ปรีดี เกษมทรัพย์

ศาสตราจารย์ ปรีดี เกษมทรัพย์ (14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2470 – 4 มกราคม พ.ศ. 2562) เป็นนักกฎหมายผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายแพ่ง และนิติปรัชญา อดีตสมาชิกสมัชชาแห่งชาติ อดีตสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ อดีตคณบดีคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ อดีตอธิการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ อดีตผู้ก่อตั้งและอดีตอธิการวิทยสถานแห่งวัฒนธรรมตะวันออก อดีตรองประธานสหพันธ์คีตาอาศรมแห่งโลก และอดีตประธานคีตาอาศรมแห่งประเทศไทย

ศาสตราจารย์ ปรีดี เกษมทรัพย์ ม.ป.ช., ม.ว.ม., ร.จ.พ.
อธิการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ดำรงตำแหน่ง 21 ตุลาคม พ.ศ. 2519 – 13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2520
ก่อนหน้า	ศ.คุณหญิง นงเยาว์ ชัยเสรี (รักษาการ)
ถัดไป	ศ.ดร.วิจิตร ศรีสอ้าน (รักษาการ)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2470 จังหวัดร้อยเอ็ด ประเทศสยาม
เสียชีวิต	4 มกราคม พ.ศ. 2562 (91 ปี) โรงพยาบาลรามาธิบดี กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
คู่สมรส	อังคณา เกษมทรัพย์

อาจารย์ปรีดีถือว่าเป็นปรมาจารย์ในแวดวงนิติศาสตร์ เป็นผู้คิดค้น และผู้ริเริ่มให้บรรยายวิชากฎหมายแพ่ง นิติปรัชญา ประวัติศาสตร์กฎหมายไทย และ ขึ้นในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เป็นแห่งแรกของประเทศ

ปรีดี เกษมทรัพย์ เคยเป็นประธานกิตติมศักดิ์มูลนิธิปรีดี เกษมทรัพย์ ที่ลูกศิษย์ลูกหาร่วมกันจัดตั้งขึ้นเพื่อเป็นมูลนิธิเพื่อให้การสนับสนุนด้านวิชานิติศาตร์ในประเทศไทย

ประวัติ

ชีวิตส่วนตัว

ปรีดี เกษมทรัพย์ เกิดเมื่อ 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2470 ในครอบครัวคนจีนแต้จิ๋ว ที่ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด เป็นบุตรนายกิมฮง และนางบัวทอง เกษมทรัพย์ สมรสกับนางอังคณา เกษมทรัพย์ (สกุลเดิม:ไตรวิทยาคุณ) มีบุตร 4 คน ได้แก่ นายบรรณ นายปัญญ์ ผศ.ดร.นพ.วิชช์ และนายวัตร เกษมทรัพย์

การศึกษา

การศึกษาชั้นต้น ปรีดีได้เดินทางไปศึกษาต่อที่ประเทศจีนตั้งแต่อายุ 7-12 ปี ในระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ที่เมืองแต้จิ๋ว หลังจากนั้นกลับมาศึกษาต่อจนจบชั้น ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 และชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 8 จากโรงเรียนร้อยเอ็ดวิทยาลัย และโรงเรียนอัสสัมชัญ ตามลำดับ

ในระดับอุดมศึกษา เข้าเรียนมหาวิทยาลัยเอ้หมึงแห่งชาติ สาธารณรัฐประชาชนจีน ในวิชาอักษรศาสตร์และปรัชญาจีน แต่เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครองประเทศจีน ทำให้ต้องเดินทางกลับประเทศไทย และมาศึกษาต่อที่คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จนจบนิติศาสตรบัณฑิต (เกียรตินิยมดี) จากนั้นเดินทางไปศึกษาต่อนิติศาสตรมหาบัณฑิต ที่ สหรัฐอเมริกา โดยทุน และนิติศาสตรดุษฎีบัณฑิต ณ มหาวิทยาลัยแห่งกรุงบอนน์ () ประเทศเยอรมนี โดยทุน และ ทำวิทยานิพนธ์ในหัวข้อ "Das thailändische eheliche Güterrecht" ("สิทธิในทรัพย์สินของคู่สมรสไทย") เมื่อ พ.ศ. 2510

นอกจากนี้ยังเป็นเนติบัณฑิตไทย และมีประกาศนียบัตรครูสอนภาษาจีน ของกระทรวงศึกษาธิการ กับทั้งยังได้รับนิติศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ประสบการณ์การทำงาน

