที่สิบห้า และราชวงศ์ที่สิบเจ็ด ถูกจัดรวมกันในช่วงเวลาที่เรียกกันว่า (ระหว่าง 1650 – 1550 ปีก่อนคริสตกาล) ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่เห็นการแบ่งบริเวณอียิปต์บนและอียิปต์ล่างระหว่างฟาโรห์ที่ปกครองธีบส์และกษัตริย์ชาวฮิกซอส ซึ่งเป็นกษัตริย์จากราชวงศ์ที่สิบห้าแห่งอียิปต์ โดยมีศูนย์กลางการปกครองอยู่ที่เมืองอวาริส

การมีอยู่ของราชวงศ์

ในบรรดามุมมองหลักสองมุมมองจากแอจิปเทียกาของมาเนโธนั้น ราชวงศ์ที่สิบหกได้รับการอธิบายโดย (สนับสนุนโดย) ได้อธิบายในส่วนของ "เหล่ากษัตริย์ฮิกซอสผู้เลี้ยงแกะ" ส่วนฟาโรห์แห่งธีบส์ได้รับการอธิบายจาก

คิม รีฮอล์ต (1997) ตามด้วยจานีน บูร์เรียว (2003) ในการตีความบันทึกพระนามแห่งตูรินใหม่นั้น ได้ตีความรายพระนามฟาโรห์ที่มีศูนย์การปกครองอยู่ในเมืองธีบส์ เพื่อประกอบเป็นราชวงศ์ที่สิบหกตามมาเนโธ ถึงแม้ว่านี่จะเป็นหนึ่งในข้อสรุปที่ "เป็นที่ถกเถียงและกว้างขว้างที่สุด" ของรีฮอล์ต ด้วยเหตุนี้นักวิชาการคนอื่นๆ จึงไม่ติดตามรีฮอล์ต และเห็นว่ามีเพียงหลักฐานไม่เพียงพอสำหรับการตีความให้ราชวงศ์ที่สิบหกเป็นราชวงศ์ที่มีศูนย์กลางที่เมืองธีบส์ได้

ประวัติราชวงศ์

การทำสงครามอย่างต่อเนื่องกับราชวงศ์ที่สิบห้านั้นได้กินเวลาตลอดช่วงการปกครองอันสั้นของราชวงศ์ที่สิบหก กองทัพของราชวงศ์ที่สิบห้าได้รบชนะเมืองแล้วเมืองเล่าจากศัตรูทางใต้ของพวกเขา ซึ่งได้รุกล้ำอาณาเขตการปกครองของราชวงศ์ที่สิบหกอย่างต่อเนื่อง ในที่สุดกองทัพก็ได้รุกรนยและพิชิตเมืองธีบส์ได้ จากการศึกษาในสมัยช่วงระหว่างกลางครั้งที่สอง คิม รีฮอล์ต นักไอยคุปต์วิทยา ได้เสนอความเห็นว่า ฟาโรห์เดดูโมสที่ 1 ทรงโปรดให้ขอพักรบในช่วงปลายราชวงศ์ แต่ฟาโรห์เนบอิร์ริราวที่ 1 ซึ่งเป็นผู้ปกครองก่อนหน้า อาจจะทรงประสบความสำเร็จมากกว่าและดูเหมือนว่าจะปรากฏความสุขสงบขึ้นในรัชสมัยของพระองค์

ทุพภิกขภัยซึ่งระบาดในบริเวณอียิปต์บนในช่วงปลายราชวงศ์ที่สิบสาม และตลอดช่วงราชวงศ์ที่สิบสี่ ส่งผลให้ราชวงศ์ที่สิบหกก็ได้รับผลกระทบเช่นกัน จะเห็นได้ชัดที่สุดในช่วงระหว่างและภายหลังจากรัชสมัยของฟาโรห์เนเฟอร์โฮเทปที่ 3

