รัฐหุ่นเชิด

รัฐบาลหุ่นเชิด (อังกฤษ: Puppet government หรือ Marionette government) หมายถึงสภาพของรัฐที่มีเอกราชแต่เพียงในนาม แต่ถูกควบคุมโดยอำนาจต่างชาติหรือกองทัพอย่างชัดเจน คำว่า รัฐหุ่นเชิด หมายความถึง รัฐบาลที่ถูกควบคุมโดยอีกรัฐบาลหนึ่ง เหมือนกับการเชิดหุ่นกระบอก และยังใช้ในความหมายที่รัฐขาดความเป็นเอกราช หรือมีการปกป้องเอกราชในสิ่งที่เป็นอิทธิพลจากต่างชาติหรือกองทัพ

รัฐหุ่นเชิดยุคแรก

ศตวรรษที่ 19

ในช่วงแรกของรัฐหุ่นเชิดจะเป็นแบบรัฐกึ่งหุ่นเชิดกึ่งบริวารของ (French client republic) ของ จักรวรรดิฝรั่งเศสที่หนึ่ง

รัฐหุ่นเชิดในช่วงสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง

• สาธารณรัฐประชาชนเบลารุส (1918–1919) เป็นรัฐบริวารของจักรวรรดิเยอรมัน ภายหลังเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียต
• ราชอาณาจักรโปแลนด์ (1916–1918)
• ราชอาณาจักรลิทัวเนีย (พ.ศ. 2461) เป็นรัฐบริวารของจักรวรรดิเยอรมัน
• ราชอาณาจักรฟินแลนด์ (ค.ศ. 1918)

รัฐหุ่นเชิดของจักรวรรดิญี่ปุ่น

• จักรวรรดิแมนจูกัว (1932–1945)
• เหม่งเจียง
• (14 ธันวาคม 1937 - 30 มีนาคม 1940)
• (March 30, 1940-1945)
• รัฐพม่า (1942-1945)
• สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 2 (1943-1945)
• (1943-1945)
• จักรวรรดิเวียดนาม (มีนาคม–สิงหาคม 1945)
• ราชอาณาจักรกัมพูชา (มีนาคม–สิงหาคม 1945)
• ราชอาณาจักรลาว

รัฐหุ่นเชิดของนาซีเยอรมนีและฟาสซิสต์อิตาลี

เป็นรัฐที่เป็นของเยอรมนี และ อิตาลี ในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง ในช่วงที่เยอรมนีบุกยึกครองยุโรปได้ทั้งหมด

รัฐหุ่นเชิดของเยอรมนีและอิตาลี

• (1940-1943) และ (1943-1944)
• ฝรั่งเศสเขตวิชี (1942-1944) - รัฐหุ่นเชิดของเยอรมนี
• โมนาโก (1943-1945) - รัฐหุ่นเชิดของอิตาลี
• (1941-1943 โดยอิตาลี และ 1943-1944 โดยเยอรมนี)
• รัฐผู้พิทักษ์แห่งเซอร์เบีย (1941-1944) - รัฐหุ่นเชิดของเยอรมนี

รัฐหุ่นเชิดหุ่นเชิดร่วมนาซีเยอรมนี–ราชอาณาจักรอิตาลี

• (1941–1944)

สาธารณรัฐสังคมนิยมอิตาลี

• สาธารณรัฐสังคมนิยมอิตาลี (1943-1945)

รัฐพันธมิตรกึ่งหุ่นเชิดกึ่งบริวารของเยอรมนีและอิตาลี

• โรมาเนีย (1940-1944)
• ฮังการี (1944-1945)

รัฐใหม่กึ่งหุ่นเชิดกึ่งบริวารที่ได้รับแรงสนับสนุน

• สาธารณรัฐสโลวัก (1939-1945)
• รัฐเอกราชโครเอเชีย (1941-1945)

รัฐหุ่นเชิดของฝ่ายสัมพันธมิตรในช่วงและหลังสงครามโลกครั้งที่สอง

รัฐหุ่นเชิดของสหภาพโซเวียต

ดินแดนที่โซเวียตบุกยึดครอง (ต่อมาถูกผนวกเข้ากับโซเวียต)

• สาธารณรัฐประชาชนตูวา (1944-1946) มาจาก (1921–1944)
• (1939-1940) - เป็นดินแดนที่โซเวียตได้จากการรบชนะฟินแลนด์
• สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเอสโตเนีย (1940) - ในเดือนมิถุนายน 1940 สาธารณรัฐเอสโตเนีย ได้ถูกบุกยึดโดยสหภาพโซเวียต และในเดือนกรกฎาคม ได้มีการก่อตั้งรัฐบาลหุ่นเชิดขึ้น
• สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตลัตเวีย (1940) - ในเดือนมิถุนายน 1940 สาธารณรัฐลัตเวีย ได้ถูกบุกยึดโดยสหภาพโซเวียต และในเดือนกรกฎาคม ได้มีการก่อตั้งรัฐบาลหุ่นเชิดขึ้น
• สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตลิทัวเนีย (1940) - ในเดือนมิถุนายน 1940 สาธารณรัฐลิทัวเนีย ได้ถูกบุกยึดโดยสหภาพโซเวียต และในเดือนกรกฎาคม ได้มีการก่อตั้งรัฐบาลหุ่นเชิดขึ้น
• (1944-1949)
• (1945-1946)

ดินแดนที่โซเวียตบุกยึดครอง (ต่อมากลายเป็นรัฐบริวาร)

• โปแลนด์ (1944-1947)
• บัลแกเรีย (1944-1946)
• ฮังการี (1944-1945)
• โรมาเนีย (1945-1946)

รัฐหุ่นเชิดของสหราชอาณาจักร

• ราชอาณาจักรอิรัก (1941-1943)
• จักรวรรดิอิหร่าน (1941-1943)

สงครามเย็น

• รัฐหุ่นเชิดของจักรวรรดิอิหร่าน
• เวียดนามใต้ รัฐหุ่นเชิดของสหรัฐอเมริกา
• สาธารณรัฐประชาชนฮังการี รัฐหุ่นเชิดของกติกาสัญญาวอร์ซอ (การปฏิวัติฮังการี ค.ศ. 1956)
• เชโกสโลวาเกีย รัฐหุ่นเชิดของกติกาสัญญาวอร์ซอ (การบุกครองเชโกสโลวาเกียของสนธิสัญญาวอร์ซอ)
• รัฐหุ่นเชิดของสหรัฐอเมริกา (สงครามกลางเมืองกรีซ)
• ริวกิว รัฐหุ่นเชิดของสหรัฐอเมริกา

หลังสงครามเย็น

• สาธารณรัฐคูเวต - รัฐหุ่นเชิดของอิรัก

ปัจจุบัน

• ไซปรัสเหนือ - รัฐหุ่นเชิดของตุรกี
• เซาท์ออสเซเตีย - รัฐหุ่นเชิดของรัสเซีย
• อับฮาเซีย - รัฐหุ่นเชิดของรัสเซีย

อ้างอิง

1. Constructing the Nation-state. Greenwood Publishing Group. 1995. p. 161. ISBN . The term puppet state is used to describe nominal sovereigns under effective foreign control
2. Shapiro, Stephen (2003). Ultra Hush-hush. Annick Press. p. 38. ISBN . Puppet state: a country whose government is being controlled by the government of another country, much as a puppeteer controls the strings on a marionette
3. Raič, D (2002). Statehood and the Law of Self-determination. Martinus Nijhoff Publishers. p. 81.

ดูเพิ่ม

• รัฐบริวาร
• รัฐในอารักขา
• รัฐบรรณาการ