พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง

พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง มีพระยศเมื่อแรกประสูติว่า หม่อมเจ้ายี่เข่ง เป็นพระธิดาในพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเพชรหึง พระโอรสในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท กับจอมมารดาชู

พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง
พระองค์เจ้าชั้นตรี
ประสูติ	อาณาจักรรัตนโกสินทร์
สิ้นพระชนม์	15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2439 ประเทศสยาม
พระสวามี	หม่อมเจ้าจักรจั่น ปาลกะวงศ์
พระบุตร	หม่อมราชวงศ์ปลีก ปาลกะวงศ์
ราชสกุล	ปาลกะวงศ์ (เสกสมรส)
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเพชรหึง

พระประวัติ

พระองค์ทรงรับราชการฝ่ายในภายในพระบรมมหาราชวัง เริ่มแต่เป็นพนักงานนมัสการมาแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นทั้งพนักงานนมัสการ และโปรดเกล้าฯ ให้รับราชการเป็นผู้ถือรับสั่งเข้านอกออกใน ต่อมาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นพนักงานในการพระโอสถและการอื่น ๆ อันเป็นการที่จะรักษาพยาบาลให้ทรงสบาย ต่อมาเมื่อพระชนมายุสูง ทรงทำหน้าที่คล้าย ๆ แม่บ้าน ตลอดจนเป็นผู้รับพระบรมราชโองการออกไปแจ้งยังเจ้านายหรือข้าราชการฝ่ายหน้า

ว่ากันว่าพระองค์เป็นคนที่ดุและเข้มงวด แต่เมื่อทรงพระชราแล้ว มักจะทรงเป็นที่แอบขบขัน แอบล้อกันในหมู่เจ้านายแม้แต่พระองค์พระเจ้าแผ่นดินเอง ดังเรื่องเมื่อทรงเป็นพนักงานพระโอสถทรงมีหน้าที่ถวายพระโอสถแด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่ด้วยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสวยพระโอสถยากก็ทรงรีรออยู่ พระองค์เจ้ายี่เข่งก็ทรงคว้าไม้บรรทัดบนโต๊ะทรงพระอักษร ทรงขู่ว่าจะลงพระอาญาหากไม่รีบเสวยพระโอสถเสียโดยเร็ว เรื่องนี้ได้กลายเป็นที่ทรงขบขันพระราชหฤทัยในพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงมาก ทรงเล่าพระราชทานข้างในว่า "ฉันไม่กินยา เจ้าเข่งแกจะตีฉัน"

พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง มีพระสวามีคือหม่อมเจ้าชายจักรจั่น ปาลกะวงศ์ พระโอรสในกรมหมื่นนราเทเวศร์ มีพระธิดาคือ หม่อมราชวงศ์หญิงปลีก ปาลกะวงศ์ ซึ่งทำราชการในพระบรมมหาราชวัง

ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงตั้ง หม่อมเจ้ายี่เข่ง เป็น พระวงษ์เธอ พระองคเจ้ายี่เข่ง ทรงศักดินา 2,000 ในวันศุกร์ เดือน 12 แรม 4 ค่ำ ปีกุน นพศก จ.ศ. 1249 ตรงกับวันที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2430 พร้อมพระราชทานเครื่องยศ อันประกอบด้วย หีบหมากทองคำลงยาราชาวดี กาน้ำทองคำรูปทรงกระบอก เป็นเครื่องประกอบเกียรติยศ

พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง สิ้นพระชนม์เมื่อวันจันทร์ เดือน 3 ขึ้น 14 ค่ำ ปีวอก อัฐศก จ.ศ. 1258 ตรงกับวันที่ 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2439 พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุวัดสระเกศ วันที่ 24 เมษายน พ.ศ. 2441

พระเกียรติยศ

พระอิสริยยศ

• หม่อมเจ้ายี่เข่ง (ไม่ปรากฏ — 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2430)
• พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเจ้ายี่เข่ง (4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2430 — 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2439)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2436 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 3 ตติยจุลจอมเกล้า (ต.จ.) (ฝ่ายใน)

พงศาวลี

พงศาวลีของพระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง
16. พระยาราชนิกูล (ทองคำ)               8. สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก                       4. สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท                             9. พระอัครชายา (หยก)                       2. พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเพชรหึง                                   5. เจ้าจอมมารดาชู                             1. พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง

อ้างอิง

1. เล็ก พงษ์สมัครไทย. เฉลิมพระยศเจ้านายฝ่ายในในรัชกาลที่ ๑-๙. กรุงเทพฯ:ฐานบุ๊คส์. 2552, หน้า 36
2. วังเวียง โดย จุลลดา ภักดีภูมินทร์
3. ราชกิจจานุเบกษา, การตั้งหม่อมเจ้ายี่เข่ง เป็นพระองค์เจ้า, เล่ม 5, หน้า 248-250
4. "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 10 (ตอน 35): หน้า 377. 26 พฤศจิกายน 2436. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2562. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))