ปรีดี เริ่มรับราชการเมื่อ พ.ศ. 2496 ในยศนายร้อยตำรวจโทในประจำกองการต่างประเทศและแถลงข่าว กรมตำรวจ จากนั้นเข้าเป็นข้าราชการตุลาการในตำแหน่งผู้พิพากษาในศาลระดับชั้นต่าง ๆ ตั้งแต่ พ.ศ. 2498 จนถึง พ.ศ. 2517 ได้ออกจากตำแหน่งผู้พิพากษามารับหน้าที่เป็นอาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จนเกษียณอายุราชการ และยังคงเป็นอาจารย์พิเศษในคณะดังกล่าว โดยบรรยายวิชากฎหมายแพ่ง นิติปรัชญา ประวัติศาสตร์กฎหมายไทย และหลักวิชาชีพนักกฎหมาย เป็นต้น

เขาเคยได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ในปี พ.ศ. 2516

ทั้งนี้ปรีดี เกษมทรัพย์ จัดได้ว่าเป็นปรมาจารย์ในแวดวงนิติศาสตร์ เป็นผู้คิดค้น และผู้ริเริ่มให้บรรยายวิชากฎหมายแพ่ง นิติปรัชญา ประวัติศาสตร์กฎหมายไทย และ ขึ้นในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เป็นแห่งแรกของประเทศ

ขณะอยู่ในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้ดำรงตำแหน่งคณบดีคณะนิติศาสตร์ ในปี พ.ศ. 2517 - พ.ศ. 2519 อธิการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พ.ศ. 2519 - พ.ศ. 2521 และประธานคณะกรรมการบัณฑิตศึกษาคณะนิติศาสตร์ พ.ศ. 2518-2532 ในปี 2549 ได้ก่อตั้ง "วิทยาลัยนิติรัฐศาสตร์" ขึ้นใน มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด ซึ่งเปิดสอน 2 หลักสูตร คือ หลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต และ หลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรบัณฑิต และยังดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการวิทยาลัยนิติรัฐศาสตร์ ต่อมาใน ปี 2558 ปรับโครงสร้างเป็น "คณะนิติรัฐศาสตร์" เปิดสอน 3 หลักสูตร คือ หลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต หลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรบัณฑิต และ หลักสูตรรัฐศาสตรบัณฑิต

นอกจากนี้ยังเป็นอาจารย์พิเศษในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยรามคำแหง วิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร และมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย

ในทางการเมืองปรีดี เกษมทรัพย์ เคยดำรงตำแหน่งสมาชิกสมัชชาแห่งชาติ (สภาสนามม้า) พ.ศ. 2516 สมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ พ.ศ. 2516-2518 กรรมการพิจารณาร่างรัฐธรรมนูญของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ พ.ศ. 2516-2517 และกรรมการในคณะกรรมการปกครองของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ พ.ศ. 2516-2518

ก่อนเกษียณอายุ ท่านเป็นผู้ก่อตั้งและอธิการวิทยสถานแห่งวัฒนธรรมตะวันออก (Oriental Culture Academy) ประธานกรรมการอาศรมวัฒนธรรมไทย - ภารต รองประธานสหพันธ์คีตาอาศรมแห่งโลก ประธานคีตาอาศรมแห่งประเทศไทย อุปนายกสภามหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ กรรมการสภามหาวิทยาลัยมหามงกุฎราชวิทยาลัย ประธานกรรมการกิตติมศักดิ์คณะกรรมการบัณฑิตศึกษาทางนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กรรมการในคณะกรรมการว่าด้วยการปฏิบัติราชการเพื่อประชาชนของหน่วยงานของรัฐ (ปปร.) และประธานกรรมการพิจารณาคำร้องเรียนการปฏิบัติราชการเพื่อประชาชนของหน่วยงานของรัฐ

