ดาหลัง เป็นวรรณคดีสำคัญเรื่องหนึ่งของไทยจัดอยู่ในประเภทบทละครใน ซึ่งมีอยู่ด้วยกัน 4 เรื่องคือ รามเกียรติ์ อุณรุท ดาหลัง และอิเหนา โดย ดาหลัง และ อิเหนา นั้นมีต้นเค้ามาจากนิทานปันหยีของทางชวาเหมือนกัน แต่ความนิยมในดาหลังนั้นมีน้อยมาก อันจะสังเกตได้ว่าแทบไม่มีผู้ใดคิดจะหยิบมาอ่านหรือนำมาศึกษาอย่างจริงจังอาจเพราะด้วยเนื้อหานั้นค่อนข้างรุนแรงกว่าอิเหนา ภาษานั้นไม่ไพเราะลื่นไหลน่าอ่านเท่ากับอิเหนาฉบับรัชกาลที่ 2 และเนื้อเรื่องที่ได้ตีพิมพ์ออกมานั้นไม่จบตอน ขาดในส่วนของตอนจบไป จึงไม่มีใครทราบว่าเรื่องดาหลังนั้นแท้จริงแล้วจบอย่างไร จากสาเหตุข้างต้นจึงน่าจะเป็นเหตุให้วรรณคดีเรื่องนี้ถูกมองข้ามไปโดยปริยาย
ดาหลัง | |
---|---|
ชื่ออื่น | อิเหนาใหญ่ |
กวี | พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช |
ประเภท | บทละครใน |
คำประพันธ์ | กลอนบทละคร |
ความยาว | 32 เล่มสมุดไทย |
ยุค | กรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น |
ปีที่แต่ง | รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช |
ลิขสิทธิ์ | กรมศิลปากร |
ส่วนหนึ่งของ |
ผู้แต่ง
ดาหลัง หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า อิเหนาใหญ่ เป็นกลอนบทละครพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก มีเค้าเดิมมาจากนิทานชวา เชื่อกันว่าเข้ามาในประเทศไทยเมื่อปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา หญิงเชลยชาวชวาปัตตานี ซึ่งเป็นข้าหลวงรับใช้เจ้าฟ้ากุณฑลและเจ้าฟ้ามงกุฎพระธิดาในพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ได้เล่าถวายเจ้าฟ้าทั้งสองพระองค์นั้น ทั้งสองพระองค์จึงทรงแต่งเรื่องขึ้นคนละเรื่องคือ อิเหนาใหญ่ และ อิเหนาเล็ก แต่เรื่องทั้งสองสูญหายไป พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกได้ทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นใหม่ทั้งอิเหนาใหญ่และอิเหนาเล็ก โดยอาสัยเค้าเรื่องเดิมสมัยอยุธยา
