ซัลลีจญ์

ซัลลีจญ์ (อาหรับ: الزليج, อักษรโรมัน: zillīj; ปรากฏการสะกดทั้ง Zellij, zillij หรือ zellige) เป็นรูปแบบของงานกระเบื้องโมเสก ทำมาจากกระเบื้องที่แกะด้วยมือเป็นชิ้น ๆ^{: 335 : 41 : 166} โดยทั่วไปแล้วกระเบื้องชิ้นแต่ละชิ้นจะมีสีที่แตกต่างกันไป และต่อเข้าด้วยกันเป็นรูปลวดลายต่าง ๆ บนพื้นฐานของการฝังหินขัดเป็นลวดลาย โดยเฉพาะเป็นรูป เช่นรูปดาวหลายแฉกรูปแบบนี้เป็นหนึ่งในลักษณะเด่นหลักของสถาปัตยกรรมในโลกอิสลามตะวันตก พบใน, , ในแหล่งอิสลามยุคแรก ๆ ของตูนิเซีย และในอนุสรณ์อัลอันดะลุส ในคาบสมุทรไอบีเรีย นับตั้งแต่ศตวรรษที่ 14 เป็นต้นมา ซัลลีจญ์กลายมาเป็นองค์ประกอบการตกแต่งมาตรฐานสำหรับผนังตอนล่าง, ในน้ำพุ, สระน้ำ, บนหออะษาน และเป็นลายปูพื้น

ซัลลีจญ์ยุคศตวรรษที่ 20 ใน กาซาบล็องกา ประเทศโมร็อกโก

หลังศตวรรษที่ 15 มา ซัลลีจญ์แบบดั้งเดิมได้หมดความนิยมลงในหลายพื้นที่ ยกเว้นเพียงแค่โมร็อกโก ที่ซึ่งยังคงมีการผลิตซัลลีจญ์มาถึงปัจจุบัน^{: 414–415} นอกจากนี้ยังพบในงานประดับของสิ่งปลูกสร้างยุคใหม่ เช่น ในกาซาบล็องกา ซึ่งใช้โทนสีใหม่ ๆ เพิ่มเติมจากรูปแบบดั้งเดิม อิทธิพลของซัลลีจญ์ยังปรากฏพบในงานกระเบื้องของสเปนที่ผลิตในสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา และงานลอกเลียนในยุคสมัยใหม่^{: 102 : 41}

การผลิต

กระเบื้องเคลือบรูปดาวแปดแฉก ก่อนจะนำมาประกอบเป็นซัลลีจญ์

การผลิตเริ่มต้นจากรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ขนาดโดยทั่วไปอยูที่ 10x10 เซนติเมตร จากนั้นนำมาจัดด้วยมือ โดยใช้ค้อนเล็กคล้าย แกะให้เป็นรูปที่ตั้งใจไว้ ซึ่งจำเป็นต่อการนำมาประกอบเป็นลวดลายใหญ่^{: 41 : 414} ถึงแม้ว่าลวดลายแน่ชัดจะแตกต่างกันไปตามกรณี แต่หลักการพื้นฐานยังคงเหมือนเดิมมาหลายศตวรรษ และช่างฝีมือชาวโมร็อกโกก็ยังคงทำเช่นนั้นเรื่อยมาถึงปัจจุบัน^: 41–43

เมื่อนำกระเบื้องไปอบและตัดแล้ว กระเบื้องเหล่านี้จะถูกนำไปวางคว่ำหน้าบนพื้น และประกอบเข้ากันเป็นลวดลายที่ซับซ้อนตามที่ตัองการ ด้านหลังของกระเบื้องจะถูกเคลือบเข้าด้วยกันด้วยปูนปลาสเตอร์หรือไวท์วอชบาง ๆ เมื่อแห้งแล้ว ชั้นที่เคลือบนี้จะทำให้กระเบื้องชิ้นต่าง ๆ ติดเข้าด้วยกันเป็นแผ่นใหญ่^{: 55 : 33 : 166 : 287–288}

