สามราชาห าจ กรพรรด จ น 三皇五帝 พ นอ น Sānhuáng Wǔdì อ งกฤษ Three Sovereigns and Five Emperors เป นกล มบ คคลหร อเทวดาซ งตำนา

สามราชาห้าจักรพรรดิ (จีน: 三皇五帝; พินอิน: Sānhuáng Wǔdì; อังกฤษ: Three Sovereigns and Five Emperors) เป็นกลุ่มบุคคลหรือเทวดาซึ่งตำนานกล่าวว่า ปกครองภาคเหนือของจีนโบราณ

ยุคสามราชาห้าจักรพรรดิ

三皇五帝

ป. 3162 ปีก่อนคริสตกาล–ป. 2070 ปีก่อนคริสตกาล

แผนที่ชนเผ่าและสหภาพชนเผ่าในจีนโบราณ รวมเผ่าที่นำโดยหวงตี้, หยานตี้ และชือโหยว

สถานะ

ภาษาทั่วไป

การปกครอง

• 2698–2598 ปีก่อนคริสตกาล

หวง

• 2514–2436 ปีก่อนคริสตกาล

จฺวันซฺวี

• 2436–2366 ปีก่อนคริสตกาล

คู่

• 2366–2358 ปีก่อนคริสตกาล

จื้อ

• 2356–2255 ปีก่อนคริสตกาล

เหยา

• 2255–2208 ปีก่อนคริสตกาล

ชุ่น

ประวัติศาสตร์

• ก่อตั้ง

ป. 3162 ปีก่อนคริสตกาล

• สิ้นสุด

ป. 2070 ปีก่อนคริสตกาล

ก่อนหน้า

ถัดไป

วัฒนธรรมยุคหินใหม่ของจีน

ราชวงศ์เซี่ย

สามราชาห้าจักรพรรดิ

ภาษาจีน

三皇五帝

ความหมายตามตัวอักษร

สามราชาห้าจักรพรรดิ

การถอดเสียง
ภาษาจีนกลางมาตรฐาน
ฮั่นยฺหวี่พินอิน	Sān Huáng Wǔ Dì
เวด-ไจลส์	San Huang Wu Ti
ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน
อักษรโรมันแบบเยล	Sāam Wòhng Ńgh Dai
ยฺหวิดเพ็ง	Saam1 Wong4 Ng5 Dai3

สามราชามาก่อนห้าจักรพรรดิ และห้าจักรพรรดินั้นมีผู้กำหนดว่า ปกครองอยู่ในราว 2852–2070 ปีก่อนคริสตกาล ปัจจุบัน อาจถือว่า บุคคลเหล่านี้เป็น (culture hero)

ว่ากันว่า ราชาทั้งสามเป็นเทพหรือกึ่งเทพซึ่งสร้างความเป็นอยู่ที่ดีและอบรบสั่งสอนวิชาความรู้ต่าง ๆ ให้แก่ผู้คน เช่น สอนให้ใช้ไฟ สอนปลูกสร้างบ้านเรือน สอนทำเรือกสวนไร่นา ค้นพบหยูกยา รวมถึงจัดตั้งปฏิทินและอักษรจีน ส่วนมเหสีของราชาบางองค์ก็ว่า เป็นผู้คิดค้นวัฒนธรรมเกี่ยวกับผ้าไหม ส่วนจักรพรรดิทั้งห้าก็ว่า เป็นปราชญ์ตัวอย่างซึ่งมีคุณธรรมล้ำเลิศ มีอายุยืนยาว ปกครองผู้คนให้สงบร่มเย็น เอกสารจีนโบราณยังระบุว่า สามราชาและห้าจักรพรรดิมีลักษณะพิเศษต่าง ๆ กันออกไป

ยุคสมัยของสามราชาห้าจักรพรรดิอาจเป็นตำนานมากกว่าเรื่องจริง แต่เอกสารบางฉบับและการตีความใหม่ในบางแง่เห็นว่า ยุคสามราชาห้าจักรพรรดิมาก่อนยุคราชวงศ์เซี่ย (ซึ่งเป็นยุคก่อนประวัติศาสตร์ ไม่มีตัวอักษร และปรากฏแต่ในบันทึกสมัยหลังมากแล้ว)

