นกการเวก (เทพปกรณัม)

นกการเวก หรือ ปักษาวายุภักษ์ (แปลว่า "นกกินลม"; สันสกฤต: कलविङ्क, อักษรโรมัน: kalaviṅka) เป็นนกในเทพปกรณัมของตะวันออก ปรากฏในป่าหิมพานต์ เรียกกันอีกชื่อหนึ่งในวรรณคดีเรื่อง ไตรภูมิพระร่วงว่า นกกรวิค อธิบายว่า บินได้สูงเหนือเมฆ มีเสียงไพเราะยิ่งนัก สัตว์ทุกชนิดเมื่อได้ยินแล้วจะต้องหยุดฟัง นอกจากนี้ยังปรากฏมีมาในพระบาลีว่าเสียงของพระพุทธเจ้านั้นเหมือนเสียงพรหม แจ่มใสชัดเจน อ่อนหวาน สำเนียงเสนาะ ไม่แตก ลึกซึ้ง มีกังวาลไพเราะและเหมือนเสียงนกการเวก ส่วนอาหารของนกการเวกนั้น มีกล่าวไว้ในคัมภีร์ปัญจสุทนีว่า นกการเวก กินน้ำมะม่วงสุกเป็นอาหาร แต่โดยที่นกชนิดนี้หายากหลงเข้าใจกันแต่ว่าอยู่บนท้องฟ้ากินลมเป็นอาหาร ตามวรรณคดีไตรภูมิพระร่วงนั้น กล่าวว่าขนนกการเวกนั้นเป็นที่ต้องการเพราะกลายเป็นทองคำได้

ประติมากรรมรูปนกการเวกตามศิลปะจีน ยุคเซี่ยตะวันตก

ตราปักษาวายุภักษ์

นกการเวก หรือ ปักษาวายุภักษ์ ถูกใช้เป็นตราสัญลักษณ์ของกระทรวงการคลังของไทย โดยใช้มาตั้งแต่รัชสมัยรัชกาลที่ 5 โดยมีที่มาจากขนหางของนกปักษาสวรรค์จากอินโดนีเซีย ที่ประดับบนพระมาลา ที่ได้มาจากชาวอังกฤษที่ทูลเกล้าถวายตั้งแต่ครั้งรัชกาลที่ 4 และถูกใช้มาจนถึงปัจจุบัน

นกการเวกแบบเอเชียตะวันออก

ในแถบเอเชียตะวันออก เช่น จีน หรือ ญี่ปุ่น ก็มีความเชื่อเรื่องนกการเวกเช่นเดียวกัน โดยนกการเวกในความเชื่อของประเทศภูมิภาคแถบนี้ คือ เป็นสัตว์อมตะไม่มีวันตาย ปรากฏในตำนานพุทธศาสนา มีศีรษะเป็นมนุษย์ แต่มีลำตัว ปีก และขนหางเป็นนก คล้ายกับกินรี

ดูเพิ่ม

• ฟีนิกซ์
• หงส์แดง

อ้างอิง

1. "ตราประจำกระทรวงการคลังและกรมสรรพากร". กระทรวงการคลัง. 28 February 2014. สืบค้นเมื่อ 27 September 2014.
2. "การเวก ๑". พจนานุกรมแปล ไทย-ไทย ราชบัณฑิตยสถาน. สืบค้นเมื่อ 27 September 2014.
3. "นกการเวก". สนุกดอตคอม. 26 November 2013. สืบค้นเมื่อ 27 September 2014.
4. Shinchosha (1985). 新潮世界美術事典 (Shincho Encyclopedia of World Art). Shinchosha. ISBN .

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ นกการเวก

วิกิซอร์ซ มีงานต้นฉบับเกี่ยวกับ:

ประวัติตราปักษาวายุภักษ์
โดย พระยาอนุมานราชธน (ยง เสฐียรโกเศศ)