บทความน ได ร บแจ งให ปร บปร งหลายข อ กร ณาช วยปร บปร งบทความ หร ออภ ปรายป ญหาท หน าอภ ปราย บทความน ต องการเก บกวาด โดยกา

ภาพทดสอบ (อังกฤษ: Test card) หรือรู้จักกันในชื่อ แถบสี หรือ แท่งสี (อังกฤษ: test pattern) คือหน้าจอสำหรับของโทรทัศน์ ออกอากาศช่วงปิดสถานี ประเทศแรกที่นิยมใช้คือสหรัฐอเมริกา เพื่อใช้ในการส่งสัญญาณโทรทัศน์ บางครั้งการส่งสัญญาณผ่านรถถ่ายทอดสัญญาณแต่ยังไม่มีรายการใด ในขณะที่ยังแพร่ภาพอยู่ (บ่อยครั้งมักจะเปิดสถานีและปิดสถานี) ซึ่งใช้มาตั้งแต่การแพร่ภาพโทรทัศน์เป็นครั้งแรก ภาพทดสอบแรกคือภาพทดสอบรูปร่างกาย สิ่งนี้จะใช้กล้องถ่ายโทรทัศน์จับภาพได้อย่างชัดเจน และมักจะใช้เป็นเครื่องวัดขนาดภาพนิ่ง การจัดตำแหน่ง และความเข้ากันของวัตถุ จะใช้กล้องถ่ายวิดีโอ หรือกล้องแบบพกพาก็ได้ ส่วนภาพแถบสีใช้สำหรับวัดขนาดและตำแหน่งของวัตถุ หรือการแก้ไขทิศทางของสัญญาณ สิ่งเหล่านี้คือผู้ที่คิดค้นภาพทดสอบ สิ่งนี้อาจมีจุดขาดตกบกพร่องในเรื่องของโครงสร้าง ช่างกล้อง จากนั้นจึงได้คิดค้นภาพทดสอบแบบดิจิตอลซึ่งอนุญาตให้จำหน่ายภาพทดสอบนี้ ท่านผู้ชมและสถานีโทรทัศน์ได้ปรับเปลี่ยนอุปกรณ์เครื่องมือเพื่อให้เหมาะสมต่อหน้าที่

เสียง

ในการออกอากาศภาพทดสอบนั้นมักจะมีเสียง โดยส่วนมากจะเสียงบี๊พ หรือ โทนบ๊อกซ์ (Tone Box) (ส่วนใหญ่จะเป็น 400 เฮิรตซ์ หรือมากกว่า (เว้นจากมาหมดช่วงคาบ)) แต่มีบางสถานีจะใช้การเปิดเพลง หรือใช้เสียงจากวิทยุ ในกรณีที่ไม่ใช้ อาจจะเป็นเสียงคลื่นกระจายหรือเงียบไปเลยก็ได้

ในสถานีโทรทัศน์บางช่อง ออกอากาศเพลงประจำสถานีวนไปวนมา เช่น ช่อง ALTV (เคยใช้เสียงนี้ในช่องทีวีไทย)