พระราชนิพนธ์เรื่องดาหลังนี้ ผู้รู้ทางวรรณคดีเห็นกันว่าเป็นโวหารสมัยรัชกาลที่ 1 ทั้งๆ ที่ไม่มีบานแผนก เป็นความนำในพระราชนิพนธ์ในรัชกาลนั้นส่วนมาก แต่ความจริงการที่เรียกหนังสือใดๆ ว่าพระราชนิพนธ์นั้น สำหรับสมัยก่อนๆ ไม่ได้หมายความว่าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงแต่งเอง หรือเขียนเองแต่ลำพังพระองค์ เยี่ยงนักเขียนในปัจจุบัน ซึ่งอย่างน้อยก็บอกให้คนอื่นเขียนตามคำบอกสมัยนั้นพระองค์ทรงเป็นประธานในการเรียบเรียง ทรงรวบรวมนักประพันธ์ กวี มาช่วยกันคิดแต่งติชมจนเป็นเรื่องขึ้น ซึ่งส่วนมากพระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 1 นั้นจะใช้วิธีประชุมกวีเสียเป็นส่วนมากที่จะนิพนธ์ด้วยองค์เองตลอดเรื่อง ในเวลาที่ไทยเราตั้งกรุงรัตนโกสินทร์ใหม่นั้น พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ได้ทรงพระราชนิพนธ์ทั้งอิเหนาใหญ่ และ อิเหนาเล็กขึ้นควรจะเชื่อได้ว่าทั้งสองเรื่องนั้นสำนวนเดิมเคยมีมาแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาแล้ว เพราะการฟื้นฟูวรรณคดีก็ดี งานราชการบ้านเมืองก็ดี เป็นการฟื้นฟูตามแบบกรุงศรีอยุธยาทั้งนั้น ท่านไม่น่าจะมีเวลามาคิดแต่งดาหลังขึ้นใหม่แน่
ประวัติ
เรื่องดาหลัง นั้น เคยพบสำนวนเดียว คือบทละครดาหลัง สังเกตได้ว่าเทคนิคในทางจัดละครยังอ่อนมาก ดูคล้าย รามเกียรติ์ สำนวนรัชกาลที่หนึ่ง ซึ่งมุ่งแต่จะบันทึกเรื่องไว้ให้ตลอดตั้งแต่ต้นจนปลาย เรื่องดาหลังนี้พิมพ์ขึ้นครั้งแรกแต่ ร.ศ. 109 (พ.ศ. 2433) ที่โรงพิมพ์นายเทพ เป็นสองเล่มกินความยาว 32 เล่มสมุดไทย สังเกตว่าเรื่องยังไม่จบ สมุดไทยดำซึ่งเป็นต้นฉบับของนายเทพก็ไม่ปรากฏว่าอยู่แห่งใดในเวลานี้ ในหอสมุดแห่งชาติพบดาหลังสมุดไทยดำ 39 เล่ม แต่ความน้อยกว่าฉบับพิมพ์ของนายเทพซึ่งพิมพ์จากสมุดไทย 32 เล่ม ทางการของกรมศิลปากรบันทึกไว้ในหนังสือที่เขียนสมุดไทยนี้ว่า เป็นพระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 1 เขียนเมื่อรัชกาลที่ 3 มีความเพียงท้าวกาหลังทรงทราบว่ามิสาประหมังกุหนิงหายไป ไต่ถามดูไม่ได้ความว่ามีเรื่องต่อไปอีกในหอสมุด
เนื้อหา
เรื่องดาหลังเป็นนิยายอิงประวัติศาสตร์ชวา พระราชนิพนธ์นี้เป็นกลอนบทละครมีหน้าพาทย์กำหนดดนตรีประจำบทไว้เสร็จ เนื้อเรื่องดังกล่าวถึงกาลก่อนในชวาประเทศ มีราชธานีอยู่สี่นคร คือกุเรปัน ดาหา กาหลัง สิงหัดส่าหรี กษัตริย์วงศ์เทวดาสี่พี่น้องครองนครละองค์ วงศ์เทวดานี้มีพระอัยกาธิราชเป็นต้นสกุล แต่สิ้นพระชนม์ไปแล้วจนมีฐานะเป็นเทวดา เรียกว่า ปะตาระกาหลา (ภัตตรกาล) และยังเวียนมาคุ้มครองโลก โดยเฉพาะวงศ์วานของท่าน เรื่องดำเนินไปว่าในจำพวกกษัตริย์ทั้งสี่นี้ ท้าวกุเรปันผู้พี่ใหญ่มีพระโอรสด้วยประไหมสุหรี (ปรไมยสวรียา) ซึ่งเป็นตำแหน่งพระอัครมเหสีนั้นก่อน ได้นามว่าอิเหนา ท้าวดาหาผู้รองลงมาในพระวงศ์ก็มีธิดาด้วยประไหมสุหรีดุจกันทรงพระนามว่า บุษบาก้าโละ
