ถนนแสงชูโต

ถนนแสงชูโต หรือ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 323 สายหนองตะแคง–เจดีย์สามองค์ บ้างก็เรียก 323 ทางเลี่ยงเมืองบ้านโป่ง เป็นทางหลวงแผ่นดินในภาคตะวันตกของประเทศไทย เริ่มต้นจากถนนเพชรเกษม ผ่านจังหวัดราชบุรี จังหวัดกาญจนบุรี เชื่อมต่อกับประเทศพม่า ที่ด่านเจดีย์สามองค์ ระยะทางรวม 287.167 กิโลเมตร (อยู่ในความรับผิดชอบของกรมทางหลวง 276.991 กิโลเมตร) ก่อสร้างขึ้นเพื่อรองรับการคมนาคมทางบกนอกเหนือจากทางรถไฟสายธนบุรี–น้ำตก ซึ่งเป็นทางรถไฟเก่าแก่สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 และทางเรือผ่านแม่น้ำแคว^[] เป็นเส้นทางในความผิดชอบของแขวงทางหลวงราชบุรี และ แขวงทางหลวงกาญจนบุรี

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 323
ถนนแสงชูโต, ทางเลี่ยงเมืองบ้านโป่ง
ข้อมูลของเส้นทาง
ส่วนหนึ่งของ (ทางแยกต่างระดับหนองตะแคง-บ้านเก่า)
ความยาว	287.167 กิโลเมตร (178.437 ไมล์)
ทางแยกที่สำคัญ
ปลายทางทิศตะวันออกเฉียงใต้	ถ.เพชรเกษม ใน อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี
	ถ.เลี่ยงเมืองกาญจนบุรี ใน อ.ท่าม่วง จ.กาญจนบุรี ทล.324 ใน อ.เมือง จ.กาญจนบุรี ถ.เลี่ยงเมืองกาญจนบุรี ใน อ.เมือง จ.กาญจนบุรี
ปลายทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ	ด่านเจดีย์สามองค์ ใน อ.สังขละบุรี จ.กาญจนบุรี
ตำแหน่งที่ตั้ง
ประเทศ	ไทย
ระบบทางหลวง
(ทางหลวงแผ่นดิน) รายการ

รายละเอียดของเส้นทาง

ความยาว

	ไมล์	กิโลเมตร
จังหวัดราชบุรี	11.552	18.592
จังหวัดกาญจนบุรี	166.885	268.575
รวม	178.437	287.167

ถนนแสงชูโตเป็นถนนขนาด 4 ช่องจราจรในช่วงแรก (ช่วงเลี่ยงเมืองบ้านโป่งมีขนาด 8 ช่องการจราจร) มีจุดเริ่มต้นที่กิโลเมตรที่ 67+727 (กิโลเมตรที่ 68+640 เดิม) ของถนนเพชรเกษม บริเวณทางแยกต่างระดับหนองตะแคง หรือทางแยกต่างระดับเพชร-บ้านโป่ง ในอำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี มุ่งหน้าไปยังทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ผ่านเทศบาลเมืองบ้านโป่ง แล้วเข้าสู่จังหวัดกาญจนบุรี ผ่านอำเภอท่ามะกา อำเภอท่าม่วง ผ่านเทศบาลเมืองกาญจนบุรีและข้ามแม่น้ำแควใหญ่ ในอำเภอเมืองกาญจนบุรี เมื่อพ้นวัดถ้ำเสือดาวจะลดเหลือ 2 ช่องจราจร ผ่านอำเภอไทรโยค และถนนจะขยายเป็น 4 ข่องจราจรในช่วงเทศบาลตำบลน้ำตกไทรโยคน้อย จากนั้นจะเป็นถนนขนาด 2 ช่องจราจรตลอดสาย ผ่านอำเภอทองผาภูมิ และสิ้นสุดที่ด่านเจดีย์สามองค์ อำเภอสังขละบุรี เชื่อมต่อกับเมืองพะย่าโต้นซู รัฐกะเหรี่ยง ประเทศพม่า ทั้งนี้ ถนนในช่วงด่านเจดีย์สามองค์ได้รับการปรับปรุงให้เป็นถนนขนาด 6 ช่องจราจร