ภาพ

(SMPTE color bars) เป็นแบบทดสอบแบบพื้นฐาน นิยมใช้กันมากในประเทศจีน ฟิลิปปินส์ ญี่ปุ่น และสหรัฐอเมริกา
- MRTV ประเทศพม่า
- ABS-CBN
- IBC13
- NHK
- ช่อง 3 เอสดี (2557-2562) (ปัจจุบันได้ยุติการออกอากาศแล้ว)
- ช่อง 3 แฟมิลี่ (2557-2562) (ปัจจุบันได้ยุติออกอากาศแล้ว)
(Indian Head) ซึ่งเป็นภาพทดสอบในยุค
- ไทยทีวีช่อง 4 (2498-8 เม.ย. 2520)
- ททบ. (2501-2517)
(EBU Colorbars) ภาพทดสอบแบบมาตรฐาน ใช้ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ยุโรป ยกเว้น มาเลเซีย สิงคโปร์ และเวียดนาม
- ช่อง 9 9 เม.ย. 2520 - 2537)
- ทรานส์ ทีวี (อินโดนีเซีย
- ททก. (เขมร 2525ปัจจุบัน
- สทท. (ภาพทดสอบแรกของสทท. ใช้จนถึง พ.ศ. 2539)
- ทีวีคิวบา (คิวบา) (1983-1994)
- ทีวี 24 (ช่วงระงับออกอากาศ 7 วัน 11 - 17 เมษายน 2558)
- พีซทีวี (ช่วงระงับออกอากาศ 7 วัน 10-16 เมษายน 2558 และช่วงระงับออกอากาศ 30 วัน (22 กรกฎาคม - 21 สิงหาคม 2559, 11 สิงหาคม - 10 กันยายน 2560))
- สถานีโทรภาพแห่งชาติลาว (ลาว)
- โทรทัศน์รัฐสภา
- (โทรทัศน์เคเบิลของเขมร)
(Colour Red Bar) เป็นภาพทดสอบนี้จะมีแถบสีแดงอยู่ส่วนล่างเพียงสีเดียว นอกนั้น จะมีแถบสีทั้งหมด ขึ้นอยู่กับสัดส่วนของแถบสีแดง ใช้ใน
- ช่อง 3 (2538-2547) (บางครั้งไม่มีสีแดงข้างล่าง ใช้ในบางโอกาสและ 2535 - 2538)
- ช่อง 9 (2520-2538)
- กัมพูชา (ททขภม. หรือ TV5)
(Colour Green Bar) จะเหมือนกับ Colour Red Bar แต่จะเป็นสีเขียว ใช้ในช่อง (2545 - 2552)
พีเอ็ม 5544 (PM 5544) ใช้ในเกือบทุกประเทศในโลก ใช้ใน
- ช่อง 3 (21 พฤษภาคม 2553 ในช่วงทดลองออกอากาศเป็นกรณีพิเศษ)
- สทท. (พ.ศ. 2540 - 2551)
- RASD-TV () (2553-ปัจจุบัน)
- GTV (ไต้หวัน)
- ททบ. (ประมาณปี พ.ศ. 2517 - 2529)
- ไทยพีบีเอส (10 ก.ค. 2551 - 8 เม.ย. 2554 เสียงคาดว่าเป็นเพลง ดนตรีไทย ส่วนเสียงที่วนไปวนมานั้นคือเพลงเดียวกัน)
- ฮังการี (2514-2546 บางครั้งแสดงวันที่และเวลา แต่บางครั้งไม่แสดง)
- (2535-2543)
- ช่อง 7 (ตั้งแต่ พ.ศ. 2538 - 2553)
- (ไต้หวัน)
- (เวียดนาม 2521-2556)
- ช่อง 9 (พ.ศ. 2538 - 2545)
- (ไต้หวัน)
- (จีน 2542-ปัจจุบัน ปิดสถานีเฉพาะวันจันทร์หรือเช้าวันอังคารเวลา 2.00 น. ตามเวลาในประเทศจีน)
(Multiburst) ใช้ในช่อง 7 (2525 - 2533)^[]
โลโก้ของสถานี ใช้ใน
- ช่อง 3 (2513 - 2535)
- ช่อง 5 (2517 - 2540 ใช้ในบางโอกาส จนถึงวันที่ 1 มกราคม 2540 เสียงเพลงประกอบคือ "สยามานุสสติ" ออกอากาศเฉพาะเหมือนกับ ช่อง 7) และ 1 มกราคม 2565 - ปัจจุบัน
