พระเทพโมฬี (ผึ้ง)

พระเทพโมฬี (ผึ้ง) บ้างเขียน พระเทพย์โมฬี (ผึ้ง) เกิดเมื่อวันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 2365 เป็นพระภิกษุจำพรรษาอยู่วัดราชบูรณะ จากคำอธิบายของกรมศิลปากรในหนังสือ ประถมมาลา ที่พระเทพโมฬีแต่ง กล่าวว่า พระเทพโมฬีคงจะเป็น "กวีผู้มีภูมิชั้นสูงและแต่งบทกลอนได้เป็นเยี่ยม"

พระเทพโมฬี (ผึ้ง)
เกิด	4 มีนาคม พ.ศ. 2365
อาชีพ	กวี
สัญชาติ	ไทย
ช่วงเวลา	ต้นรัตนโกสินทร์
หัวข้อ	กวีนิพนธ์
ผลงานที่สำคัญ	ประถมมาลา

ประวัติ

เดิมมีนามว่า ผึ้ง หรือ พึ่ง มีบิดา คือ พระมหาวิชาธรรม อธิบดีแม่กองสอบไล่หนังสือขอมปริยัติธรรม พระคัมภีร์ พระไตรปิฎก แผนกสอบไล่ฝ่ายในพระราชวังบวรสถานมงคล มารดา ชื่อนางผ่อง เป็น​ธิดาหลวงธรรมรักษา (บุญเกิด) เมื่อเจริญวัย ได้ไปเล่าเรียนอ่านหนังสือไทยและขอมกับพระญาณสมโภช ณ วัดมหาธาตุ ขณะเป็นสามเณรสอบไล่ได้ 5 ประโยค ครั้นอายุครบบวชเป็นพระ สอบไล่ได้อีก 3 ประโยครวมเป็นเปรียญ 8 ประโยค ได้รับพระราชทานนิตยภัตและตาลปัตรเลื่อนตามตำแหน่งยศเปรียญเอก

ในสมัยรัชกาลที่ 3 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งพระมหาผึ้งเปรียญเอกเป็นที่พระเทพโมฬี พระราชาคณะสามัญวัดราชบูรณะในพระนคร หลังจากที่ได้แต่ง ประถมมาลา ซึ่งเป็นตำราสั่งสอนวิชาหนังสือไทยให้ใช้อย่างถูกต้อง พระเทพโมฬีมีพรสวรรค์เป็นพิเศษในการเทศนา เป็นที่ถูกพระราชหฤทัยในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวยิ่งนัก

ต่อมามีพระอมรโมฬี (สา) วัดบวรนิเวศ อีกรูปหนึ่ง ซึ่งโปรดฯ ฝีปากเทศน์พอ ๆ กัน (ต่อมาพระอมรโมฬี (สา) เป็นสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (สา ปุสฺสเทโว)) จนเมื่อจะถึงกำหนดมหกรรมสมโภชพระอารามหลวง วัดพระเชตุพน รัชกาลที่ 3 ทรงจัดสรรเครื่องไทยทานสำหรับพระราชทานพระราชาคณะ รูปหนึ่งราคาไม่ต่ำกว่า 10 ชั่ง พระเทพโมฬีคิดจะลาสึกเกิดปมทางใจ ถ้าเทศน์ถวายในหลวง รับไทยทาน 10 ชั่ง แล้วก็ลาสึก เกรงจะมีข้อครหาเอาเงินไทยทานมาทำทุนในเพศฆราวาส จึงรีบเข้าเฝ้าฯ ถวายพระพรลาสึก รัชกาลที่ 3 ทรงพระพิโรธ ตัดพ้อ "เมื่อชีต้นจะสึก ไม่เทศน์ให้โยมฟัง ก็ตามแต่ใจเถิด" แล้วให้พระอมรโมฬี (สา) มาเทศน์แทน

แต่ก็มีปัญหาพระอมรโมฬี (สา) มีปัญหาเดียวกับพระเทพโมฬี (ผึ้ง) เข้าถวายพระพรขอลาสึก เป็นรูปที่สอง รัชกาลที่ 3 ทรงพิโรธเพิ่มเป็นสองเท่า จึงได้นิมนต์ท่านเจ้าถึก พระธรรมวโรดม วัดโพธิ์ มาเทศน์แทน

หลังจากสึกแล้วได้เข้าถวายตัวเป็นข้าในพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นอมเรนทรบดินทร์ ไม่นานถูกฟ้องว่าเมื่อครั้งยังผนวชอยู่ในเพศบรรพชิตนั้น ได้ทำปาราชิกกับเจ้าจอมมารดาม่วงแจ้ พระสนมเอกในกรมพระราชวังบวร จึงโปรดเกล้าฯ ให้พระพิเรนทรเทพ (กระต่าย) เป็นตุลาการชำระความ นายผึ้งรับสารภาพตามข้อกล่าวหา จึงโปรดฯ ให้เจ้าพนักงานนำตัวนายผึ้งไปสักหน้าผาก แล้วส่งไปเป็นตะพุ่นหญ้าช้างตามโทษานุโทษ

เมื่อถึงวันฉลองวัดโพธิ์ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดฯ ให้ช่างวาดรูปนายผึ้งขนาดเท่าตัวจริงบนกระดาษแผ่นใหญ่ เป็นรูปนายผึ้งนุ่งผ้าเขียวยืนหาบหญ้า หน้าผากมีรอยสัก มือถือเคียว มีอักษรบรรยายภาพไว้ว่า "นายผึ้ง เทพย์โมฬีหาบหญ้า" คนเที่ยวงาน หลายคนเป็นศิษย์เรียนหนังสือ ประถมมาลา มุงดูรูปนั้นก็ซุบซิบกันว่า นี่เป็นการประจานกันกลางเมือง

อ้างอิง

1. "พระเทพโมฬี (ผึ้ง, พึ่ง), พระเทพโมลี". นามานุกรมวรรณคดีไทย.
2. "พระเทพย์โมฬี (ผึ้ง)". วัชรญาณ.
3. โรม บุนนาค. "พระราชาคณะมีพรสวรรค์ในการเทศ แต่งตำราภาษาเป็นอมตะ จบลงเป็นตะพุ่นหญ้าช้าง! ฐานเป็นชู้กับเจ้าจอมมารดา!!". ผู้จัดการออนไลน์.
4. "พระเทพย์โมฬี (ผึ้ง)". ไทยรัฐ.