พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี (11 พฤษภาคม พ.ศ. 2408 – 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2446) เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่ท้าววนิดาพิจาริณี (เจ้าจอมมารดาสุ่น ในรัชกาลที่ 4)

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นเอก
ประสูติ	11 พฤษภาคม พ.ศ. 2408
สิ้นพระชนม์	20 กรกฎาคม พ.ศ. 2446 (38 ปี)
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	ท้าววนิดาพิจาริณี (เจ้าจอมมารดาสุ่น ในรัชกาลที่ 4)

พระประวัติ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี ประสูติเมื่อวันศุกร์ที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2408 เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่ท้าววนิดาพิจาริณี (เจ้าจอมมารดาสุ่น ในรัชกาลที่ 4) ธิดาของพระยาสุรินทรราชเสนี (จั่น สุกุมลจันทร์) กับคุณหญิงกลิ่น

ในสมัยรัชกาลที่ 5 พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี ทรงได้เข้าเป็นสามัญสมาชิกของหอพระสมุดวชิรญาณในพระบรมมหาราชวัง ทั้งยังได้ทรงร่วมนิพนธ์วชิรญาณสุภาษิต ในโอกาสจัดงานฉลองหอพระสมุดวชิรญาณที่ได้ตั้งมาเป็นปีที่ 8 และพิธีเปิดอาคารใหม่ ณ บริเวณตึกโรงทองเก่า (ปัจจุบันคือ ตึกสำนักราชเลขาธิการ) วันที่ 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2432 ด้วย พ.ศ.2440 พระบรมวงศานุวงศ์ฝ่ายในได้ร่วมกันถวายปัจจัยเพื่อปฏิสังขรณ์วัดราชบุรณราชวรวิหาร พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี ทรงร่วมถวายเงิน 2 ชั่ง

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี ประชวรพระโรคเรื้อรังมานาน แพทย์หลวงประกอบพระโอสถถวาย พระอาการก็มีแต่ทรงและทรุด จนเมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2446 เสด็จสิ้นพระชนม์ พระชันษา 38 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร วันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2448

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี
ธงประจำพระอิสริยยศ
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

• พ.ศ. 2442 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายใน)

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี

16. (=22.) สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช                       17. (=23.) พระอัครชายา (หยก)               4. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                             18. ทอง ณ บางช้าง               9. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี                       19. สมเด็จพระรูปศิริโสภาคย์มหานาคนารี               2. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                                   20. เศรษฐีจีนฮกเกี้ยนแซ่ตัน               10. เงิน แซ่ตัน                       21. น้องสาวของท่านผู้หญิงน้อย ภรรยาของเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ (อู่)               5. สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี                             22. (=16.) สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก               11. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์                       23. (=17.) พระอัครชายา (หยก)               1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี                                         6. พระยาสุรินทรราชเสนี (จั่น สุกุมลจันทร์)                             3. ท้าววนิดาพิจาริณี (เจ้าจอมมารดาสุ่น ในรัชกาลที่ 4)                                   7. กลิ่น สุรินทรราชเสนี

อ้างอิง

1. มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา. วชิรญาณสุภาษิต. กรุงเทพ : นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์, พิมพ์ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2555. 326 หน้า. หน้า หน้าที่ 258. ISBN 
2. "รายพระนามพระบรมวงษานุวงษ์ฝ่ายใน ที่ได้ถวายจตุปัจจัยมูล เพื่อการปฏิสังขรณ์ วัดราชบุรณะ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 12 (ตอน 50): หน้า 496. 13 มีนาคม 1897. สืบค้นเมื่อ 4 สิงหาคม 2021.
3. "ข่าวสิ้นพระชนม์ พระเจ้าน้องนางเธอพระองค์เจ้าประพาฬรัศมี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 20 (ตอน 17): หน้า 276. 26 กรกฎาคม 1903. สืบค้นเมื่อ 4 สิงหาคม 2021.
4. กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2011). (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 76. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-02-02. สืบค้นเมื่อ 2021-08-04.
5. "ข่าวสิ้นพระชนม์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 16 (ตอน 34): หน้า 498. 19 พฤศจิกายน 1899. สืบค้นเมื่อ 4 สิงหาคม 2021.