ประวัติ

ถนนแสงชูโตในสมัยก่อนเริ่มต้นที่วงเวียนช้าง หลังสถานีรถไฟบ้านโป่ง จากนั้นตัดกับถนนทรงพลที่วงเวียนหอนาฬิกาบ้านโป่ง ทอดยาวไปจนถึงเมืองกาญจนบุรี แต่เดิมถนนทรงพลเป็นถนนที่เชื่อมเมืองนครปฐมกับบ้านโป่ง ต่อมาปรับเปลี่ยนถนนแสงชูโตให้มีแนวเส้นทางจากผ่านจังหวัดกาญจนบุรี ถึงทางแยก อำเภอทองผาภูมิ โดยในสมัยที่จอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี ให้ขนานนามว่า "ถนนแสงชูโต" เพื่อเป็นเกียรติแก่หลวงอุปกรณ์รัฐวิถี (ษระ แสง-ชูโต) อดีตนายช่างใหญ่กรมทาง เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2493

ก่อนหน้านี้ได้กำหนดให้เป็นทางหลวงแผ่นดินสายที่ 18 หลังจากนั้นเมื่อวันที่ 25 มิถุนายน พ.ศ. 2509 ได้ออกประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ระบบหมายเลขทางหลวงแผ่นดินและทางหลวงจังหวัดแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2509 ซึ่งมีการปรับปรุงระบบหมายเลขทางหลวง มาเป็นแบบที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน จึงได้กำหนดให้ถนนทางแยกจากเพชรเกษม-บ้านโป่ง-กาญจนบุรี-ลาดหญ้า ให้ใช้หมายเลข 323 จนถึงปัจจุบัน

ระหว่างเส้นทางได้แบ่งตอนควบคุมออกเป็นช่วง ๆ โดยช่วงตั้งแต่ทางแยกกระจับถึงจังหวัดกาญจนบุรี ได้วัดระยะทางนับต่อเนื่องจากถนนเพชรเกษมตั้งแต่กิโลเมตรที่ 72+180 เป็นต้นมา และสิ้นสุดบริเวณทางแยกหอนาฬิกาเมืองกาญจนบุรี คือกิโลเมตรที่ 127+090

ระหว่างทางตั้งแต่ทางแยกกระจับถึงตัวเมืองกาญจนบุรี ได้เปลี่ยนแปลงแนวเส้นทางตั้งแต่ทางเข้าอำเภอท่ามะกา บริเวณกิโลเมตรที่ 96+716 เป็นถนนเลี่ยงตัวอำเภอท่ามะกาและตำบลท่าเรือ โดยบรรจบกันที่ทางแยกพระแท่นดงรัง กิโลเมตรที่ 115+476 (หรือกิโลเมตรที่ 117+463 ของทางหลวงเส้นเดิม)

นอกจากนี้ยังได้ก่อสร้างทางเลี่ยงเมืองกาญจนบุรี ระยะทาง 13.154 กิโลเมตร บรรจบกับทางแยกแก่งเสี้ยน เพื่อมุ่งหน้าไปยังอำเภอทองผาภูมิและอำเภอสังขละบุรีโดยไม่ต้องเข้าตัวเมือง ซึ่งที่มีการจราจรหนาแน่น สำหรับถนนช่วงตั้งแต่ทางแยกแก่งเสี้ยน ถึงด่านเจดีย์สามองค์ มีระยะทางรวมกัน 222.317 กิโลเมตร ปัจจุบันกรมทางหลวงได้กำหนดเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 367

ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2554-2556 กรมทางหลวงมีการปรับเปลี่ยนบัญชีรายชื่อสายทางและหลักกิโลเมตร ทำให้ถนนสายนี้นับกิโลเมตรต่อเนื่องกันไปตลอดจนสุดสาย และนับหลักกิโลเมตรที่ 0 ที่ทางแยกต่างระดับหนองตะแคงแทน

รายชื่อทางแยก

รายชื่อทางแยกบน ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 323 ทิศทาง: หนองตะแครง–เจดีย์สามองค์

