ม การแนะนำว า ภาษาต นก ต ควรย ายมารวมก บบทความน หร อส วนน อภ ปราย ภาษาต งก ต Tangut หร อ ภาษาซ เซ ย ต งก ต จ น 西夏语 พ นอ

ภาษาตังกุต (Tangut) หรือ ภาษาซีเซี่ย (ตังกุต: 𗼇𗟲; จีน: 西夏语; พินอิน: Xī Xiàyǔ; แปลตรงตัว: "ภาษาเซี่ยตะวันตก") เป็นตระกูลภาษาย่อยทิเบต-พม่าโบราณใช้พูดใน มีความใกล้เคียงกับภาษาทิเบต ภาษาพม่า และอาจมีความใกล้เคียงกับภาษาจีนด้วย เป็นภาษาราชการในจักรวรรดิตังกุต (ภาษาจีนเรียก ซีเซี่ย 西夏) ซึ่งเป็นอิสระในสมัยราชวงศ์ซ่ง(ซ้อง)เมื่อราว พ.ศ. 1544 และถูกปราบปรามโดยจักรวรรดิมองโกลใน พ.ศ. 1770 มีอักษรเป็นของตนเองเรียกอักษรตังกุต

ภาษาตังกุต
ซีเซี่ย
𗼇𗟲
จารึกทางพระพุทธศาสนาเขียนด้วยอักษรตังกุต
ประเทศที่มีการพูด	เซี่ยตะวันตก
ชาติพันธุ์
ยุค	ยืนยันที่ ค.ศ. 1036–1502
ตระกูลภาษา	จีน-ทิเบต เชียง ภาษาตังกุต
ระบบการเขียน	อักษรตังกุต
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ	เซี่ยตะวันตก
รหัสภาษา
ISO 639-3	`txg`
นักภาษาศาสตร์	`txg`

การจัดลำดับ

นับตั้งแต่คริสต์ทศวรรษ 2010 นัก (Tangutologists) หลายคนจัดให้ภาษาตังกุตอยู่ในกลุ่มภาษาเชียงหรือ Lai et al. (2020) จัดให้ภาษาตังกุตอยู่ในตามหลักฐานทั้งทางวิทยาหน่วยคำและคำศัพท์

การค้นพบ

เอกสารภาษาตังกุตที่เก่าที่สุดเป็นพระสูตรทางพุทธศาสนาอายุราว พ.ศ. 1745 ซึ่งแสดงว่าภาษานี้ยังคงใช้อยู่ในช่วง 300 ปีหลังจากการล่มสลายของจักรวรรดิตังกุต

เอกสารภาษาตังกุตส่วนใหญ่ที่พบพบที่เมือง (Khara-Khoto) เมื่อ พ.ศ. 2451 โดย Pyotr Kuzmich Kozlov ปัจจุบันเอกสารเหล่านี้เก็บรักษาไว้ที่สถาบันตะวันออกศึกษา สาขาเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กของ เอกสารที่เก็บรักษาไว้นี้ประกอบด้วยเอกสาร 10,000 เล่ม ส่วนใหญ่เป็นพระสูตรทางพุทธศาสนา กฎหมายและเอกสารทางราชการ อายุราว พุทธศตวรรษที่ 16-18 ในกลุ่มของเอกสารทางพุทธศาสนา มีเอกสารที่มีลักษณะเฉพาะซึ่งไม่ปรากฏในฉบับภาษาจีนและภาษาทิเบตในปัจจุบัน และยังพบเอกสารเกี่ยวพระอวโลกิเตศวรที่พบเฉพาะในภาษาตังกุต นอกจากนี้มีการเก็บรักษาเอกสารภาษษตังกุตจำนวนน้อยในพิพิธภัณฑ์บริติช หอสมุดแห่งชาติที่ปักกิ่ง ห้องสมุดของมหาวิทยาลัยปักกิ่งและห้องสมุดอื่นๆ