คำว่า "หฺวังตี้" (皇帝) ซึ่งปัจจุบันแปลกันว่า "จักรพรรดิ" (emperor) นั้นก็มีที่มาจากคำว่า "หฺวัง" (ราชา) และ "ตี้" (จักรพรรดิ) อันเป็นคำเรียกกลุ่มสามราชาห้าจักรพรรดินี้ ผู้ใช้คำว่า "หฺวังตี้" เป็นบุคคลแรก คือ ฉินฉื่อหฺวังตี้ (秦始皇帝; "ปฐมจักรพรรดิฉิน") แห่งรัฐฉิน (秦国)

รายชื่อ

เอกสารโบราณระบุองค์ประกอบของสามราชาห้าจักรพรรดิไว้ต่างกันไป เอกสารส่วนใหญ่เขียนในสมัยหลังยุคสามราชาห้าจักรพรรดิมากแล้ว บางฉบับก็หลายร้อยปี บางฉบับเป็นพันปี และมักสร้างขึ้นจากความต้องการของผู้ปกครองในสมัยนั้น ๆ ที่ประสงค์จะแสดงว่า ตนสืบสายมาจากวีรบุรุษในตำนาน มากกว่าจะแสดงข้อเท็จจริงทางประวัติ เนื้อหาจึงมักเป็นไปในเชิงนิทานหรือตำนาน

แม้เรียกว่า "สามราชา" แต่บุคคลที่เอกสารต่าง ๆ ระบุว่า เป็นสามราชา มีถึงสิบเอ็ดคน คือ ก้งกง (共工), จักรพรรดิเหลือง (黄帝), จู้หรง (祝融), เฉินหนง (神農), ซุ่ยเหริน (燧人), ตี้หฺวัง (地皇; "เจ้าโลก"), เทียนหฺวัง (天皇; "เจ้าฟ้า"), ไท่หฺวัง (泰皇; "เจ้าใหญ่"), นฺหวี่วา (女媧), ฝูซี (伏羲), และเหรินหฺวัง (人皇; "เจ้าคน")

ส่วนที่เรียกว่า "ห้าจักรพรรดิ" มีแปดคน คือ คู่ (嚳), จักรพรรดิเหลือง (黄帝), จฺวันซฺวี (顓頊), เฉ่าเฮ่า (少昊), ชุ่น (舜), ไท่เฮ่า (太昊), หยาน (炎), และเหยา (堯)

เอกสาร	สามราชา	ห้าจักรพรรดิ
ฉื่อจี้ (史記) ของซือหม่า เชียน (司馬遷)	เทียนหฺวัง หรือฝูซี ตี้หฺวัง หรือนฺหวี่วา ไท่หฺวัง หรือเฉินหนง	จักรพรรดิเหลือง จฺวันซฺวี คู่ เหยา ชุ่น
(帝王世系)	ฝูซี เฉินหนง จักรพรรดิเหลือง	เฉ่าเฮ่า จฺวันซฺวี คู่ เหยา ชุ่น
(世本)	ฝูซี เฉินหนง จักรพรรดิเหลือง
(白虎通義)	ฝูซี เฉินหนง จู้หรง หรือซุ่ยเหริน
(風俗通義)	ฝูซี นฺหวี่วา เฉินหนง
(藝文類聚)	เทียนหฺวัง ตี้หฺวัง เหรินหฺวัง
(通鑑外紀)	ฝูซี เฉินหนง ก้งกง
(春秋運斗樞) (春秋元命苞)	ฝูซี นฺหวี่วา เฉินหนง
(尚書大傳)	ฝูซี นฺหวี่วา ซุ่ยเหริน
(帝王世紀)	ฝูซี เฉินหนง จักรพรรดิเหลือง
อี้จิง (易經)		ไท่เฮ่า หยาน จักรพรรดิเหลือง เหยา ชุ่น
(潛夫論)		ไท่เฮ่า หยาน จักรพรรดิเหลือง เฉ่าเฮ่า จฺวันซฺวี
(資治通鑒外紀)		จักรพรรดิเหลือง เฉ่าเฮ่า จฺวันซฺวี คู่ เหยา

แผนผังการสืบสกุลของห้าจักรพรรดิ

แผนผัง

(1)
จักรพรรดิเหลือง
(黄帝)

(2)
เฉ่าเฮ่า
(少昊)

(昌意)

(蟜極)

(3)
จฺวันซฺวี
(顓頊)

(4)
คู่
(嚳)

(窮蟬)

แห่ง
(古蜀王)

□

เชิง
(称)

เถาอู้
(梼杌)

(魍魉)

(5)

(挚)

(契)

(6)
เหยา
(堯)

(后稷)

จิ้ง
(敬康)

□

เหล่าถง
(老童)

(丹朱)

(句望)

□

จู้หรง
(祝融)

อู๋หุย
(吳回)

(橋牛)

กุ่น
(鯀)

(瞽叟)

(8)
อวี่
(禹)

ลู่จง
(陸終)

(娥皇)

(7)
ชุ่น
舜

(女英)

คุนอู๋
(昆吾)

เชินหู
(參胡)

(彭祖)

ฮุ่ยเหริน
(會人)

(季連)

?เฉา
(?曹)

(商均)

รูป

อ้างอิง

Hucker, Charles (1995). China's Imperial Past: An Introduction to Chinese History and Culture. . p. 22. ISBN .
Eliade, Mircea; Adams, Charles J., บ.ก. (1987). The Encyclopedia of religion. Vol. 9, Liu–Mith. Macmillan. p. 133. {{}}: |title= ไม่มีหรือว่างเปล่า ((help))
Morton, W. Scott; Lewis, Charlton M. (2005). China: its history and culture. McGraw-Hill. p. 14. ISBN .
劉煒 (2002). 中华文明传真 [Chinese civilization in a new light]. Commercial press publishing. p. 142. ISBN .
Soothill, William Edward; Hosie, Dorothea Lady; Hudson, G. F. (2002). The Hall of Light: A Study of Early Chinese Kingship. James Clarke & Co. pp. 146–. ISBN .
Ulrich Theobald. "Sanhuang wudi 三皇五帝, the Three Augusts and Five Emperors". ChinaKnowledge.de.
Sima Qian,

อ่านเพิ่ม

. แปลโดย Allen, Herbert J. "Ssŭma Ch'ien's Historical Records, Introductory Chapter". Journal of the Royal Asiatic Society. 26 (2): 269–295. 1894. doi:10.1017/S0035869X00143916.
"The Annals of the Bamboo Books: The reigns of Huang-te, Che, Chuen-heuh and Hëen-Yuen; The reigns of Yaou and Shun". The Chinese Classics, volume 3, part 1. แปลโดย . 1865. pp. 108–116.

[clight2-1] Hucker, Charles (1995). China's Imperial Past: An Introduction to Chinese History and Culture. . p. 22. ISBN .

[2] Eliade, Mircea; Adams, Charles J., บ.ก. (1987). The Encyclopedia of religion. Vol. 9, Liu–Mith. Macmillan. p. 133. {{}}: |title= ไม่มีหรือว่างเปล่า ((help))

[Mor-3] Morton, W. Scott; Lewis, Charlton M. (2005). China: its history and culture. McGraw-Hill. p. 14. ISBN .

[clight1-4] 劉煒 (2002). 中华文明传真 [Chinese civilization in a new light]. Commercial press publishing. p. 142. ISBN .

[SoothillHosie2002-5] Soothill, William Edward; Hosie, Dorothea Lady; Hudson, G. F. (2002). The Hall of Light: A Study of Early Chinese Kingship. James Clarke & Co. pp. 146–. ISBN .

[cn1-6] Ulrich Theobald. "Sanhuang wudi 三皇五帝, the Three Augusts and Five Emperors". ChinaKnowledge.de.

[7] Sima Qian,