นครศูนย์กลางของประเทศญี่ปุ่น

นครศูนย์กลาง (ญี่ปุ่น: 中核市; โรมาจิ: Chūkakushi; : ชูกากูชิ) เป็นนครประเภทหนึ่งของประเทศญี่ปุ่น เป็นเขตการปกครองที่ก่อตั้งขึ้นโดยรัฐบาลกลาง นครศูนย์กลางได้รับมอบหมายให้ทำหน้าที่หลายอย่างที่ตามปกติแล้วจะดำเนินการโดยจังหวัด แต่นครศูนย์กลางมีอำนาจหน้าที่ไม่มากเท่านครใหญ่ที่รัฐกำหนด

(สามารถคลิกที่วงกลมได้)
      ― นครใหญ่ที่รัฐกำหนด
      ― นครศูนย์กลาง
      ― นครพิเศษ

ในการสมัครเพื่อยกฐานะเป็นนครศูนย์กลาง นครนั้นจะต้องมีประชากรมากกว่า 300,000 คน และมีพื้นที่มากกว่า 100 ตารางกิโลเมตร แต่ก็มีข้อยกเว้นพิเศษตามคำสั่งของคณะรัฐมนตรีในการยกฐานะนครที่มีประชากรต่ำกว่า 300,000 คน แต่มากกว่า 200,000 คน หลังจากการยกเลิกการปกครองรูปแบบนครพิเศษในวันที่ 1 เมษายน 2015 นครใด ๆ ที่มีประชากรมากกว่า 200,000 คน ก็สามารถขอยกฐานะเป็นนครศูนย์กลางได้ การขอยกฐานะจะต้องได้รับความเห็นชอบจากทั้งสภานครและสภาจังหวัด

คำว่า "นครศูนย์กลาง" กำหนดขึ้นตามวรรคแรกของมาตรา 252 หมวด 22 ของกฎหมายปกครองตนเองท้องถิ่นของประเทศญี่ปุ่น

รายชื่อนครศูนย์กลาง

ณ วันที่ 1 เมษายน 2020 ซึ่งเป็นวันที่มีการพิจารณาฐานะนครครั้งล่าสุด มีนคร 60 แห่งที่ได้รับการแต่งตั้งเป็นนครศูนย์กลาง ดังนี้

ภูมิภาค	จังหวัด (กิ่งจังหวัด)	ชื่อ	วันที่แต่งตั้ง เป็นนครศูนย์กลาง	หมายเหตุ
ฮกไกโด	ฮกไกโด (คามิกาวะ)	01204 อาซาฮิกาวะ	1 เมษายน 2000	ที่ตั้งสำนักงานกิ่งจังหวัด
	ฮกไกโด (โอชิมะ)	01202 ฮาโกดาเตะ	1 ตุลาคม 2005	ที่ตั้งสำนักงานกิ่งจังหวัด, เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 30 กันยายน 2005
โทโฮกุ	อาโอโมริ	02201 อาโอโมริ	1 ตุลาคม 2006	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
		02203 ฮาจิโนเฮะ	1 มกราคม 2017	เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 ธันวาคม 2016
	อิวาเตะ	03201 โมริโอกะ	1 เมษายน 2008	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด, เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2008
	อากิตะ	05201 อากิตะ	1 เมษายน 1997	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
	ยามางาตะ	06201 ยามางาตะ	1 เมษายน 2019	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด, เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2019
	ฟูกูชิมะ	07203 โคริยามะ	1 เมษายน 1997
		07204 อิวากิ	1 เมษายน 1999
		07201 ฟูกูชิมะ	1 เมษายน 2018	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
คันโต	อิบารากิ	08201 มิโตะ	1 เมษายน 2020	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด, เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2020
	โทจิงิ	09201 อุตสึโนมิยะ	1 เมษายน 1996	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
	กุมมะ	10201 มาเอบาชิ	1 เมษายน 2009	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด, เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2009
		10202 ทากาซากิ	1 เมษายน 2011	เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2011
	ไซตามะ	11201 คาวาโงเอะ	1 เมษายน 2003
		11222 โคชิงายะ	1 เมษายน 2015	เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2015
		11203 คาวางูจิ	1 เมษายน 2018	เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2018
	ชิบะ	12204 ฟูนาบาชิ	1 เมษายน 2003	เป็นนครศูนย์กลางที่มีประชากรมากที่สุด
		12217 คาชิวะ	1 เมษายน 2008
	โตเกียว	13201 ฮาจิโอจิ	1 เมษายน 2015
	คานางาวะ	14201 โยโกซูกะ	1 เมษายน 2001
ชูบุ	โทยามะ	16201 โทยามะ	1 เมษายน 2005	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
	อิชิกาวะ	17201 คานาซาวะ	1 เมษายน 1996	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
	ฟูกูอิ	18201 ฟูกูอิ	1 เมษายน 2019	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด, เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2019
	ยามานาชิ	19201 โคฟุ	1 เมษายน 2019	เป็นนครศูนย์กลางที่มีมีประชากรน้อยที่สุด, ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด, เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2019
	นางาโนะ	20201 นางาโนะ	1 เมษายน 1999	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
		20202 มัตสึโมโตะ	1 เมษายน 2021	เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2021
	กิฟุ	21201 กิฟุ	1 เมษายน 1996	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
	ไอจิ	23211 โทโยตะ	1 เมษายน 1998
		23201 โทโยฮาชิ	1 เมษายน 1999
		23202 โอกาซากิ	1 เมษายน 2003
		23203 อิจิโนมิยะ	1 เมษายน 2021	เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2021
คันไซ	ชิงะ	25201 โอตสึ	1 เมษายน 2009	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด, เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2009
	โอซากะ	27207 ทากัตสึกิ	1 เมษายน 2003
		27227 ฮิงาชิโอซากะ	1 เมษายน 2005
		27203 โทโยนากะ	1 เมษายน 2012	เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2012
		27210 ฮิรากาตะ	1 เมษายน 2014	เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2014
		27212 ยาโอะ	1 เมษายน 2018	เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2018
		27215 เนยางาวะ	1 เมษายน 2019	เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2019
		27205 ซูอิตะ	1 เมษายน 2020	เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2020
	เฮียวโงะ	28201 ฮิเมจิ	1 เมษายน 1996
		28204 นิชิโนมิยะ	1 เมษายน 2008
		28202 อามางาซากิ	1 เมษายน 2009	เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2009
		28203 อากาชิ	1 เมษายน 2018	เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2018
	นาระ	29201 นาระ	1 เมษายน 2002	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
	วากายามะ	30201 วากายามะ	1 เมษายน 1997	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
ชูโงกุ	ทตโตริ	31201 ทตโตริ	1 เมษายน 2018	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด, เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2018
	ชิมาเนะ	32201 มัตสึเอะ	1 เมษายน 2018	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด, เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2018
	โอกายามะ	33202 คูราชิกิ	1 เมษายน 2002
	ฮิโรชิมะ	34207 ฟูกูยามะ	1 เมษายน 1998
		34202 คูเระ	1 เมษายน 2016	เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2016
	ยามางูจิ	35201 ชิโมโนเซกิ	1 ตุลาคม 2005	เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 30 กันยายน 2005
ชิโกกุ	คางาวะ	37201 ทากามัตสึ	1 เมษายน 1999	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
	เอฮิเมะ	38201 มัตสึยามะ	1 เมษายน 2000	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
	โคจิ	39201 โคจิ	1 เมษายน 1998	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
คีวชู	ฟูกูโอกะ	40203 คูรูเมะ	1 เมษายน 2008	เป็นนครพิเศษจนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2008
	นางาซากิ	42201 นางาซากิ	1 เมษายน 1997	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
		42202 ซาเซโบะ	1 เมษายน 2016	เป็นนครพิเศษ ณ เวลาบังคับใช้จนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2016
	โออิตะ	44201 โออิตะ	1 เมษายน 1997	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
	มิยาซากิ	45201 มิยาซากิ	1 เมษายน 1998	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
	คาโงชิมะ	46201 คาโงชิมะ	1 เมษายน 1996	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด
	โอกินาวะ	47201 นาฮะ	1 เมษายน 2013	ที่ตั้งศาลากลางจังหวัด

นครศูนย์กลางในอดีต

ภูมิภาค	จังหวัด	ชื่อ	ภาษาญี่ปุ่น	วันที่แต่งตั้งเป็นนครศูนย์กลาง	วันที่ยกฐานะเป็นนครใหญ่ที่รัฐกำหนด
คันโต	คานางาวะ	ซางามิฮาระ	相模原市	1 เมษายน 2003	1 เมษายน 2010
ชูบุ	ชิซูโอกะ	ฮามามัตสึ	浜松市	1 เมษายน 1996	1 เมษายน 2007
		ชิซูโอกะ	静岡市	1 เมษายน 1996	1 เมษายน 2005
	นีงาตะ	นีงาตะ	新潟市	1 เมษายน 1996	1 เมษายน 2007
คันไซ	โอซากะ	ซาไก	堺市	1 เมษายน 1996	1 เมษายน 2006
ชูโงกุ	โอกายามะ	โอกายามะ	岡山市	1 เมษายน 1996	1 เมษายน 2009
คีวชู	คูมาโมโตะ	คูมาโมโตะ	熊本市	1 เมษายน 1996	1 เมษายน 2012

นครที่มีกำหนดจะยกฐานะเป็นนครศูนย์กลาง

ภูมิภาค	จังหวัด	ชื่อ	ภาษาญี่ปุ่น	วันที่กำหนดยกฐานะ
คันโต	คานางาวะ	ชิงาซากิ	茅ヶ崎市	1 เมษายน 2020
		โอดาวาระ	小田原市	1 เมษายน 2020
	อิบารากิ	สึกูบะ	つくば市	จะกำหนดภายหลัง
	ไซตามะ	โทโกโรซาวะ	所沢市	จะกำหนดภายหลัง
ชูบุ	ชิซูโอกะ	ฟูจิ	富士市	จะกำหนดภายหลัง
	นางาโนะ	มัตสึโมโตะ	松本市	1 เมษายน 2020
	ไอจิ	อิจิโนมิยะ	一宮市	2021 (ตั้งเป้าหมาย)
คันไซ	โอซากะ	คิชิวาดะ	岸和田市	1 เมษายน 2020
	มิเอะ	ยกกาอิจิ	四日市市	2020 (ตั้งเป้าหมาย)

นครที่ตรงตามข้อกำหนด แต่ยังไม่มีการเสนอชื่อ

นครต่อไปนี้มีประชากรมากกว่า 200,000 คน แต่ยังไม่มีการเสนอชื่อ (นครที่มีแผนขอยกฐานะเป็นนครศูนย์กลางจะไม่แสดงในรายชื่อนี้)

• มัตสึโดะ จังหวัดชิบะ
• อิจิกาวะ จังหวัดชิบะ
• มาจิดะ มหานครโตเกียว
• ฟูจิซาวะ จังหวัดคานางาวะ
• อาเงโอะ จังหวัดไซตามะ
• อิจิฮาระ จังหวัดชิบะ
• โชฟุ มหานครโตเกียว
• ฟูจู มหานครโตเกียว
• สึ จังหวัดมิเอะ
• โทกูชิมะ จังหวัดโทกูชิมะ

อ้างอิง

1. Web-Japan.org, "Local self-government," p. 3; retrieved 2012-11-28.
2. 日本財団図書館（電子図書館）　Ｒｅｖｉｓｅｄ Ｌｏｃａｌ Ａｕｔｏｎｏｍｙ Ｌａｗ. nippon.zaidan.info.
3. 日本總務省 - 中核市・施行時特例市. soumo.go.jp (ภาษาญี่ปุ่น).
4. 日本財団図書館（電子図書館）　Ｒｅｖｉｓｅｄ Ｌｏｃａｌ Ａｕｔｏｎｏｍｙ Ｌａｗ. nippon.zaidan.info.
5. "総務省｜地方公共団体の区分｜中核市・施行時特例市". กระทรวงกิจการภายในและการสื่อสาร รัฐบาลญี่ปุ่น. สืบค้นเมื่อ 19 กรกฎาคม 2563. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |access-date= ((help))
6. 2018年（平成30年）10月1日現在の, も参照
7. "新藤総務大臣閣議後記者会見の概要" (Press release). 総務省. 2013年11月26日. สืบค้นเมื่อ 2013年11月26日. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= ((help))
8. "大阪府枚方市を中核市指定=佐賀は特例市-政府". 時事通信. 2013年11月26日. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-12-04. สืบค้นเมื่อ 2013年11月26日. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= ((help))

แหล่งข้อมูลอื่น

• "Japan's Evolving Nested Municipal Hierarchy: The Race for Local Power in the 2000s," by A.J. Jacobs at Urban Studies Research, Vol. 2011 (2011); doi:10.1155/2011/692764
• "Large City System of Japan"; graphic shows core cities compared with other Japanese city types at p. 1 [PDF 7 of 40]
• "Growth in Second Tier Cities - Urban Policy Lessons from Japan" เก็บถาวร 2019-09-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน briefing by on classes of Japanese cities (PDF)
• กระทรวงมหาดไทยและการสื่อสาร (ญี่ปุ่น)