- ช่อง 7 (ภาพทดสอบจอฟ้า ตรงกลางใช้สลับกันไปบ้างก็ใช้ตัวอักษร BBTV CH7 หรือบ้างก็แสดงโลโก้สถานีขนาดใหญ่ ใช้ในบางโอกาส^[])
- ไทยพีบีเอส (1 ก.พ. - 10 ก.ค. 2551, 10 ก.ค. 2551 - 8 เม.ย. 2554 ออกอากาศเฉพาะ 5 นาที ก่อนเปิดสถานี และ 1 ม.ค. 2556 - ปัจจุบัน)
- ALTV (ใช้เสียงเพลงดนตรีไทยประกอบ - ปัจจุบัน)
- NBT (ตั้งแต่กลางเดือนมกราคม 2562 - ปัจจุบัน)
- จีเอ็มเอ็มแชนแนล
- ช่อง 9 (ใช้ในบางโอกาส แต่เสียงเพลงประกอบนั้นคือเพลง "ต้นวรเชษฐ์" จนถึงเปิดสถานี 24 ชม.)
- (เอธิโอเปีย แต่ยังคงมีเป็นพื้นหลัง)
- (กัมพูชา)
- วันเอชดี (ไม่ทราบ)
- 5TV (ช่อง 5 ฟิลิปปินส์ จะตัดสัญญาณภาพทดสอบเป็นเวลา 3 นาที)
- VTV (มัลดีฟส์)
- ETV กระทรวงศึกษาธิการ (ใช้มาตั้งแต่ปี 2549 จนถึงปัจจุบัน)
- (ฟิลิปินส์)
- แก๊งการ์ตูน แชนแนล
- มันนีแชนแนล
ภาพทดสอบข้อมูล (Infocard) ใช้ในเกือบทั่วโลกโดยเฉพาะทวีปยุโรป ที่พบในไทย จะมีดังต่อไปนี้
- DLTV โรงเรียนวังไกลกังวล (ใช้มาตั้งแต่ปี 2538 จนถึงปัจจุบัน ใช้ในช่วงสิ้นสุดตารางเรียน)
- โทรทัศน์รัฐสภา (ภาพทดสอบนี้ ใช้ชื่อว่า "ความรู้คู่สภา" เป็นภาพทดสอบที่มีข้อมูลเกี่ยวกับกฎหมายต่างๆ ของไทย มีเสียงเพลงประกอบ ปัจจุบัน ใช้ในช่วงปิดสถานี)
Colour Screen ภาพทดสอบแบบสีเดียว
- จอสีฟ้า (Blue Screen) ใช้ใน ช่อง 7 (ภาพทดสอบแรกของช่อง 7 ใช้จนถึงปี 2538)
- จอสีดำ (Black Screen) ใช้ใน ETV กระทรวงศึกษาธิการ เริ่มใช้ พ.ศ. 2538 จนถึง พ.ศ. 2549, สทล.3 (ลาว) เริ่มใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2536 จนถึงปัจจุบัน
- จอสีแดง (Red Screen) ใช้ในสหรัฐอเมริกา
- จอสีเขียว (Green Screen) ใช้ใน อัปสราทีวีช่อง11 (กัมพูชา) และ ทวีปยุโรป
- จอสีเทา (Gray Screen) ใช้ใน , ช่อง MBC, (เกาหลีใต้), ช่อง พีเพิล แชนแนล
- จอสีขาว (White Screen) ใช้ในช่อง KBS1 (เกาหลีใต้)
เทเลฟังเคน เอฟยูบีเค (ภาพทดสอบรูปสี่เหลี่ยม) เคยใช้ในประเทศไทย:ช่อง 5 (ประมาณปี พ.ศ. 2530 - 2539) และช่อง 7 (2510-2538 เฉพาะการแบ่งปันข่าวอาเซียน) ZDFเยอรมัน (ตลอดกาล) HRT1 และHRT2 โครเอเชีย (ตั้งแต่ พ.ศ. 2516 แต่มีการดัดแปลงตัวอักษร) (ปัจจุบันนี้ จึงไม่มีการทดสอบสัญญาณ) บางประเทศจึงมีการทดสอบสัญญาณ
ในสหราชอาณาจักร สถานีโทรทัศน์BBC ภาพทดสอบออกอากาศเป็นรูปเด็กผู้หญิง (ชื่อ เป็นลูกของวิศวกรของ BBC) กำลังเล่น OX กับตุ๊กตา ซึ่งเป็นภาพทดสอบแบบ F หรือ Testcard F ใช้มาตั้งแต่ พ.ศ. 2510 จนถึงปัจจุบัน แต่มีการเปลี่ยนแปลงบางส่วน

การดัดแปลงภาพทดสอบ

ภาพทดสอบ F บางช่องใช้รูปอื่น
สถานีโทรทัศน์ช่องทีวีไทย ได้ดัดแปลงภาพทดสอบ พีเอ็ม 5544 ด้วยการเปลี่ยนจากเส้นบาร์โค้ด (ข้างล่างขีดกลาง) ไปเป็นแถบทดสอบขาวดำ
ในสถานีโทรทัศน์บางช่อง ภาพทดสอบจะมีเส้นบาร์โค้ดด้านล่างขีดกลางมากกว่าภาพทดสอบพีเอ็ม 5544 ทั่วไป ซึ่งภาพทดสอบรูปแบบนี้เรียกว่า ภาพทดสอบ G
ในสถานีโทรทัศน์บางช่อง ภาพทดสอบเทเลฟังเคน เอฟยูบีเค จะไม่มีวงกลมล้อมรอบสี่เหลี่ยม
สถานีโทรทัศน์อาร์ทีแอล และ สถานีโทรทัศน์เอสวีที ใช้พีเอ็ม 5544 จึงมีการดัดแปลงภาพทดสอบขาวดำมี 12 แถบ
ภาพทดสอบ พีเอ็ม 5544 บางช่อง จะไม่มีรูปวงเล็บก้ามปู ([ ]) อยู่ด้านข้างจอทั้ง 2 ข้าง ซึ่งเคยใช้ในโปแลนด์ ก่อน พ.ศ. 2537
ภาพทดสอบ พีเอ็ม 5544 บางช่อง พื้นหลังเป็นสีดำ เคยใช้ในประเทศโปแลนด์ ก่อน พ.ศ. 2537 ปัจจุบันใช้ในสโลวะเกีย
ภาพทดสอบ พีเอ็ม 5544 บางช่อง จะแสดงนาฬิกาบนหน้าจออย่างเดียว ใช้ในหลายประเทศ เช่น สวีเดน เดนมาร์ก กรีซ แอลเบเนีย แอลจีเรีย ซาอุดิอาราเบีย แคนาดา เคยใช้ในยูโกสลาเวียเดิม ก่อนที่จะแยกมาเป็น 5 ประเทศ แต่ในยูโกสลาเวียแสดงเวลาอยู่ในช่องชื่อบน (เหมือนกับ สทท.) ทีวีบี ฮ่องกง จะแสดงเวลาอยู่ในช่องชื่อล่าง และในซาอุดิอาราเบียอยู่ตรงกลางทั้งหมด
ภาพทดสอบ พีเอ็ม 5544 บางช่อง จะแสดงเส้นบาร์โค้ดด้านล่างที่มีขนาดเหมือนกัน
สถานีโทรทัศน์ IRIB อิหร่าน ใช้ภาพทดสอบ เอฟยูบีเค จะมี แถบทดสอบ ทั้ง 2 ส่วนคือ ส่วนบน และส่วนล่าง
ช่อง 5 ปี 2530 - 2539 ใช้ภาพทดสอบ เอฟยูบีเค จะแสดงแถบชื่อช่อง (กล่องกลาง) เป็นภาษาไทยกำกับไว้ว่า "ททบ. CH-5 กทม."
สถานีโทรทัศน์ MBC สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ จะมีความคล้ายคลึงกับ พีเอ็ม 5544 จะไม่เป็นรูปวงกลมแต่จะแสดงโลโก้ของช่อง และแถบทดสอบ
ภาพทดสอบเวียดนาม (พีเอ็ม 5545) จะเหมือน พีเอ็ม 5544 แต่จะมีเส้นบาร์โค้ดมากกว่า
ภาพทดสอบพีเอ็ม 5544 เหมือนกับทวีปยุโรป สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7 ได้ดัดแปลงภาพทดสอบมาจากโปแลนด์ จะแสดงแถบชื่อช่อง (กล่องกลาง) เป็นภาษาไทยกำกับไว้ว่า "BBTV (ด้านบน) CH7 (ด้านล่าง)"

