จานพอกพูนมวล

จานพอกพูนมวล หรือ จานรวมมวล (อังกฤษ: accretion disc หรือ accretion disk) เป็นโครงสร้างชนิดหนึ่งที่ก่อตัวขึ้นจากสสารที่หมุนวนในวงโคจรรอบ ๆ วัตถุบางอย่าง โดยมากวัตถุในใจกลางนั้นมักเป็นดาวฤกษ์อายุน้อย ดาวฤกษ์ก่อนเกิด ดาวแคระขาว ดาวนิวตรอน หรือ หลุมดำ แรงโน้มถ่วงจากวัตถุใจกลางทำให้สสารในแผ่นจานหมุนวนเป็นเกลียวพุ่งเข้าหาใจกลาง และยังบีบอัดสสารเหล่านั้นทำให้เกิดการแผ่รังสีคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าออกมาด้วย ช่วงความถี่ของคลื่นที่แผ่ออกมาขึ้นอยู่กับชนิดของวัตถุในใจกลาง จานพอกพูนมวลของดาวฤกษ์อายุน้อยหรือดาวฤกษ์ก่อนเกิดจะแผ่รังสีอินฟราเรด ถ้าเป็นดาวนิวตรอนหรือหลุมดำจะแผ่รังสีเอกซ์

ภาพวาดของศิลปินแสดงระบบดาวคู่แห่งหนึ่ง ดวงหนึ่งเป็นหลุมดำ อีกดวงหนึ่งเป็นดาวฤกษ์บนแถบลำดับหลัก

ดูเพิ่ม

• เนบิวลาสุริยะ
• ทฤษฎีไดนาโม
• วงแหวนดาวเคราะห์
• ภาวะเอกฐาน

แหล่งข้อมูลอื่น

• Nonradiative Black Hole Accretion 2010-07-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Accretion Discs on Scholarpedia