ท้าวกุเรปันทรงตุนาหงัน (หมั้น) พระธิดากรุงดาหาประทานแก่อิเหนาผู้เป็นโอรสแต่แรกประสูติมาแต่อิเหนาเมื่อเจริญพระชันษาขึ้น ได้ไปพบหญิงงามชาวไร่ชื่อ เกนบุษบา และหลงรักนางจนไม่ใยดีต่อคู่หมั่น พระบิดาพากเพียรจะให้อิเหนาไปอภิเษกสมรส แต่อิเหนาบิดพริ้วจนพระบิดากริ้วแสนสาหัส ถึงให้ไปลอบฆ่านางเกนบุษบาเสีย อิเหนาเสียพระทัยอย่างที่สุดจนหลบหนีไปจากพระนครพร้อมด้วยรี้พล เดินทางไปโดยไม่มีจุดหมาย และปลอมพระองค์เป็นชาวป่าเรียกนามว่าปันหยี ในการที่ออกเดินทางไปโดยอาการอย่างนี้เรียกว่า มะงุมมะงาหรา และได้ไปประสบเหตุการณ์ต่างๆ ทั้งทุกข์ทั้งสุข ผ่านบ้านเมืองใดก็ท้าเขารบ รบแล้วก็ชนะ บ้างก็ยอมแพ้ แก่ปันหยียกบุตรธิดาถวายทั้งทรัพย์สมบัติ ไปๆ ก็ไปหลงกลของเจ้าเมืองมะงาดา ซึ่งพาไปเที่ยวเกาะแล้วให้ล่มเรือปันหยี ปันหยีถูกคลื่นซัดไปขึ้นฝั่งด้วยกันกับประสันตา ต้องอยู่อย่างยากจนลำบากโดยการหากินเป็นดาหลัง คือผู้เชิดหนัง ระหว่างนี้พระญาติวงศ์รวมทั้งพระธิดาบุษบาก้าโละก็ออกติดตามหา โดยต่างก็ปลอมองค์เป็นปันจุเหร็จ คือชาวป่าเที่ยวรบราฆ่าฟันไปทุกเมือง จนท้ายสุดเหล่าเจ้านายซึ่งปลอมพระองค์เป็นชาวป่าออกหาซึ่งกันและกันนั้น เผอิญไปพร้อมกันอยู่ที่กรุงกาหลัง และไปได้ความว่าใครเป็นใครที่กรุงนั้น ในที่สุดบรรดาคู่ตุนาหงัน (คู่หมั่น) ก็ได้อภิเษกซึ่งกันและกันโดยแนวที่ถูกต้องทุกประการ
อ้างอิง
- พรรณี รองโสภา. เล่าเรื่องดาหลัง, 1. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว, 2518
- กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร, พระวรวงศ์เธอ. "คำนำ." ใน พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช, พระบาทสมเด็จ. ดาหลัง. พระนคร: โรงพิมพ์รุ่งเรืองธรรม, 2499.
- ประวัติท้าววรจันทร์ และ วิจารณ์เรื่องเค้ามูลอิเหนา, 110. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ยิ้มศรี, 2484.
- พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช, พระบาทสมเด็จ. ดาหลัง. พระนคร: โรงพิมพ์รุ่งเรืองธรรม, 2499.