เหล่าผู้ปกครอง

นักวิชาการได้เสนอลำดับเหตุการณ์และรายพระนามของผู้ปกครองต่างๆ ที่เกี่ยวกับราชวงศ์นี้ รายพระนามเหล่านี้ถูกแบ่งออกเป็นสองส่วน คือ ส่วนของรายพระนามที่สันนิษฐานว่าเป็นราชวงศ์ที่สิบหกที่ประกอบไปด้วยข้าหลวงชาวฮิกซอส ซึ่งได้รับการสนับสนุนโดย และ และส่วนของรายพระนามที่มีการสันนิษฐานว่าราชวงศ์ที่สิบหกเป็นราชอาณาจักรอิสระที่มีศูนย์กลางการปกครองอยู่ที่เมืองธีบส์ตามที่ได้เสนอเมื่อเร็ว ๆ นี้

ข้าหลวงแห่งฮิกซอส

รายพระนามผู้ปกครองแบบดั้งเดิมของราชวงศ์ที่สิบหกได้จัดกลุ่มกษัตริย์ที่เชื่อว่าเป็นข้าหลวงแห่งฮิกซอส ซึ่งบางพระองค์ก็ทรงมีพระนามเป็นภาษาเซมิติก เช่น เซมเกน และ รายพระนามของผู้ปกครองจะแตกต่างกันไปตามแต่นักวิชาการ ซึ่งระบุไว้ในคู่มือพระนามแห่งอียิปต์ (Handbuch der ägyptischen Königsnamen) ในช่วงราชวงศ์ที่สิบห้า/สิบหกของ วูล์ฟกัง เฮลก์ได้เชื่อว่าราชวงศ์ที่สิบหกเป็นรัฐบริวารของชาวฮิกซอส ซึ่งเสนอรายพระนามกษัตริย์ที่แตกต่างกันเล็กน้อย ผู้ปกครองหลายพระองค์ที่ระบุไว้ในราชวงศ์ที่สิบหกภายใต้การสมมติฐานที่ว่า เหล่าผู้ปกครองดังกล่าวเป็นข้าหลวงแห่งฮิกซอส ซึ่งจะถูกจัดให้อยู่ในราชวงศ์ที่สิบสี่ ในส่วนของข้อสมมติฐานที่ว่าราชวงศ์ที่สิบหกเป็นราชอาณาจักรอิสระที่มีศูนย์กลางการเมืองการปกครองอยู่ที่เมืองธีบส์ จะปรากฏลำดับเหตุการณ์ไม่แน่นอนเป็นส่วนใหญ่

ราชวงศ์ที่สิบห้า/สิบหกแห่งอียิปต์ในฐานะของข้าหลวงแห่งฮิกซอส

พระนาม	รัชสมัย	คำอธิบาย
		อาจเป็นเจ้าชายจากราชวงศ์ที่สิบห้า หรือหัวหน้าเผ่าชาวคานาอัน ซึ่งอยู่ร่วมสมัยกับราชวงศ์ที่สิบสอง
'อเปอร์-'อนาติ		อาจจะอยู่ในช่วงต้นของราชวงศ์ที่สิบห้า
เซมเกน		อาจจะอยู่ในช่วงต้นของราชวงศ์ที่สิบห้า
ซาคิร์-ฮาร์		อาจจะอยู่ในช่วงต้นของราชวงศ์ที่สิบห้า
อเปปิ		อาจจะผู้ปกครองชาวฮิกซอสพระองค์เดียวกันกับอเปปิ
		อาจจะอยู่ในช่วงต้นของราชวงศ์ที่สิบสี่
ยาคุบ-ฮาร์		อาจจะอยู่ในช่วงปลายของราชวงศ์ที่สิบสี่
จามู
จาเคบมู
สเนเฟอร์อังค์เร เปปิที่ 3
เบบนุม
เนบมาอัตเร		อาจจะอยู่ในราชวงศ์ที่สิบเจ็ด
		อาจจะผู้ปกครองชาวฮิกซอสพระองค์เดียวกันกับ'อัมมู
		ยังเป็นที่ถกเถียงเกี่ยวข้องกับความเป็นกษัตริย์
		ยังเป็นที่ถกเถียงเกี่ยวข้องกับความเป็นกษัตริย์
[...]คาเร
[...]คาเร
[...]คาเร
		อาจจะอยู่ในราชวงศ์ที่สิบห้า ยืนยันจากเพียงแหล่งข้อมูลในภายหลังเท่านั้น
		อาจจะอยู่ในราชวงศ์ที่สิบสี่
		อาจจะเป็นฟาโรห์กาเรห์ อาจจะอยู่ในราชวงศ์ที่สิบสี่
		มีความเป็นไปได้ว่าเป็นพระนาม เชเนห์ มากกว่า เชเนส และอาจจะอยู่ในราชวงศ์ที่สิบสี่
'อ[...]
'อเ[ปปิ]
ฮิเบ
อเปด		ไม่แน่ชัด
ฮาปิ
เมนิ[...]