การวิจัยที่เกี่ยวข้องกับอักษรตังกุตเริ่มเมื่อพุทธศตวรรษที่ 25เมื่อ M. Maurisse ได้รับสำเนาของพระสูตรดอกบัวที่เขียนด้วยภาษาตังกุต โดยเป็นการวิจัยร่วมกับนักวิจัยชาวจีน หลังการค้นพบห้องสมุดคารา-โคโตโดย Pyotr Kuzmich Kozlov ตัวอักษรนี้ถูกจำแนกว่าเป็นของจักรววรดิตังกุตในซีเซี่ย จากนั้นจึงเริ่มศึกษาวิจัยอย่างจริงจัง นักวิจัยที่มีบทบาทสำคัญคือ N.A. Nevskij ชาวรัสเซียที่สร้างพจนานุกรมภาษาตังกุตเล่มแรก และสร้างความหมายของหน่วยทางไวยากรณ์ของภาษาตังกุตขึ้นมาใหม่ ทำให้มีความเป็นไปได้ที่จะอ่านและเข้าใจภาษาตังกุต งานวิจัยของเขาได้รับการเผยแพร่เมื่อ พ.ศ. 2503 และได้รับรางวัลจากสหภาพโซเวียต แต่ความสำเร็จในการเข้าใจภาษาตังกุตอย่างสมบูรณ์ยังห่างไกล โดยเฉพาะเรื่องโครงสร้างประโยคที่ยังค้นไม่พบ

การจัดโครงสร้างใหม่

ความเชื่อมโยงระหว่างการเขียนและการอ่านออกเสียงของภาษาตังกุตเข้าใจยากกว่าระหว่างอักษรจีนกับภาษาจีนปัจจุบัน มีลักษณะของอักษรจีน 90% ที่แสดงหน่วยทางสัทศาสตร์ แต่พบเพียง 10% ในภาษาตังกุต จากงานของ Sufronov การสร้างการออกเสียงของชาวตังกุตขึ้นมาใหม่ จำเป็นต้องอาศัยข้อมูลจากแหล่งอื่น

การค้นพบเอกสารสองภาษาจีน-ตังกุต ทำให้ Ivanov และ Laufur สามารถเริ่มต้นการสร้างใหม่และศึกษาเปรียบเทียบภาษาตังกุตได้ แหล่งข้อมูลอีกแหล่งหนึ่งคือคู่มือการแปลภาษาทิเบตเป็นภาษาตังกุตซึ่งมีการศึกษาเป็นครั้งแรกโดย Nevsky แต่ข้อมูลทั้งสองแหล่งยังไม่เพียงพอสำหรับการสร้างระบบภาษาตังกุตขึ้นมาทั้งหมด ในคู่มือไม่ได้แสดงการออกเสียงที่ถูกต้องของภาษาตังกุต โดยเป็นคู่มืออย่างง่ายเพื่อช่วยชาวต่างชาติออกเสียงและจดจำคำของภาษาหนึ่งด้วยคำของอีกภาษาหนึ่งที่พวกเขาสามารถจดจำได้ แหล่งที่สามมีพื้นฐานมาจากการสร้างใหม่ในปัจจุบัน ประกอบด้วยพจนานุกรมภาษาตังกุตฉบับต่างๆ การบันทึกการออกเสียงในพจนานุกรมนี้ใช้หลักการของ fanqie ซึ่งยืมมาจากรูปแบบการออกเสียงภาษาจีน

N.A. Nevsky ได้สร้างรูปแบบทางไวยากรณ์ของภาษาตังกุตขึ้นมาใหม่และสร้างพจนานุกรมตังกุต-จีน-อังกฤษควบคู่ไปกับการนำเสนอผลงานเมื่อ พ.ศ. 2503 ในปัจจุบันมีการสอนทางด้านตังกุตศึกษาในจีนมากขึ้น รวมถึงมีการเรียนการสอนในไต้หวัน ญี่ปุ่น อังกฤษ และสหรัฐอเมริกา

สำหรับในอังกฤษนั้น ในปี พ.ศ. 2561 ทางภาควิชาภาษาตะวันออก แห่งมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ก็ได้เปิดการเรียนภาษาตังกุตขั้นพื้นฐาน โดย ด.ร. เผิงเซี่ยงเฉียน (彭向前) ผู้เชี่ยวชาญภาษาตังกุตจาก ประเทศจีน มาทำการสอนที่เคมบริจด์เป็นเวลาหนึ่งปี ซึ่งอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของ ดร. อิมเร กลัมบอส (Dr Imre Galambos) ผู้เชี่ยวชาญด้านตังกุตวิทยาและตุนหวงวิทยาแห่งมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ทำให้มหาวิทยาลัยเคมบริจด์เป็นหนึ่งในสถาบันการศึกษาหลักที่สำคัญด้าน(Tangutology) ประจำภูมิภาคยุโรป ที่ยังทำการสอนด้านนี้อยู่ในปัจจุบัน

สัทวิทยา

พยางค์ในภาษาตังกุตมีโครงสร้างแบบ CVC และมีวรรณยุกต์สองเสียง

พยัญชนะ

ชื่อภาษาจีน	คำแปลภาษาอังกฤษ	ศัพท์ใหม่	Arakawa	Gong
重唇音類	heavy lip	bilabials	p, ph, b, m	p, ph, b, m
軽唇音類	light lip	labio-dentals	f, v, w
舌頭音類	tongue tip	dentals	t, th, d, n	t, th, d, n
舌上音類	upper tongue		ty', thy', dy', ny'
牙音類	ga-like	velars	k, kh, g, ng	k, kh, g, ŋ
歯頭音類	tooth tip	dental affricates and fricatives	ts, tsh, dz, s	ts, tsh, dz, s
正歯音類	true tooth	palatal affricates and fricatives	c, ch, j, sh	tɕ, tɕh, dʑ, ɕ
候音類		laryngeals	', h	., x, ɣ
流風音類	flowing air	resonants	l, lh, ld, z, r, zz	l, lh, z, r, ʑ

สระ

	普通母音	緊候母音	捲舌母音
close	i I u	iq eq uq	ir Ir ur
mid	e o	eq2 oq	er or
open	a	aq	ar

อ้างอิง

(PDF). IDP News: Newsletter of the International Dunhuang Project (ภาษาอังกฤษ). No. 2. January 1995. pp. 2–3. ISSN 1354-5914. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-06-30. สืบค้นเมื่อ 2009-07-03.
Gong, Xun (2020). "Uvulars and Uvularization in Tangut Phonology". Language and Linguistics (ภาษาอังกฤษ). 21 (2): 175–212. doi:10.1075/lali.00060.gon. S2CID 216275709.
Jacques, Guillaume (2012). "The Tangut Kinship System in Qiangic Perspective". ใน Hill, Nathan W. (บ.ก.). Medieval Tibeto-Burman Languages IV (ภาษาอังกฤษ). Brill. pp. 211–257. doi:10.1163/9789004233454_010. ISBN .
Lai, Yunfan; Gong, Xun; Gates, Jesse P.; Jacques, Guillaume (2020-12-01). "Tangut as a West Gyalrongic language". Folia Linguistica. Walter de Gruyter GmbH. 54 (s41–s1): 171–203. doi:10.1515/flih-2020-0006. ISSN 1614-7308. S2CID 229165606.

ข้อมูล

(2009). The origin of vowel alternations in the Tangut verb Language and Linguistics. 10.1:17–27.
Jacques, Guillaume (2011). The structure of the Tangut verb Journal of Chinese Linguistics. 39.2:419–441.

แหล่งข้อมูลอื่น

James Matisoff, 2004. "Brightening" and the place of Xixia (Tangut) in the Qiangic subgroup of Tibeto-Burman
Ксения Кепинг. Последние статьи и документы. (Ksenia Kepping. Last Works and Documents.) (ในภาษารัสเซียและอังกฤษ)
(ในภาษาญี่ปุ่น)
Translating Chinese Tradition and Teaching Tangut Culture An open access monograph by about Tangut translations of Chinese literary texts. First chapters of the work contain a detailed account on the discovery of Tangut material and the history of
Downes Alan How does Tangut work? PhD thesis, Macquarie University 2018

[IDP02-1] (PDF). IDP News: Newsletter of the International Dunhuang Project (ภาษาอังกฤษ). No. 2. January 1995. pp. 2–3. ISSN 1354-5914. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-06-30. สืบค้นเมื่อ 2009-07-03.

[2] Gong, Xun (2020). "Uvulars and Uvularization in Tangut Phonology". Language and Linguistics (ภาษาอังกฤษ). 21 (2): 175–212. doi:10.1075/lali.00060.gon. S2CID 216275709.

[3] Jacques, Guillaume (2012). "The Tangut Kinship System in Qiangic Perspective". ใน Hill, Nathan W. (บ.ก.). Medieval Tibeto-Burman Languages IV (ภาษาอังกฤษ). Brill. pp. 211–257. doi:10.1163/9789004233454_010. ISBN .

[Lai2020-4] Lai, Yunfan; Gong, Xun; Gates, Jesse P.; Jacques, Guillaume (2020-12-01). "Tangut as a West Gyalrongic language". Folia Linguistica. Walter de Gruyter GmbH. 54 (s41–s1): 171–203. doi:10.1515/flih-2020-0006. ISSN 1614-7308. S2CID 229165606.