รัฐเจ้าของธง

คำว่า รัฐเจ้าของธง (อังกฤษ: flag state) ของเรือพาณิชย์เป็นของเรือได้รับการจดทะเบียนหรือได้รับใบอนุญาตตามกฎหมาย และถือเป็นสัญชาติของเรือ เรือพาณิชย์ต้องได้รับการจดทะเบียนและสามารถจดทะเบียนได้ในเขตอำนาจศาลเพียงแห่งเดียวเท่านั้น แต่สามารถเปลี่ยนแปลงเขตอำนาจศาลที่เรือได้รับการจดทะเบียนได้ รัฐเจ้าของธงมีอำนาจและความรับผิดชอบในการบังคับใช้กฎระเบียบกับเรือที่จดทะเบียนภายใต้ธงของตน รวมถึงกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบ การรับรอง และการออกเอกสารด้านความปลอดภัยและการป้องกันมลพิษ เนื่องจากเรือดำเนินการภายใต้กฎหมายของรัฐเจ้าของธง กฎหมายเหล่านี้จึงมีผลบังคับใช้หากเรือมีส่วนเกี่ยวข้องใน

ท้ายเรือบรรทุกตู้คอนเทนเนอร์ นอร์ด อินดิเพนเดนซ์ แสดงให้เห็นสถานะรัฐเจ้าของธงของเรือ (ปานามา)

คำว่า "" อธิบายถึงแนวทางปฏิบัติทางธุรกิจในการจดทะเบียนเรือพาณิชย์ในรัฐอื่นที่ไม่ใช่รัฐของเจ้าของเรือ และนำธงเรือราษฎร์ของรัฐนั้นติดไว้บนเรือ เรือสามารถจดทะเบียนได้ภายใต้ธงสะดวกเพื่อลดต้นทุนการดำเนินงาน หรือเพื่อหลีกเลี่ยงกฎระเบียบ หรือการตรวจสอบและกลั่นกรองโดยประเทศของเจ้าของเดิม โดยปกติแล้ว สัญชาติ (กล่าวคือ ธง) ของเรือจะกำหนดเขตอำนาจศาลในการเก็บภาษี

นับตั้งแต่มีการประกาศสิทธิธงในปี พ.ศ. 2464 รัฐทุกแห่ง รวมทั้งประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเล มีสิทธิที่จะรักษาทะเบียนเรือและเป็นรัฐเจ้าของธงของเรือ เนื่องจากรัฐเจ้าของธงบางรัฐไม่ปฏิบัติตามหน้าที่ในการสำรวจและรับรอง โดยเฉพาะรัฐเจ้าของธงสะดวกซึ่งมอบหมายหน้าที่ของตนให้กับสมาคมจัดชั้นเรือตั้งแต่ปี พ.ศ. 2525 รัฐจำนวนหนึ่งจึงได้จัดตั้งรัฐเจ้าของท่าเรือเพื่อควบคุมเรือที่จดทะเบียนต่างประเทศที่เข้ามาในเขตอำนาจศาลของตน

ณ เดือนมกราคม พ.ศ. 2553 ปานามาเป็นรัฐเจ้าของธงที่ใหญ่ที่สุดในโลก โดยมีระวางบรรทุกทางทะเลเกือบหนึ่งในสี่ของโลกที่จดทะเบียนอยู่ที่นั่น ขณะที่สหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักรมีระวางบรรทุกเพียงประมาณร้อยละ 1 เท่านั้น

ประวัติ

จนกระทั่งถึงสงครามโลกครั้งที่สอง ประเทศต่าง ๆ สามารถรักษาการปกครองประเทศของตนไว้ได้ หรือในบางกรณีถึงกับปรับปรุงสถานะของตนในการค้าทางทะเลได้ โดยเสนอการคุ้มครองเรือโดยเฉพาะสำหรับการใช้ธงของตน ซึ่งจะทำให้ประเทศสามารถควบคุมเรือได้แต่เพียงผู้เดียว ในช่วงเวลานี้ เจ้าของเรือจำเป็นต้องได้รับการคุ้มครองจากโจรสลัดและเรือเอกชน ซึ่งได้รับจากเรือรบของรัฐเจ้าของธง ในบางกรณี รัฐเสนอเงินอุดหนุนให้กับอุตสาหกรรมต่อเรือ นอกเหนือจากแรงจูงใจเหล่านี้ รัฐอาจกำหนดข้อจำกัดตามรัฐเจ้าของธง โดยปิดท่าเรือสำหรับเรือลำอื่น ตัวอย่างที่รู้จักกันดีว่าการใช้มาตรการนี้เป็นอย่างไรคือกรณีของอังกฤษ ซึ่งจำกัดการนำเข้าสินค้าจากเอเชียและให้เฉพาะเรือของอเมริกาและอังกฤษเท่านั้น และส่วนใหญ่ก็เพื่อเข้าถึงท่าเรืออื่น ๆ ในทวีปยุโรปเท่านั้น ในทำนองเดียวกัน ฝรั่งเศสได้กำหนดผูกขาดการค้ากับอาณานิคมของตน ซึ่งคงมาตรการอยู่จนถึงปี พ.ศ. 2412

