พระราชพงศาวดาร ฉบับหมอบรัดเล

พระราชพงศาวดาร ฉบับหมอบรัดเล เป็นพงศาวดารสยามที่โรงพิมพ์หมอบรัดเลพิมพ์เผยแพร่ครั้งแรกในปี พ.ศ. 2407 เนื้อหาเริ่มตั้งแต่พระเจ้าอู่ทองสถาปนากรุงศรีอยุธยา จนจบความที่สิ้นรัชกาลสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ต่อมาภรรยาและบุตรของหมอบรัดเลได้จัดพิมพ์ครั้งที่ 2 ในปี พ.ศ. 2434 โดยเพิ่มเนื้อหารัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชจบที่เมืองทวายสวามิภักดิ์ในปี พ.ศ. 2334

ประวัติ

พระราชพงศาวดารฉบับนี้ไม่มีบานแพนก จึงไม่ทราบว่าเรียบเรียงหรือชำระตั้งแต่เมื่อใด โรงพิมพ์หมอบรัดเลตีพิมพ์เอกสารนี้เผยแพร่ครั้งแรกในปี พ.ศ. 2407 จึงได้ชื่อว่าพระราชพงศาวดาร ฉบับหมอบรัดเล และเนื่องจากเป็นหนังสือ 2 เล่มจบ จึงเรียกเอกสารนี้ว่าพระราชพงศาวดาร ฉบับพิมพ์ 2 เล่ม ในคำนำระบุว่า "พระศรีสุนทรโวหารได้ช่วยชำระดูสอบบ้าง เห็นว่าถูกต้องอยู่แล้ว" และมีข้อความในคำให้การขุนหลวงหาวัดแทรกอยู่หลายช่วง จึงทราบว่ามีการชำระในรัชกาลที่ 4 ก่อนนำมาตีพิมพ์

นอกจากนี้ยังเคยเชื่อว่าสมเด็จพระพนรัตน วัดพระเชตุพน เป็นผู้ชำระ จึงได้อีกชื่อหนึ่งว่าพระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ แต่เมื่อเปรียบเทียบกับพระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ฉบับตัวเขียน ซึ่งเป็นต้นฉบับจริง พบว่าเนื้อหาตั้งแต่รัชสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศถึงต้นรัชสมัยสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีต่างกันมาก จึงทราบว่าไม่ใช่ฉบับเดียวกัน แต่มีการนำฉบับหมอบรัดเลมาตีพิมพ์เผยแพร่โดยระบุว่าเป็นฉบับสมเด็จกรมพระปรมานุชิตชิโนรสบ้าง เป็นฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพนบ้าง

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงระบุในตำนานหนังสือพระราชพงศาวดาร (พิมพ์รวมในพระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา) ว่าหนังสือนี้พิมพ์แพร่หลายมากจนเข้าใจกันว่าพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยามีแต่ฉบับนี้ฉบับเดียว

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับหมอบรัดเล, หน้า 4
2. พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี...ฉบับหมอบรัดเล, หน้า 230
3. ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๖๕, หน้า ค
4. การชำระพระราชพงศาวดารในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก, หน้า 36
5. การชำระพระราชพงศาวดารในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก, หน้า 37
6. พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา เล่ม ๑, หน้า 9

บรรณานุกรม

• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๖๕ พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม). กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์เดลิเมล์, 2480. 196 หน้า. หน้า ง-ฉ. [พิมพ์แจกในงานพระราชทานเพลิงศพนายพันเอก พระยาสิริจุลเสวก (พัว จุลเสวก)]
• พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา เล่ม ๑. นนทบุรี : โครงการเลือกสรรหนังสือ สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2558. 305 หน้า. หน้า 9. ISBN 
• พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี แผ่นดินสมเด็จพระบรมราชาที่ 4 (สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช) ฉบับหมอบรัดเล. พิมพ์ครั้งที่ 4, กรุงเทพฯ : โฆษิต, 2554. 231 หน้า. หน้า 3-4. ISBN 
• พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับหมอบรัดเล. พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ : โฆษิต, 2549. 432 หน้า. หน้า 3-4. ISBN 
• อุบลศรี อรรถพันธุ์. การชำระพระราชพงศาวดารในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2524. 273 หน้า. หน้า 34-37. [วิทยานิพนธ์หลักสูตรปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ภาควิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร]