นครธม

นครธม (เขมร: អង្គរធំ) เป็นเมืองหลวงแห่งสุดท้ายและเป็นเมืองที่เข้มแข็งที่สุดของอาณาจักรขะแมร์ ปัจจุบันตั้งอยู่ในจังหวัดเสียมราฐ ประเทศกัมพูชา สถาปนาขึ้นในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 12 โดยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7^{: 378–382 : 170} มีอาณาเขตครอบคลุมพื้นที่ 9 ตารางกิโลเมตร อยู่ทางทิศเหนือของ นครวัด ภายในนครมีสิ่งก่อสร้างมากมายนับแต่สมัยแรก ๆ และที่สร้างขึ้นต่อโดยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 และรัชทายาท ใจกลางพระนครเป็นปราสาทหลักที่สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าชัยวรมัน เรียกว่า "ปราสาทบายน" ซึ่งยังประกอบด้วยกลุ่มปราสาทและลานกลางแจ้งขนาดใหญ่โดยรอบ

นครธม

អង្គរធំ
แผนผังนครธม
Angkor Thom ตำแหน่งในแผนที่กัมพูชา
ชื่ออื่น	อังกอร์ธม
ที่ตั้ง	เสียมราฐ, กัมพูชา
ภูมิภาค	เอเซียตะวันออกเฉียงใต้
พิกัด	13°26′36″N 103°51′35″E / 13.443302°N 103.859682°E / 13.443302; 103.859682
ประเภท	โบราณสถาน
ส่วนหนึ่งของ	เมืองพระนคร
ความยาว	3 km (1.9 mi)
ความกว้าง	3 km (1.9 mi)
พื้นที่	9 ตร.กม. (3.4 ตร.ไมล์)
เส้นผ่านศูนย์กลาง	3 km (1.9 mi)
ปริมณฑล	12 km (7.5 mi)
ความเป็นมา
ผู้สร้าง	พระเจ้าชัยวรมันที่ 7
วัสดุ	หินทราย, ศิลาแลง
สร้าง	ปลายศตวรรษที่ 12 (ไม่ได้รวมโบราณบางแห่งภายใน ซึ่งสร้างหลังจากนั้น)
ละทิ้ง	ราวต้นศตวรรษที่ 17
สมัย	ยุคกลาง
หมายเหตุเกี่ยวกับสถานที่
สภาพ	ได้รับการบูรณะ
ผู้บริหารจัดการ	เอพีเอสเออาร์เอ (APSARA)
การเปิดให้เข้าชม	เฉพาะชาวต่างชาติที่ต้องซื้อตั๋วก่อนเข้า
สถาปัตยกรรม
รูปแบบสถาปัตยกรรม	บายน (รูปแบบสถาปัตยกรรมที่เด่นที่สุด; แต่ภายในนครธมก็มีรูปแบบสถาปัตยกรรมที่หลากหลาย)
โบราณสถานต่างๆ ภายในนครธม: ปราสาทบาปวน ปราสาทบายน ปราสาทพิมานอากาศ ปราสาทซัวปรัต พระลานจญดำรี พระลานเสด็จขี้เรื้อน ที่ตั้งบริเวณ

สัญลักษณ์สำคัญที่โดดเด่นสำหรับนครธม คือ พระพักตร์สี่หน้าของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 หรือตามแหล่งข้อมูลอื่นเชื่อว่าเป็น พระพักตร์ของพระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์ ซึ่งปรากฏพบตามปราสาทบายน หรือ ตามประตูเมืองทั้งสี่ด้าน นอกจากนี้ ประตูเมืองฝั่งเข้าสู่นคร จะพบถนนหลักที่ทั้งสองฝั่งเป็นแถวของยักษ์ (อสูร) ในทางด้านขวา และเทวดาทางด้านซ้าย เรียงรายแบกพญานาคอยู่สองข้างสะพาน โดยบริเวณประตูด้านใต้นี้ได้รับการอนุรักษ์ฟื้นฟูไว้ได้ดีกว่าบริเวณอื่น ๆ

นิรุกติศาสตร์

นครธม (อังกฤษ: Nokor Thom, เขมร: នគរធំ) หรือตามชื่อภาษาอังกฤษเรียกว่า อังกอร์ธม (อังกฤษ: Angkor Thom, เขมร: អង្គរធំ) โดยคำว่า นคร (เขมร: នគរ) มาจากภาษาสันสกฤตที่แปลว่า นคร ส่วนคำว่า ธม (เขมร: ធំ) นั้นมาจากศัพท์ของเขมร แปลว่า ใหญ่, ยิ่งใหญ่