- ขุนนิกรการประกิจ, ผู้แปล. พงศาวดารอิเหนาฉบับอารีนัครา, 43-44. กรุงเทพมหานคร: กรมศิลปากร, 2520.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
dahlng epnwrrnkhdisakhyeruxnghnungkhxngithycdxyuinpraephthbthlakhrin sungmixyudwykn 4 eruxngkhux ramekiyrti xunruth dahlng aelaxiehna ody dahlng aela xiehna nnmitnekhamacaknithanpnhyikhxngthangchwaehmuxnkn aetkhwamniymindahlngnnminxymak xncasngektidwaaethbimmiphuidkhidcahyibmaxanhruxnamasuksaxyangcringcngxacephraadwyenuxhannkhxnkhangrunaerngkwaxiehna phasannimipheraalunihlnaxanethakbxiehnachbbrchkalthi 2 aelaenuxeruxngthiidtiphimphxxkmannimcbtxn khadinswnkhxngtxncbip cungimmiikhrthrabwaeruxngdahlngnnaethcringaelwcbxyangir caksaehtukhangtncungnacaepnehtuihwrrnkhdieruxngnithukmxngkhamipodypriyayhnapkhnngsuxdahlng phimphphrarachthaninnganthwayphraephlingphrabrmsphsmedcphraphnwssaxyikaecadahlngchuxxunxiehnaihykwiphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharachpraephthbthlakhrinkhapraphnthklxnbthlakhrkhwamyaw32 elmsmudithyyukhkrungrtnoksinthrtxntnpithiaetngrchsmyphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharachlikhsiththikrmsilpakrswnhnungkhxngsaranukrmwrrnsilpphuaetngdahlng hruxeriykxikxyanghnungwa xiehnaihy epnklxnbthlakhrphrarachniphnthinphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolk miekhaedimmacaknithanchwa echuxknwaekhamainpraethsithyemuxplaysmykrungsrixyuthya hyingechlychawchwapttani sungepnkhahlwngrbichecafakunthlaelaecafamngkudphrathidainphraecaxyuhwbrmoks idelathwayecafathngsxngphraxngkhnn thngsxngphraxngkhcungthrngaetngeruxngkhunkhnlaeruxngkhux xiehnaihy aela xiehnaelk aeteruxngthngsxngsuyhayip phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkidthrngphrarachniphnthkhunihmthngxiehnaihyaelaxiehnaelk odyxasyekhaeruxngedimsmyxyuthya phrarachniphntheruxngdahlngni phuruthangwrrnkhdiehnknwaepnowharsmyrchkalthi 1 thng thiimmibanaephnk epnkhwamnainphrarachniphnthinrchkalnnswnmak aetkhwamcringkarthieriykhnngsuxid waphrarachniphnthnn sahrbsmykxn imidhmaykhwamwaphrabathsmedcphraecaxyuhwthrngaetngexng hruxekhiynexngaetlaphngphraxngkh eyiyngnkekhiyninpccubn sungxyangnxykbxkihkhnxunekhiyntamkhabxksmynnphraxngkhthrngepnprathaninkareriyberiyng thrngrwbrwmnkpraphnth kwi machwyknkhidaetngtichmcnepneruxngkhun sungswnmakphrarachniphnthrchkalthi 1 nncaichwithiprachumkwiesiyepnswnmakthicaniphnthdwyxngkhexngtlxderuxng inewlathiithyeratngkrungrtnoksinthrihmnn phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolk idthrngphrarachniphnththngxiehnaihy aela xiehnaelkkhunkhwrcaechuxidwathngsxngeruxngnnsanwnedimekhymimaaetkhrngkrungsrixyuthyaaelw ephraakarfunfuwrrnkhdikdi nganrachkarbanemuxngkdi epnkarfunfutamaebbkrungsrixyuthyathngnn thanimnacamiewlamakhidaetngdahlngkhunihmaenprawtieruxngdahlng nn ekhyphbsanwnediyw khuxbthlakhrdahlng sngektidwaethkhnikhinthangcdlakhryngxxnmak dukhlay ramekiyrti sanwnrchkalthihnung sungmungaetcabnthukeruxngiwihtlxdtngaettncnplay eruxngdahlngniphimphkhunkhrngaerkaet