ราชอาณาจักรอิสระแห่งธีบส์

จากการศึกษาในสมัยช่วงระหว่างกลางครั้งที่สองในปี ค.ศ. 1997 ของ นักอียิปต์วิทยาชาวเดนมาร์กนั้น ได้เสนอความเห็นที่ว่า ราชวงศ์ที่สิบหกเป็นอาณาจักรที่เป็นอิสระ จากการตีความบันทึกพระนามแห่งตูรินใหม่ของรีฮอล์ต ซึ่งปรากฏฟาโรห์จำนวน 15 พระองค์ที่สามารถเชื่อมโยงกับราชวงศ์นี้ได้ โดยหลายพระองค์ได้รับการยืนยันจากแหล่งข้อมูลร่วมสมัย ถึงแม้ว่าผู้ปกครองส่วนใหญ่จะอยู่ในเมืองธีบส์ แต่บางคนอาจเป็นผู้ปกครองท้องถิ่นจากเมืองสำคัญอื่นๆ ของอียิปต์บน รวมทั้งอไบดอส และ ในรัชสมัยของฟาโรห์เนบอิร์ริอาอูที่ 1 อาณาจักรที่ปกครองโดยราชวงศ์ที่สิบหกได้แผ่ขยายอาณาเขตออกไปอย่างน้อยที่สุดทางเหนือถึงเมืองและทางใต้ถึงเมืองเอ็ดฟู และไม่ปรากฏพระนามของฟาโรห์เวปวาเวตเอมซาฟในบันทึกพระนามแห่งตูริน ซึ่งค้นพบจารึกศิลาที่เกี่ยวข้องกับพระองค์ที่อไบดอส และสันนิษฐานว่าพระองค์เป็นผู้ปกครองท้องถิ่นจากราชวงศ์อไบดอส

รีฮอล์ตได้เสนอรายพระนามฟาโรห์แห่งราชวงศ์ที่สิบหก ดังที่แสดงในตารางด้านล่าง ส่วนคนอื่น ๆ เช่น เฮลก์, แวนเดอร์สลีเยน, เบ็นเน็ตต์ ได้รวมผู้ปกครองเหล่านี้เข้ากับราชวงศ์ที่สิบเจ็ดแห่งอียิปต์ รายพระนามผู้ปกครองได้ระบุไว้ที่นี่ตามรีฮอล์ตและเรียงตามลำดับเวลา:

ราชวงศ์ที่สิบหกแห่งอียิปต์ในฐานะราชอาณาจักรอิสระแห่งธีบส์

พระนาม	รัชสมัย	คำอธิาย
ไม่ทราบ	1649–1648 ปีก่อนคริสตกาล	พระนามสูญหายไปจากส่วนทที่เสียหายของบันทึกพระนามแห่งตูริน
เซคเอมเร-เซเมนทาวี ดเจฮูติ	1648–1645 ปีก่อนคริสตกาล
เซคเอมเร-เซยูเซอร์ทาวี โซเบคโฮเทปที่ 8	1645–1629 ปีก่อนคริสตกาล
เซคเอมเร-เซอังค์ทาวี เนเฟอร์โฮเทปที่ 3	1629–1628 ปีก่อนคริสตกาล
เซอังค์เอนเร เมนทูโฮเทปอิ	1628–1627 ปีก่อนคริสตกาล
เซวัดจ์เอนเร เนบอิร์ริราวที่ 1	1627–1601 ปีก่อนคริสตกาล
เนบอิร์ริอาอูที่ 2	1601 ปีก่อนคริสตกาล
เซเมนเร	1601–1600 ปีก่อนคริสตกาล
เซยูเซอร์เอนเร เบบิอังค์	1600–1588 ปีก่อนคริสตกาล
เซคเอมเร เชดวาเซต	1588 ปีก่อนคริสตกาล
ไม่ทราบ	1588–1582 ปีก่อนคริสตกาล	พระนามฟาโรห์จำนวนห้าพระองค์สูญหายไปจากส่วนทที่เสียหายของบันทึกพระนามแห่งตูริน

ส่วนฟาโรห์พระองค์อื่นๆ ที่ถูกจัดว่าเป็นฟาโรห์จากราชวงศ์นี้ตามข้อสันนิษฐานของรีฮอล์ต แต่ลำดับตำแหน่งไม่แน่นอน โดยฟาโรห์เหล่านี้อาจจะสอดคล้องกับฟาโรห์จำนวน 5 พระองค์ที่สูญหายไปในบันทึกพระนามแห่งตูริน:

ราชวงศ์ที่สิบหกแห่งอียิปต์ในฐานะราชอาณาจักรอิสระแห่งธีบส์ (ลำดับตำแหน่งไม่แน่นอน)

พระนาม	รัชสมัย	คำอธิบาย
ดเจดโฮเทปเร เดดูโมสที่ 1		อาจจะทรงพยายามยุติการสู้รบกับชาวฮิกซอส เพื่อความสันติภาพ
ดเจดเนเฟอร์เร เดดูโมสที่ 2
ดเจดอังค์เร มอนต์เอมซาฟ
เมอร์อังค์เร เมนทูโฮเทปที่ 6
เซเนเฟอร์อิบเร เซนุสเรตที่ 4		ค้นพบรูปสลักขนาดมหึมาของพระองค์ที่คาร์นัก

อ้างอิง

1. Kuhrt 1995: 118
2. Bourriau 2003: 191
3. Ryholt 1997: 305
4. Bourriau 2003: 179
5. Cory 1876
6. see for example, Quirke, in Maree: The Second Intermediate Period (Thirteenth - Seventeenth Dynasties, Current Research, Future Prospects, Leuven 2011, Paris — Walpole, MA. ISBN , p. 56, n. 6
7. : Handbuch der ägyptischen Königsnamen, Münchner ägyptologische Studien, Heft 49, Mainz : P. von Zabern, 1999, ISBN 
8. Wolfgang Helck, Eberhard Otto, Wolfhart Westendorf, Stele - Zypresse: Volume 6 of Lexikon der Ägyptologie, Otto Harrassowitz Verlag, 1986, Page 1383
9. Darrell D. Baker: The Encyclopedia of the Pharaohs: Volume I - Predynastic to the Twentieth Dynasty 3300–1069 BC, Stacey International, ISBN , 2008, pp. 256-257
10. Kings of the Second Intermediate Period 16th dynasty (after Ryholt 1997)
11. Chris Bennet, A Genealogical Chronology of the Seventeenth Dynasty, Journal of the American Research Center in Egypt, Vol. 39 (2002), pp. 123-155
12. : The Political Situation in Egypt during the Second Intermediate Period, c. 1800 - 1550 BC, Copenhagen: Museum Tusculanum Press, ISBN , 1997.
13. Kim Ryholt's 16th dynasty on Digital Egypt for Universities
14. Georges Legrain: Statues et statuettes de rois et de particuliers, in Catalogue général des antiquités égyptiennes du Musée du Caire, Le Caire, 1906. I, 171 pp., 79 pls, available copyright-free online 2015-09-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, published in 1906, see p. 18 and p. 109

บรรณานุกรม

• Bourriau, Janine (2003) [2000], "The Second Intermediate Period", ใน (บ.ก.), The Oxford History of Ancient Egypt, Oxford: , ISBN 
• Cory, Isaac Preston (1876), Cory's Ancient fragments of the Phoenician, Carthaginian, Babylonian, Egyptian and other authors, Reeves & Turner, ISBN 
• (1995), The Ancient Near East: c. 3000–330 BC, London: , ISBN 
• (1997). The Political Situation in Egypt during the Second Intermediate Period, c. 1800–1550 BC. Copenhagen: . ISBN .