รูปแบบและลวดลาย

ลวดลายเรขาคณิตของซัลลีจญ์สร้างขึ้นบนพื้นฐานของการฝังหินขัดเป็นลวดลาย ซึ่งเป็นวิธีการปิดพื้นผิวโดยใช้รูปแบบที่สามารถทำซ้ำและเชื่อมเข้ากันได้โดยไม่ต้องเหลื่อมซ้อนกันหรือทิ้งที่ว่างระหว่างกัน ลวดลายเช่นนี้สามารถขยับขยายไปได้ไม่มีสิ้นสุด^: 21 ใน รูปแบบการฝังหินขัดเป็นลายที่สำคัญที่สุดมีรากฐานมาจากรูปหลายเหลี่ยมแบบปกติ รูปแบบการสร้างสรรค์ผลงานเช่นนี้ของศิลปะอิสลาม มาจากคุณค่าของการตกแต่งพื้นที่โดยไม่ให้แสดงภาพของสิ่งมีชีวิตใด ตามข้อห้าม ธรรมเนียมการสร้างงานกระเบื้องอิสลามนี้ปรากฏในโลกอิสลามทั้งในแถบ, อานาโตเลีย และอนุทวีปอินเดีย ในโลกอิสลามตะวันออกนิยมใช้สีน้ำเงินและเทอร์ควอยส์เป็นสีหลัก ในขณะที่ซัลลีจญ์แบบอิสลามตะวันตกนิยมใช้สีเหลือง เขียว ดำ และน้ำตาลอ่อน เป็นหลัก ส่วนน้ำเงินและเทอร์ควอยส์สามารถปรากฏได้เช่นกัน และมักปรากฏบนพื้นหลังที่เป็นสีขาว

อ้างอิง

1. Marçais, Georges (1954). L'architecture musulmane d'Occident. Paris: Arts et métiers graphiques.
2. Parker, Richard (1981). A practical guide to Islamic Monuments in Morocco. Charlottesville, VA: The Baraka Press.
3. Bloom, Jonathan M. (2020). Architecture of the Islamic West: North Africa and the Iberian Peninsula, 700–1800. Yale University Press. ISBN .
4. Touri, Abdelaziz; Benaboud, Mhammad; Boujibar El-Khatib, Naïma; Lakhdar, Kamal; Mezzine, Mohamed (2010). Andalusian Morocco: A Discovery in Living Art (2 ed.). Ministère des Affaires Culturelles du Royaume du Maroc & Museum With No Frontiers. ISBN .
5. Jonathan Bloom; Sheila S. Blair; Sheila Blair (2009). "Architecture; X. Decoration; B. Tiles". Grove Encyclopedia of Islamic Art & Architecture. Oxford University Press. p. 201. ISBN .
6. Caruncho, Daniel S. (2018). Tilework in the Alhambra of Granada (ภาษาอังกฤษ). แปลโดย Jones, Cerys Giordano. Barcelona: Dosde. ISBN .
7. Broug, Eric (2008). Islamic Geometric Patterns. London: Thames & Hudson. ISBN .
8. Rosser-Owen, Mariam (2010). Islamic Arts from Spain (ภาษาอังกฤษ). V&A Publishing. ISBN .
9. Damluji, Salma Samar (1992). "Zillīǧ: Espaces architecturaux". Zillīǧ: L'Art de la Céramique Marocaine (ภาษาฝรั่งเศส). Garnet Publishing Limited. pp. 242–349. ISBN .
10. Bonner, Jay (2017). Islamic Geometric Patterns: Their Historical Development and Traditional Methods of Construction (ภาษาอังกฤษ). Springer. ISBN .
11. Petersen, Andrew (1996). "tilework". Dictionary of Islamic architecture. Routledge. pp. 279–280. ISBN .
12. Blair, Sheila; Bloom, Jonathan (2011). "Tiles as Architectural Decoration". ใน Hattstein, Markus; Delius, Peter (บ.ก.). Islam: Art and Architecture (ภาษาอังกฤษ). h.f.ullmann. pp. 448–451. ISBN .