r s 109 ph s 2433 thiorngphimphnayethph epnsxngelmkinkhwamyaw 32 elmsmudithy sngektwaeruxngyngimcb smudithydasungepntnchbbkhxngnayethphkimpraktwaxyuaehngidinewlani inhxsmudaehngchatiphbdahlngsmudithyda 39 elm aetkhwamnxykwachbbphimphkhxngnayethphsungphimphcaksmudithy 32 elm thangkarkhxngkrmsilpakrbnthukiwinhnngsuxthiekhiynsmudithyniwa epnphrarachniphnthrchkalthi 1 ekhiynemuxrchkalthi 3 mikhwamephiyngthawkahlngthrngthrabwamisaprahmngkuhninghayip itthamduimidkhwamwamieruxngtxipxikinhxsmudenuxhaeruxngdahlngepnniyayxingprawtisastrchwa phrarachniphnthniepnklxnbthlakhrmihnaphathykahnddntripracabthiwesrc enuxeruxngdngklawthungkalkxninchwapraeths mirachthanixyusinkhr khuxkuerpn daha kahlng singhdsahri kstriywngsethwdasiphinxngkhrxngnkhrlaxngkh wngsethwdanimiphraxykathirachepntnskul aetsinphrachnmipaelwcnmithanaepnethwda eriykwa patarakahla phttrkal aelayngewiynmakhumkhrxngolk odyechphaawngswankhxngthan eruxngdaeninipwaincaphwkkstriythngsini thawkuerpnphuphiihymiphraoxrsdwypraihmsuhri primyswriya sungepntaaehnngphraxkhrmehsinnkxn idnamwaxiehna thawdahaphurxnglngmainphrawngskmithidadwypraihmsuhriducknthrngphranamwa busbakaola thawkuerpnthrngtunahngn hmn phrathidakrungdahaprathanaekxiehnaphuepnoxrsaetaerkprasutimaaetxiehnaemuxecriyphrachnsakhun idipphbhyingngamchawirchux eknbusba aelahlngrknangcnimiyditxkhuhmn phrabidaphakephiyrcaihxiehnaipxphiesksmrs aetxiehnabidphriwcnphrabidakriwaesnsahs thungihiplxbkhanangeknbusbaesiy xiehnaesiyphrathyxyangthisudcnhlbhniipcakphrankhrphrxmdwyriphl edinthangipodyimmicudhmay aelaplxmphraxngkhepnchawpaeriyknamwapnhyi inkarthixxkedinthangipodyxakarxyangnieriykwa mangummangahra aelaidipprasbehtukarntang thngthukkhthngsukh phanbanemuxngidkthaekharb rbaelwkchna bangkyxmaeph aekpnhyiykbutrthidathwaythngthrphysmbti ip kiphlngklkhxngecaemuxngmangada sungphaipethiywekaaaelwihlmeruxpnhyi pnhyithukkhlunsdipkhunfngdwyknkbprasnta txngxyuxyangyakcnlabakodykarhakinepndahlng khuxphuechidhnng rahwangniphrayatiwngsrwmthngphrathidabusbakaolakxxktidtamha odytangkplxmxngkhepnpncuehrc khuxchawpaethiywrbrakhafnipthukemuxng cnthaysudehlaecanaysungplxmphraxngkhepnchawpaxxkhasungknaelaknnn ephxiyipphrxmknxyuthikrungkahlng aelaipidkhwamwaikhrepnikhrthikrungnn inthisudbrrdakhutunahngn khuhmn kidxphiesksungknaelaknodyaenwthithuktxngthukprakarxangxingphrrni rxngospha elaeruxngdahlng 1 krungethphmhankhr orngphimphkhurusphaladphraw 2518 krmhmunphithylaphphvthiyakr phrawrwngsethx khana in phraphuththyxdfaculaolkmharach phrabathsmedc dahlng phrankhr orngphimphrungeruxngthrrm 2499 prawtithawwrcnthr aela wicarneruxngekhamulxiehna 110 krungethphmhankhr orngphimphyimsri 2484 phraphuththyxdfaculaolkmharach phrabathsmedc dahlng phrankhr orngphimphrungeruxngthrrm 2499 khunnikrkarprakic phuaepl phngsawdarxiehnachbbxarinkhra 43 44 krungethphmhankhr krmsilpakr 2520 bthkhwamwrrnkrrmniyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodykarephimetimkhxmuldkhk