ดุมดาราจักร

ในทางดาราศาสตร์ ดุมดาราจักร (อังกฤษ: Galactic bulge) คือส่วนที่มีดาวฤกษ์เกาะกลุ่มกันอยู่อย่างหนาแน่นที่สุดในดาราจักร มักใช้ในความหมายถึงกลุ่มดาวฤกษ์ใจกลางดาราจักรที่พบในดาราจักรชนิดก้นหอยโดยส่วนใหญ่ แต่เดิมเคยเชื่อกันว่าดุมดาราจักรนี้เป็นดาราจักรชนิดรีที่มีจานดาวฤกษ์อยู่รอบๆ แต่จากภาพถ่ายความละเอียดสูงโดยกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลได้เผยให้ทราบว่า ดุมดาราจักรจำนวนมากมีคุณลักษณะที่คล้ายคลึงกับดาราจักรชนิดก้นหอยมากกว่า ในปัจจุบันนี้เชื่อกันว่า มีดุมดาราจักรอยู่อย่างน้อย 2 ชนิด คือชนิดที่มีลักษณะเหมือนดาราจักรชนิดรี กับชนิดที่มีลักษณะเหมือนดาราจักรชนิดก้นหอย

ภาพ ดาราจักรที่มีดุมแบบดั้งเดิม (classical bulge) สังเกตว่าโครงสร้างแบบก้นหอยสิ้นสุดลงที่ขอบของดุม

ภาพ ดาราจักรที่มีดุมแบบไม่ใช่ดุมดั้งเดิม (non-classical bulge) โครงสร้างก้นหอยจะหมุนวนลงไปจนถึงบริเวณใจกลางของดาราจักร

ดุมดาราจักรแบบดั้งเดิม (classical bulge) จะมีลักษณะคล้ายดาราจักรชนิดรี มักประกอบด้วยดาวฤกษ์ชนิดดารากร 2 ซึ่งเก่าแก่กว่า และมีสีค่อนไปทางแดง การเคลื่อนที่ของดาวฤกษ์ในดุมชนิดนี้มักเป็นไปแบบไม่เป็นระเบียบ ส่วนดุมดาราจักรที่มีลักษณะคล้ายดาราจักรชนิดก้นหอยจะมีอยู่เป็นจำนวนมากกว่า และจะเรียกว่า pseudobulges หรือ disky-bulges ดาวฤกษ์จะเคลื่อนที่แบบเป็นระเบียบไปตามทิศทางของระนาบดาราจักรหรือแผ่นจานดาราจักรด้านนอก

ดูเพิ่ม

• กำเนิดและวิวัฒนาการของดาราจักร
• ระบบพิกัดดาราจักร
• จานดาราจักร
• กลดดาราจักร

อ้างอิง

1. Sandage, Allan "The Hubble Atlas of Galaxies" Washington: Carnegie Institution, 1961
2. The formation of galactic bulges เรียบเรียงโดย C.M. Carollo, H.C. Ferguson, R.F.G. Wyse. เคมบริดจ์, U.K. ; New York : สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์, 1999. (Cambridge contemporary astrophysics)
3. Kormendy, J. & Kennicutt, R.C. Annual Review of Astronomy and Astrophysics, vol. 42, Issue 1, pp.603-683
4. Athanassoula, E. (2005) MNRAS 358 p1477