ประวัติ

นครธม สร้างขึ้นเพื่อเป็นเมืองหลวงแห่งใหม่ในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 และยังเป็นศูนย์กลางของการก่อสร้างปราสาทขนาดใหญ่ต่าง ๆ มากมาย ดั่งจารึกหนึ่งได้กล่าวว่าเปรียบเปรย พระเจ้าชัยวรมันว่าเป็นเสมือนเจ้าบ่าว ส่วนเมืองนั้นเปรียบเป็นเจ้าสาวของพระองค์^: 121

นครธม อาจไม่ได้กล่าวว่าเป็นเมืองหลวงแห่งแรกในบริเวณที่ตั้งแห่งนี้ แต่ถึงอย่างไรก็ดี ยโศธรปุระ ในช่วงสามศตวรรษก่อนหน้านี้ เคยเป็นเมืองหลวงของเมืองพระนคร ที่ตั้งอยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือ ซึ่งได้ถูกผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งของนครธมในเวลาต่อมา ศาสนสถานที่สำคัญที่ตั้งก่อนเป็นเมืองหลวงใหม่ภายในเมืองได้แก่ ปราสาทบาปวน และ ปราสาทพิมานอากาศ ซึ่งได้ถูกผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งของพระราชวังหลวง การเรียกชื่อเมืองหลวงของชาวเขมรนั้น ไม่ได้แบ่งแยกอย่างชัดเจนระหว่างนครธม หรือ ยโศธรปุระ จะเห็นได้จากในช่วงศตวรรษที่ 14 จารึกก็ยังคงใช้คำว่า ยโศธรปุระ อยู่แม้ว่าจะสิ้นสุดยุคยโศธรปุระ ไปแล้วก็ตาม^: 138 โดยคำว่า นครธม ในปัจจุบันนั้นถูกนำมาใช้ในช่วงศตวรรษที่ 16 เป็นต้นมา

ศาสนสถานแห่งสุดท้ายที่ก่อสร้างขึ้นในนครธม คือ ปราสาทมังคลารัถถะ ในราวปี ค.ศ. 1295 โดยศาสนสถานอื่น ๆ ในยุคหลังจากนั้นมักจะเป็นการปรับปรุง พัฒนาต่อจากปราสาทเดิม แต่วัสดุที่ใช้ในช่วงหลังนั้น มักเป็นวัสดุที่เปลื่อยสลายง่าย ทำให้ไม่ปรากฏให้เห็นในปัจจุบัน

ในรัชสมัย สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 แห่งอาณาจักรอยุธยา ได้ขับไล่ชาวเขมรในสมัยพระบรมราชา ออกจากนครธม แล้วได้ย้ายเมืองหลวงแห่งใหม่ไปตั้งที่กรุงพนมเปญ^: 29

นครธม ได้ถูกทิ้งร้างในบางช่วงเวลา จนกระทั่งถึงปี ค.ศ. 1609 เมื่อชาวตะวันตกช่วงแรก ๆ ได้เดินทางเข้ามาแล้วพบกับเมืองร้างแห่งนี้ และได้เขียนบรรยายเปรียบเทียบกับ ตำนานนครแอตแลนติสของเพลโต^: 140 ซึ่งเชื่อว่าอาจมีประชากรอาศัยได้มากถึง 80,000–150,000 คน

คลังภาพ

• ประตูทางเข้านครธมด้านใต้ ซึ่งเป็นประตูหลักที่เข้าสู่ปราสาทต่าง ๆ ภายในนครธม เป็นประตูที่มีความสมบูรณ์ที่สุดในบรรดาสี่ประตูรอบคูเมือง
• ปราสาทบาปวน
• ปราสาทบายน หนึ่งในโบราณสถานที่มีชื่อเสียงที่สุดในนครธม
• ปราสาทพิมานอากาศ

อ้างอิง

1. Higham, C., 2014, Early Mainland Southeast Asia, Bangkok: River Books Co., Ltd., ISBN 
2. Coedès, George (1968). Walter F. Vella (บ.ก.). The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN .
3. word Nokor Thom and Nokor Wat in Khmer dictionary adopted from Khmer dictionary of Buddhist institute of Cambodia, p. 444 and 445, pub. 2007.
4. . 2001. The Civilization of Angkor. Phoenix. ISBN .
5. Chakrabongse, C., 1960, Lords of Life, London: Alvin Redman Limited

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ นครธม

13°26′36″N 103°51′35″E / 13.4433026°N 103.8596821°E / 13.4433026; 103.8596821

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ นครธม
  • แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
  • ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
  • ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย