พระยามหามหิทธิวงศา (มหาวงศ์ ณ เชียงใหม่)

อำมาตย์เอก พระยามหามหิทธิวงศา (เจ้ามหาวงศ์ บุญทาวงศ์ษา) หรือนามเดิม เจ้าน้อยมหาวงศ์ บุญทาวงศ์ษา (ณ เชียงใหม่) เป็นเจ้าเมืองฝางองค์สุดท้าย และนายแขวงฝาง คนที่ 1 เป็นต้นสกุล บุญทาวงศ์ษา

ประวัติ

เจ้าน้อยมหาวงศ์ บุญทาวงศ์ษา เกิดเมื่อปี พ.ศ. 2369 เป็นบุตรชายของเจ้าหนานบุญทา (โอรสเจ้าศรีพิมพา ราชธิดาองค์โตในพระยาธรรมลังกา กับแม่เจ้าฟองสมุทรราชเทวี) กับเจ้าบุญปั๋น (ราชธิดาองค์ที่ 13 ในพระยาธรรมลังกา กับแม่เจ้าแก้วกัญญา)

เจ้าน้อยมหาวงศ์ สมรสกับแม่เจ้ากัลยา บุญทาวงศ์ษา มีบุตร 3 คน ดังนี้

• พระยาราชบุตร (เจ้าน้อยแก้วมุงเมือง (ดวงแก้ว) บุญทาวงศ์ษา)
• เจ้าน้อยมหาพรหม (พรหมเมือง) บุญทาวงศ์ษา
• ไม่ปรากฎนาม 1 คน

เจ้าเมืองฝาง

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ได้โปรดให้เจ้ามหาวงศ์ ขึ้นไปปกครองเมืองฝาง แทนพระยาสุริโยยศ และตั้งให้เจ้ามหาวงศ์ เป็นเจ้าหลวงเมืองฝาง พร้อมด้วยคนสนิทมีพระยาพิทักษ์ ท้าวเสมอใจ ท้าวธนู กับราษฎรประมาณ 25 หลังคาเรือน พร้อมกับนิมนต์พระเกษระปรมาติกาจารย์เป็นเจ้าคณะสงฆ์อีกหลายรูปด้วย เพื่อจะตั้งศาสนาไว้ที่เมืองฝางอีก การขึ้นไปครองเมืองฝางในครั้งนั้น

เจ้ามหาวงศ์ได้จัดการปกครองเมืองฝาง แบ่งออกเป็นแคว้น โดยมีพ่อแคว้นเป็นหัวหน้า หรือเรียกว่า "พ่อแคว่น" ทั้งหมดแบ่งเป็น 7 แคว้นด้วยกัน คือ แคว้นในเวียง แคว้นม่อนปิ่น แคว้นแม่สาว แคว้นแม่นาวาง แคว้นแม่สูน แคว้นแม่งอน และแคว้นแม่ทะลบ

เจ้ามหาวงศ์ เป็นเจ้าเมืองฝาง โดยในรัชสมัยได้มีการสร้างศาลเจ้าหลักเมืองฝางขึ้น

เจ้ามหาวงศ์ ครองเมืองฝางจนถึงปี พ.ศ. 2450

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2441 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 5 เบญจมาภรณ์มงกุฎไทย (บ.ม.) (เดิมชื่อ วิจิตราภรณ์)

อ้างอิง

1. คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์, นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ. [1] 2021-05-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
2. ประวัติความเกี่ยวข้องเจ้าหลวงเมืองฝางคนแรกกับถ้ำตับเตาและวัดพระบาทอุดม
3. ศาลเจ้าหลักเมืองฝาง สิ่งศักดิ์สิทธิ์ คู่บ้านคู่เมืองฝาง
4. ศาลหลักเมืองฝาง
5. ประวัติศาสตร์เมืองลอง ตอนที่ ๑๙
6. พระราชทานตราเครื่องราชอิสริยยศ