จังหวัด	อำเภอ	กม.ที่	ชื่อจุดตัด	ซ้าย	ขวา
หนองตะแครง–เจดีย์สามองค์
ราชบุรี	บ้านโป่ง	0+000	ทางต่างระดับหนองตะแคง	ถนนเพชรเกษม ไป ราชบุรี	ถนนเพชรเกษม ไป นครปฐม
		3+300	แยกกระจับ	ทล.3525 ไป ราชบุรี	ไม่มี
		7+600	-	รบ.3123 ทางหลวงชนบท รบ.3123 ไป สถานีรถไฟบ้านโป่ง	ไม่มี
		7+600	สะพาน ข้ามทางรถไฟสายใต้
		7+850	ทางต่างระดับโคกหม้อ	ถนนบ้านดอนตูม ไป อ.บ้านโป่ง	ทางหลวงท้องถิ่น ไป ต.ปากแรด
		9+300	แยกโพธิ์คู่	ถนนไม่ทราบชื่อ ไป อ.บ้านโป่ง	รบ.3012 ทางหลวงชนบท รบ.3012 ไป ตำบลกรับใหญ่
		10+450	สะพาน ข้ามทางรถไฟสายมรณะ
		11+020	แยกแสงชูโต	ถนนบ้านปากแรด ไป อ.บ้านโป่ง	ถนนแสงชูโต ไป กาญจนบุรี
				ตรงไป: ทล.3291 ไป เขาช่องพราน
กาญจนบุรี	ท่ามะกา	18+600	แยกลูกแก	ไม่มี	ทล.3394 ไป ต.กรับใหญ่
		21+200	−	ไม่มี	ทล.3453 ไป ต.สนามแย้
		26+420	แยกท่ามะกา	ถนนแสงชูโตสายเก่า ไป อ.ท่าม่วง	ไม่มี
		27+700	แยกบริหาร	ทล.3209 ไป บ.หนองตากยา	ไม่มี
		31+920	แยกท่าเรือ	ทล.3081 ไป ต.ท่าเรือ	ทล.3081 ไป ต.พระแท่น
		34+900	จุดตัดทางรถไฟสายมรณะ
	ท่าม่วง	38+950	แยกหนองเสือ	ไป ถนนแสงชูโตสายเก่า	ไป เทศบาลตำบลวังศาลา
	ท่ามะกา	44+500	แยกมิราเคิล ออฟ ไลฟ์	ถนนเทศบาล 12 ไป อ.ท่าม่วง	ทล.3084 ไป อ.พนมทวน
		45+622	สะพาน ข้ามคลองหนองปลวก
		46+550	แยกท่าม่วง	ถนนแสงชูโตสายเก่า ไป อ.ท่าม่วง	ไม่มี
		52+950	แยกท่าล้อ	ไม่มี	ถนนเลี่ยงเมืองกาญจนบุรี ไป สุพรรณบุรี
	เมืองกาญจนบุรี	55+450	วงเวียนศาลากลางจังหวัด	ทล.3209 ไป อ.ด่านมะขามเตี้ย	ไม่มี
		58+350	หอนาฬิกากาญจนบุรี	ไม่มี	ทล.324 ไป สุพรรณบุรี
		61+950	จุดตัดทางรถไฟสายมรณะ
		64+500	แยกแก่งเสี้ยน	ถนนแสงชูโต ไป อ.ไทรโยค, อ.ทองผาภูมิ, อ.สังขละบุรี	ถนนเลี่ยงเมืองกาญจนบุรี ไป สุพรรณบุรี
				ตรงไป: ทล.3199 ไป อ.บ่อพลอย, อ.ศรีสวัสดิ์
		66+500	−	ทล.3305 ไป บ.เขาปูน	ไม่มี
		77+900	−	ทล.3229 ไป ต.บ้านเก่า	ทล.3500 ไป ต.ลาดหญ้า
	ไทรโยค	104+800	−	ทล.3343 ไป อ.ไทรโยค	ไม่มี
		112+200	แยกทับศิลา	ไม่มี	ทล.3457 ไป ต.ช่องสะเดา
	ทองผาภูมิ	199+826	แยกทองผาภูมิ	ไม่มี	ถนนแสงชูโต ไป อ.สังขละบุรี
				ตรงไป: ทล.3272 ไป อ.ทองผาภูมิ
	สังขละบุรี	268+500	แยกซองกาเรีย	ไม่มี	ถนนแสงชูโต ไป ด่านเจดีย์สามองค์
				ตรงไป: ทล.3549 ไป อ.สังขละบุรี
		287+167	ด่านเจดีย์สามองค์	ตรงไป: ไป เมาะลำเลิง
สะพาน              กำลังก่อสร้างหรือโครงการในอนาคต

อ้างอิง

1. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ตั้งชื่อทางหลวงแผ่นดินและสะพานขนาดใหญ่
2. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ระบบหมายเลขทางหลวงแผ่นดินและทางหลวงจังหวัดแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2509
3. ป้ายทางหลวง หลักกิโลเมตร มีการเปลี่ยนแปลงเลขทางหลวงเลขหลักกิโลเมตร ไม่ตรงกับแผนที่ ไม่ตรงกับของเดิม
4. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-06-16. สืบค้นเมื่อ 2021-08-16.