การจดทะเบียนเรือ

เรือจะต้องจดทะเบียนในทะเบียนเรือของเขตอำนาจศาลที่เรือนั้นใช้ธง ในหลายประเทศเปิดให้เรือที่มีเจ้าของเป็นชาวต่างชาติสามารถจดทะเบียนธงได้ โดยปกติแล้ว รัฐเจ้าของธงแต่ละแห่งจะมีทะเบียนเรือเพียงแห่งเดียว แต่หลายประเทศมีทะเบียนเรือมากกว่าหนึ่งแห่ง:

• เดนมาร์ก ฝรั่งเศส นอร์เวย์ และโปรตุเกส รักษาทะเบียนระหว่างประเทศเพื่อแข่งขันกับธงสะดวก
• ราชอาณาจักรเนเธอร์แลนด์อนุญาตให้(ประเทศต่าง ๆ) จัดทำทะเบียนของตนเองภายใต้ธงเนเธอร์แลนด์
• ดินแดนหลายแห่งที่อยู่ภายใต้การปกครองของราชวงศ์สหราชอาณาจักรมีทะเบียนเป็นของตนเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งไอล์ออฟแมนมีทะเบียนที่มีนัยสำคัญ
• ฮ่องกง ซึ่งเป็นเขตบริหารพิเศษของจีน มีทะเบียนเรือแยกต่างหาก ซึ่งใหญ่เป็นอันดับสี่ของโลก นอกเหนือจากทะเบียนเรือของจีนเอง

การบังคับใช้รัฐเจ้าของธง

รัฐเจ้าของธงต้องปฏิบัติตามอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล (UNCLOS) เพื่อให้แน่ใจว่าเรือที่อยู่ภายใต้ธงของตนปฏิบัติตามกฎระเบียบระหว่างประเทศ ซึ่งมักจะนำมาใช้โดย (IMO) ของสหประชาชาติ ในเรื่องความปลอดภัย การเดินเรือ ลูกเรือ ฯลฯ ส่วนที่ XII มีบทบัญญัติพิเศษเกี่ยวกับการปกป้องสิ่งแวดล้อมทางทะเล ซึ่งรวมถึงการกำหนดภาระผูกพันพิเศษแก่รัฐธงเพื่อให้แน่ใจว่าปฏิบัติตามกฎหมายสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศ เช่น MARPOL หากไม่ปฏิบัติตาม อาจทำให้รัฐธงสูญเสียเขตอำนาจศาลเหนือเรือที่อยู่ภายใต้ธงของตนได้ แม้กระทั่งเมื่อเรือเหล่านี้ละเมิดกฎหมายในทะเลหลวง

การตรวจควบคุมเรือที่ใช้ธง

การตรวจควบคุมเรือที่ใช้ธง (Flag state control) แต่ละรัฐมีระบบควบคุมธงของตนเอง:

• ในไทย มีสองหน่วยงานคือ กรมเจ้าท่าและกรมประมง รับผิดชอบและมีหน้าที่ตรวจควบคุมเรือที่ใช้ธงไทย
• ในออสเตรเลีย สำนักงานความปลอดภัยทางทะเลของออสเตรเลีย (AMSA) มีหน้าที่ตรวจควบคุมเรือที่ใช้ธงออสเตรเลีย
• ในแคนาดา กระทรวงคมนาคมของแคนาดามีหน้าที่รับผิดชอบในการตรวจควบคุมเรือที่ใช้ธงออสเตรเลียภายใต้ พระราชบัญญัติการเดินเรือของแคนาดา พ.ศ. 2544
• ในฝรั่งเศส ศูนย์ความปลอดภัยของเรือมีหน้าที่รับผิดชอบการตรวจควบคุมเรือที่ใช้ธงฝรั่งเศส
• ในฮ่องกง กรมเจ้าท่ามีหน้าที่รับผิดชอบการควบคุมและบังคับใช้กฎหมายของรัฐเจ้าของธงภายใต้โครงการควบคุมคุณภาพของรัฐเจ้าของธง
• ในอินเดีย กรมการเดินเรือมีหน้าที่รับผิดชอบชีวิต สุขภาพ เรือ และสิ่งแวดล้อมสำหรับเรือที่จดทะเบียนในอินเดียและเรือที่ท่าเรือในอินเดีย
• ในสหราชอาณาจักร หน่วยงานการเดินเรือและการรักษาชายฝั่ง (MCA) มีหน้าที่รับผิดชอบในการตรวจควบคุมเรือที่ใช้ธง
• ในสหรัฐอเมริกา เจ้าหน้าที่ที่รับผิดชอบการตรวจสอบทางทะเลคือยามฝั่งสหรัฐ ซึ่งอยู่ภายใต้การควบคุมของกฎหมาย ข้อบังคับ อนุสัญญา และสนธิสัญญาต่าง ๆ ของรัฐบาลกลาง มีหน้าที่ตรวจสอบเรือที่ใช้ธงสหรัฐ เพื่อให้มั่นใจว่าเรือทุกลำปฏิบัติตามกฎหมายและปฏิบัติการเดินเรือทั่วโลก
• ในวานูอาตู หน่วยงานการเดินเรือของวานูอาตูมีหน้าที่บังคับใช้กฎหมายการเดินเรือและใช้การตรวจควบคุมเรือที่ใช้ธง

การใช้ทะเบียนเรือในทางที่ผิด

รัฐเจ้าของธงบางรัฐเรียกว่า "" ธงสะดวกคือธงของรัฐที่เจ้าของเรือหรือบริษัทเดินเรือต่างชาติจดทะเบียนเพื่อลดต้นทุน การลดหย่อนภาษีและกฎระเบียบทางสังคมและความปลอดภัยที่ลดลงถือเป็นข้อได้เปรียบหลักของธงสะดวก

เรือของกองเรือเงาของรัสเซีย ซึ่งขนส่งสินค้าที่ได้รับอนุญาต โดยเฉพาะน้ำมันดิบ มักจะเปลี่ยนทะเบียนธงของตน ด้วยเหตุนี้ ทะเบียนเรือขนาดเล็กในอดีต เช่น กาบอง เอสวาตีนี หมู่เกาะโคโมโร และกินี-บิสเซา ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2565 จึงมีส่วนร่วมอย่างมากในการเดินเรือทั่วโลก ตามรายงานของสภาแอตแลนติก "พวกเขาผ่อนปรนมากจนเรือแทบทุกลำสามารถจดทะเบียนได้ แม้แต่เรือที่ถูกปฏิเสธโดยรัฐที่ถือธงสะดวกอื่นๆ" ทะเบียนเรือขนาดเล็กขาดความเชี่ยวชาญด้านการเดินเรือและโครงสร้างพื้นฐาน ปัญหาหลักประการหนึ่งคือ ประเทศเหล่านี้จะไม่หรือไม่สามารถดำเนินการที่จำเป็นตามอำนาจของรัฐเจ้าของธง หากเรือลำใดลำหนึ่งของประเทศเหล่านี้ก่อให้เกิดอุบัติเหตุหรือเหตุการณ์ต่าง ๆ

ดูเพิ่ม

• รัฐเจ้าของท่าเรือ

อ้างอิง

1. Technology, Ship Expert. "5 อันดับประเทศยอดฮิตจดทะเบียนเรือ". blog.shipexpert.net (ภาษาอังกฤษ).
2. "ARTICLE: The World's Top Ship Registries (Flag States) *".
3. Wendel, Philipp (2007). State Responsibility for Interferences with the Freedom of Navigation in Public International Law. Springer. p. 10.
4. "Why Hong Kong?". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-01-01. สืบค้นเมื่อ 2016-02-18.
5. Jesper Jarl Fanø (2019). Enforcing International Maritime Legislation on Air Pollution through UNCLOS. Hart Publishing. ch. 8
6. "กรมเจ้าท่า". laws.md.go.th.
7. "สหภาพยุโรปประกาศบัญชีรายชื่อรัฐเจ้าของธงและหน่วยงานผู้รับผิดชอบหลักด้าน IUU ของประเทศที่สาม | สำนักงานที่ปรึกษาการเกษตรต่างประเทศ ประจำสหภาพยุโรป" (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 2024-12-04.
8. Flag State Control
9. "Shipping Consultative Committee LegCo" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2018-10-25. สืบค้นเมื่อ 2008-12-05.
10. "Home". dgshipping.gov.in.
11. "IV. EFFECTIVE FLAG STATE CONTROL". www.fao.org.
12. "Knapp 50 % des Seegüterumschlags durch Billigflaggen". Statistisches Bundesamt (ภาษาเยอรมัน).
13. Samoškaitė, Inga (2024-12-06). "The threats posed by the global shadow fleet—and how to stop it". Atlantic Council (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). สืบค้นเมื่อ 2024-12-14.

บรรณานุกรม

• Mansell, J.N.K. (2009) : Flag State Responsibility: Historical Development and Contemporary Issues, Springer.
• Jesper Jarl Fanø (2019). Enforcing International Maritime Legislation on Air Pollution through UNCLOS. Hart Publishing.