ลักษณะพิเศษ

ลักษณะพิเศษของภาพทดสอบจะมีหลายอย่างดังต่อไปนี้

แถบชื่อช่องรายการที่อยู่ตรงกลางจะกะพริบตลอดเวลา
ช่อง 9 ใช้พีเอ็ม 5544 จะมีแถบสีดำทั้งกล่องบนและกล่องล่างแสดงแบบสไลด์ชื่อจังหวัดและช่องรับสัญญาณในการรับชมไปพร้อมกัน เช่น "อ.ส.ม.ท. (กล่องบนสไลด์ขึ้น)" - "อุบลราชธานี ช่อง 2 (กล่องล่างสไลด์ลง)" กะพริบระหว่างกรอบข้อความบน และกรอบแสดงชื่อของจังหวัดที่รับสัญญาณต่อไปเรื่อย ๆ พร้อมกัน จนถึงเปิดสถานี
ช่อง 7 ใช้พีเอ็ม 5544 จะแสดงข้อความบนหน้าจอก็ต่อเมื่อทางสถานีจะมีการถ่ายทอดสดการแข่งขันกีฬา
ภาพทดสอบจากประเทศโปแลนด์ใช้ Colour Bar รูปวงกลมจะแสดง-กะพริบ และจะมีเสียงบิ๊บ (ไล่เสียง) ตลอดเวลา ส่วนใหญ่จะใช้ในการถ่ายทอดสัญญาณสด ในบางครั้งจะแสดงแถบข้อความสีดำรวมอยู่ด้วย
ช่อง 5 (คูเวต) ใช้พีเอ็ม 5544 จะขึ้นอยู่ด้านหน้าแถบสีที่มีคำว่า "CH 5" จะแสดง-กะพริบ จนกว่าเปิดสถานี (ปัจจุบันนี้ ออกอากาศ 24 ชม. ผ่านทางสถานีโทรทัศน์ผ่านดาวเทียมประเทศคูเวต)
ช่อง RUV (ไอซ์แลนด์) ใช้พีเอ็ม 5544 จะมีเส้นสีขาวส่ายอยู่แถบชื่อช่องส่วนล่างตลอดเวลา
สถานีโทรทัศน์ท้องถิ่นจากประเทศญี่ปุ่น ใช้SMPTE บางสถานีจะแสดงนาฬิกาแบบเข็มขึ้นอยู่บนหน้าจอ และตัวเลขอยู่มุมซ้ายบนของหน้าจอ ปัจจุบันนี้แสดงภาพทดสอบอย่างเดียว
สถานีโทรทัศน์ท้องถิ่นจากประเทศญี่ปุ่น ใช้SMPTE ภาพทดสอบจะเลื่อนไปทางซ้ายเช่นเดียวกับ สัญญาภาพทดสอบจากทวีปยุโรป
ช่อง TVE สเปนใช้ภาพทดสอบ Colour Red Bar (แถบแดง) แสดงอัตลักษณ์ช่องจะเปลี่ยนสีของแถบทดสอบ เช่น สีขาว เหลือง ฟ้า เขียว ชมพู แดง น้ำเงิน ตามลำดับ
ช่อง อัล-จาซิร่า ชิดเดิ้ล แชนนแนล จะแสดงภาพทดสอบลายการ์ตูน บ่งบอกถึงฤดูกาลต่างๆ
สถานีโทรทัศน์ที่ออกอากาศในระบบ MPEG-4 ความละเอียดสูง (HD) ภาพทดสอบแบบแถบสี (EBU Testcard) จะเลื่อนหน้าจอไปทางด้านซ้ายที่จออยู่ตลอดเวลา
ทีวี 24 ใช้ EBU Colorbar จะมีการแสดงเวลาเป็น ชั่วโมง,นาที,วินาที.ภาพ ที่บริเวณด้านล่างชื่อช่อง

การออกอากาศนอกจากภาพทดสอบ

บางสถานีใช้การออกอากาศโฆษณาแทนการออกอากาศภาพทดสอบ ซึ่งใช้ใน ช่อง 5, ช่อง 7 และ ช่อง 9^[]
บางสถานีใช้การออกอากาศรายการแนะนำสินค้าแทนการปิดสถานี ซึ่งใช้ใน วอยซ์ทีวี (2561-2562) NEW 18 (2561^{[ – ]}-2564) ออกอากาศรายการแนะนำสินค้าของ ทีวีไดเร็ค ตั้งแต่เวลา 00:00-06:00 น.
การถ่ายทอดจากช่องอื่น ไม่เคยใช้ในประเทศไทย (ใช้ในประเทศตุรกี ช่อง TRT Cocuk (จากช่อง TRT 4) และใช้ในรัฐโรดไอแลนด์ (WPRI ช่อง 12) และใช้ในอังกฤษ ช่อง BBC 1 (จากช่อง BBC News 24))
ปิดเครื่องส่ง ใช้ในทุกช่องที่มีการปิดสถานี แต่ส่วนใหญ่จะเกิดขึ้นเฉพาะโทรทัศน์ภาคพื้นดินระบบแอนาล็อก (ยกเว้นโทรทัศน์ระบบดาวเทียม) ^[] แต่ในสมัยก่อน สถานีจะยุติการออกอากาศอย่างสมบูรณ์ในช่วงปิดสถานี โดยในช่วงเวลาดังกล่าวจะมีภาพว่าง (ภาพซ่า) หากรับชมผ่านโทรทัศน์ระบบดาวเทียมก็จะเป็นหน้าจอดำ^[]

อ้างอิง

. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-03-15. สืบค้นเมื่อ 2009-03-07.

แหล่งข้อมูลอื่น

DXsatcs เว็บรวมภาพทดสอบ

[1] . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-03-15. สืบค้นเมื่อ 2009-03-07.