ผลงานวิชาการ

บทความ

• 1. สัญญาทางหนี้และสัญญาทางทรัพย์ในกฎหมายเยอรมัน ใน 53 ป.15 ล.1 (ม.ค.-ก.พ.2511)
• 2. กฎหมายเป็นเรื่องน่ารู้ ใน ล.1 ป.1 (มิ.ย. 2514)
• 3. ข้อสังเกตเกี่ยวกับหลักสูตรของคณะนิติศาสตร์ ใน , คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (2517)
• 4. ศีลธรรม หลักกฎหมาย และกฎหมายเทคนิค ใน ฉบับนักกฎหมายของประชาชน คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (2518)
• 5. ปรัชญารากฐาน 2 ประการของการปกครองระบอบประชาธิปไตย ใน , คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (2520)
• 6. กฎหมายคืออะไร "ในแง่นิติปรัชญา" ใน ป.11 ฉ.3 (2523)
• 7. อำนาจ ความชอบธรรมและขอบเขตของรัฐในการบัญญัติกฎหมายที่จำกัดสิทธิเสรีภาพของประชาชน ใน ป.11 ฉ.3 (2523)
• 8. การตีความกฎหมายอาญา ใน ป.14 ฉ.4 (2527)
• 9. การใช้การตีความกฎหมาย ใน ป.15 ฉ.1 (2518)
• 10. Asian indigenous law: in interaction with received law (1986) โดยเขียนร่วมกับ Chiba Masaji
• 11. เมื่อประมุขตุลาการเผชิญหน้ากับกษัตริย์; กรณี Sir Edward Coke ใน ป.22 ล.1 (2535)
• 12. ระบบ ก.ต. และความอิสระของตุลาการ ใน ป.22 ฉ.3 (2535)
• 13. หลักสุจริตคือหลักความซื่อสัตย์และความไว้วางใจ ใน หนังสืออนุสรณ์การพระราชทานเพลิงศพ ร.ศ.ดร.สมศักดิ์ สิงหพันธุ์ (มิ.ย.2525)

ตำราและเอกสารประกอบการสอน

• 1. สัมมนาในวิชากฎหมายแพ่ง. (โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง, 2520)
• 2. กฎหมายแพ่ง: หลักทั่วไป. พิมพ์ครั้งที่ 5, (คณะกรรมการบริการทางวิชาการ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2526)
• 3. เอกสารประกอบการสอนการศึกษาวิชานิติปรัชญาชั้นปริญญาตรี. (คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2526) เล่ม 1 บทนำทางทฤษฎี เล่ม 2 บทนำทางประวัติศาสตร์
• 4. รวมสารคดี "การใช้การตีความกฎหมาย". (โครงการปริญญาโท คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2526)
• 5. นิติปรัชญา. (โครงการตำราและเอกสารประกอบการสอน คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์)
• 6. หลักวิชาชีพนักกฎหมายในภาคพื้นยุโรป ใน หนังสือรวมคำบรรยายหลักวิชาชีพนักกฎหมาย (สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2531)
• 7. เอกสารประกอบการศึกษาวิชาสังคมกับกฎหมาย. (โครงการตำราและเอกสารประกอบการสอน คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2531)
• 8. ประชาธิปไตย กฎหมาย หลักนิติธรรม. (นานาสิ่งพิมพ์, 2534)
• 9. ประชาธิปไตยกับชนชั้นกลาง. พิมพ์ครั้งที่ 2, (วิญญูชน, 2536)

หนังสือแปล

• 1. ลัทธิไตรประชาและรัฐธรรมนูญ 5 อำนาจ ของ ดร.ซุนยัดเซ็น. (ไทยวัฒนาพานิช, 2530)
• 2. กตัญญุตาคถา (คัมภีร์ของขงจื้อ). (พิมพ์แจกในงานศพมารดา, 2518)

วิทยานิพนธ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ที่อยู่ในที่ปรึกษาของ ศ.ดร.ปรีดี เกษมทรัพย์

• 2523 ความเป็นโมฆะของการสมรส โดย :
• 2524 ที่ดินที่มีหนังสือสำคัญที่เอกชนไม่มีกรรมสิทธิ โดย : วิริยะ นามศิริพงศ์พันธุ์
• 2527 ปัญหาการเรียกเอาสังหาริมทรัพย์เดียวกันโดยอาศัยหลักกรรมสิทธิ์ต่างกัน ตามมาตรา 1303 ป.พ.พ. โดย : กิตติศักดิ์ ปรกติ
• 2530 การรับกฎหมายสมัยใหม่จากตะวันตกในประเทศญี่ปุ่น : ศึกษาเปรียบเทียบกับกรณีของประเทศไทย โดย :
• 2530 ความรับผิดฐานละเมิดกรณีผู้เสียหายมีความผิดด้วย โดย :
• 2532 หมิ่นประมาททางแพ่ง : ศึกษาเฉพาะเหตุที่ทำให้ไม่ต้องรับผิด โดย :
• 2533 ความมิชอบด้วยกฎหมายในละเมิด : ศึกษาในแง่ประวัติศาสตร์และหลักกฎหมายเปรียบเทียบ โดย :
• 2534 การรับรองบุตร ในมาตรา 1627 ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ : ศึกษาทางประวัติศาสตร์หลักกฎหมายและประวัติศาสตร์นิติบัญญัติ พร้อมกับวิเคราะห์ทางนิติศาสตร์ในเรื่องการใช้และการตีความหมาย โดย :
• 2534 แนวโน้มในการเกิดกฎหมายประเพณีระหว่างประเทศ โดย :
• 2534 บุคคลผู้อยู่ในฐานะอันจะให้จดทะเบียนสิทธิของตนได้อยู่ก่อน โดย :
• 2543 หลักกฎหมายทั่วไป, ในฐานะที่เป็นบ่อเกิดของกฎหมาย ตาม ม. 4 แห่ง ป.พ.พ. : ศึกษาในเชิงประวัติศาสตร์และกฎหมายเปรียบเทียบ โดย :

รวมทั้งสิ้น 11 ฉบับ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2550 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2529 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2524 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)

อ้างอิง

1. คำสั่งหัวหน้าคณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน ที่ ๔๓/๒๕๑๙ เรื่อง แต่งตั้งนายกสภามหามหาวิทยาลัย อธิการบดีและกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
2. สมยศ เชื้อไทย. (2531). "ทฤษฎีกฎหมายสามชั้นของ ปรีดี." รวมบทความในโอกาสครบรอบ 60 ปี ดร.ปรีดี เกษมทรัพย์. มปท.
3. ปรีดี เกษมทรัพย์. (2531). นิติปรัชญา.สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
4. My firstinfo.com. (มปป.). ปรีดี เกษมทรัพย์. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [1]^[]. (เข้าถึงเมื่อ: 30 สิงหาคม 2553).
5. ARIP Public Company Limited. (2546). เยือนบ้าน ศ.ดร.ปรีดี เกษมทรัพย์ สัมผัสวัฒนธรรมจีนโบราณ. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [2]^[]. (เข้าถึงเมื่อ: 30 สิงหาคม 2553).
6. ชุมชนชาวฮากกา. (2553). ฮากกา คืออะไร ? [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [3] 2010-03-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 30 สิงหาคม 2553).
7. ARIP Public Company Limited. (2546). เยือนบ้าน ศ.ดร.ปรีดี เกษมทรัพย์ สัมผัสวัฒนธรรมจีนโบราณ. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [4]^[]. (เข้าถึงเมื่อ: 30 สิงหาคม 2553).
8. (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-27. สืบค้นเมื่อ 2014-07-08. {{}}: ระบุ |accessdate= และ |access-date= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ |archivedate= และ |archive-date= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ |archiveurl= และ |archive-url= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help))
9. สมยศ เชื้อไทย. (2531). "ทฤษฎีกฎหมายสามชั้นของ ดร.ปรีดี." รวมบทความในโอกาสครบรอบ 60 ปี ดร.ปรีดี เกษมทรัพย์. มปท.
10. ปรีดี เกษมทรัพย์. (2531). นิติปรัชญา.สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
11. คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (มปป.). ประวัติของ ศาสตราจารย์ ดร.ปรีดี เกษมทรัพย์. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [5] 2009-04-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 30 สิงหาคม 2553).
12. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือกและเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย 2010-10-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๒๔ ตอนที่ ๑๘ ข หน้า ๘, ๕ ธันวาคม ๒๕๕๐
13. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ 2015-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๐๓ ตอนที่ ๒๑๓ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๖, ๓ ธันวาคม ๒๕๒๙
14. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญจักรมาลาและเหรียญจักรพรรดิมาลา, เล่ม ๙๘ ตอนที่ ๒๐๖ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๓๒๒๙, ๑๗ ธันวาคม ๒๕๒๔

ก่อนหน้า		ปรีดี เกษมทรัพย์		ถัดไป
ศาสตราจารย์ คุณหญิง นงเยาว์ ชัยเสรี (รักษาการ)		อธิการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (21 ตุลาคม พ.ศ. 2519 - 13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2520)		ศาสตารจารย์ ดร.วิจิตร ศรีสอ้าน (รักษาการ)