ค่ายตากสิน

ค่ายตากสิน (อังกฤษ: Taksin Camp) เป็นค่ายทหารที่ตั้งของหน่วยนาวิกโยธิน กองทัพเรือไทย ตั้งอยู่ในตำบลวัดใหม่ อำเภอเมืองจันทบุรี จังหวัดจันทบุรี

ค่ายตากสิน
ส่วนหนึ่งของกองทัพเรือไทย
เมืองจันทบุรี จันทบุรี
ศาลพระเจ้าตากสินมหาราช ตั้งอยู่บริเวณทางเข้าค่ายตากสิน
พิกัด	12°37′02″N 102°06′37″E / 12.617351°N 102.110287°E / 12.617351; 102.110287
ประเภท	ค่ายทหาร
ข้อมูล
เจ้าของ	ฝรั่งเศส (พ.ศ. 2436–2447) สยาม (พ.ศ. 2447–2482)  ไทย (พ.ศ. 2482–ปัจจุบัน)
ผู้ดำเนินการ	กองทัพเรือไทย
ควบคุมโดย	หน่วยบัญชาการนาวิกโยธิน
ประวัติศาสตร์
สร้าง	พ.ศ. 2436 (กองทหารฝรั่งเศส)
สร้างโดย	กองทหารฝรั่งเศส
การใช้งาน	พ.ศ. 2447 (รัฐบาลสยามและไทย) พ.ศ. 2507; 60 ปีที่แล้ว (2507) (พระราชทานนาม)

ประวัติ

ค่ายตากสิน แต่เดิมในปี พ.ศ. 2310 พื้นที่ดังกล่าวเป็นที่ตั้งในการตั้งค่ายของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชหลังจากเข้าตีเมืองจันทบุรี และตั้งค่ายในการเตรียมกำลังเพื่อกอบกู้ชาติจากพม่าครั้งตอนเสียกรุงศรีอยุธยาในปี พ.ศ. 2310

จากนั้นใน ร.ศ. 112 หรือ พ.ศ. 2436 ประเทศฝรั่งเศสได้ใช้กำลังในการให้ประเทศไทยยกดินแดนฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขงในลาวและเขมรส่วนนอก ซึ่งในอดีตเป็นประเทศราชของไทยให้กับประเทศฝรั่งเศส โดยระหว่างกระบวนการต่าง ๆ ทางสนธิสัญญา ฝรั่งเศสได้เข้ามายึดเมืองจันทบุรีของไทยไว้เป็นประกันจนถึงปี พ.ศ. 2448 เนื่องจากมีความสำคัญด้านยุทธศาสตร์ สามารถควบคุมอ่าวสยามที่ต่อเนื่องกับแหลมมลายูของอังกฤษ รวมถึงเป็นเมืองที่เป็นทางผ่านไปยังจัดหวัดที่มีความอุดมสมบูรณ์สูงคือ บ่อพลอย บ่อไพลิน ในพื้นที่เมืองพระตะบอง เสียมราฐ และศรีโสภณ นอกจากนี้ยังมีอู่ต่อเรือที่มีศักยภาพสูงบริเวณปากแม่น้ำจันทบุรีที่สามารถต่อเรือขนาด 300-400 ตัน ซึ่งเป็นการตัดกำลังของไทยในอีกทางหนึ่ง โดยกองทหารฝรั่งเศสได้ตั้งค่ายทหารขึ้นในบริเวณปากน้ำแหลมสิงห์จำนวน 1 กองร้อย และบริเวณบ้านลุ่ม หรือค่ายตากสินในปัจจุบันจำนวน 1 กองพัน ซึ่งคงเหลือหลักฐานทางประวัติศาสตร์อยู่ในค่ายตากสิน ประกอบด้วย อาคารกองรักษาการณ์ อาคารตอนสรรพาวุธและตอนส่งกำลังบำรุง อาคารพัสดุ อาคารคลังแสงหมายเลข 5 และอาคารคลังแสงหมายเลข 6

หลังจากทหารฝรั่งเศสถอนกำลังออกจากเมืองจันทบุรีใน พ.ศ. 2447 พื้นที่ของค่ายตากสินถูกใช้งานในด้านต่าง ๆ ตามลำดับ ดังนี้

• พ.ศ. 2447 หลังจากการฉลองเมือง ได้ทำการย้ายสถานที่ราชการต่าง ๆ จากริมน้ำเข้าไปในค่ายทหารฝรั่งเศส เช่น โรงเรียน ศาลมณฑล ที่ว่าการอำเภอเมือง
• พ.ศ. 2449 มีการจัดตั้งกองทหารเรือและนำไปประจำการในค่ายทหารฝรั่งเศส ต่อมาได้ปรับมาเป็นที่ทำการของทหารบก คือกองพันกรมทหารพราน
• พ.ศ. 2472 ใช้งานเป็นที่ตั้งของโรงเรียนประชาบาล และบ้านพักของข้าราชการฝ่ายปกครอง
• ไม่ปรากฏปี มีการระบุว่ามีการใช้งานพื้นที่ค่ายตากสินโดยตำรวจตระเวนชายแดนอยู่ช่วงหนึ่ง ก่อนที่จะถูกใช้งานต่อโดยนาวิกโยธิน
• พ.ศ. 2479 ใช้งานเป็นที่ตั้งของกองพันทหารม้าที่ 4 (ม.พัน.4)
• พ.ศ. 2488 ใช้งานเป็นที่ตั้งของกองพันทหารราบนาวิกโยธินที่ 3 (พัน.นย.3) เนื่องจากการปฏิบัติงานที่โดดเด่นในการทำสงครามอินโดจีน ทำให้รัฐบาลเห็นควรมอบพื้นที่ภาคตะวันออกของประเทศพื้นที่ดังกล่าวให้นาวิกโยธินดูแล ก่อนที่จะถูกยุบหน่วยเนื่องจากสถานการณ์ทางการเมืองในกรุงเทพฯ ในปี พ.ศ. 2494 และมีการส่งทหารบกมารักษาการณ์ในพื้นที่จำนวน 1 หมวด
• พ.ศ. 2497 ใช้งานเป็นที่ตั้งของกองป้องกันพิเศษจันทบุรี อัตรา 1 กองร้อย ใช้พื้นที่อาคารที่พักแบ่งครึ่งร่วมกันกับโรงเรียนพลตำรวจภูธรภาค 2 จนถึงวันที่ 22 ธันวาคม พ.ศ. 2499 โรงเรียนพลตำรวจภูธรภาค 2 ได้ย้ายออกไปจากพื้นที่ค่ายตากสิน
• พ.ศ. 2498 ได้มีการขยายอัตรากำลังกองป้องกันพิเศษเมื่อวันที่ 24 ตุลาคม จาก 1 กองร้อย เพิ่มขึ้นเป็น 1 กองพัน เป็น กองพันทหารราบที่ 2 นาวิกโยธิน (พัน.ร.2 นย.) ทำให้ พัน.ร.2 นย. ถือเอาวันดังกล่าวเป็นวันสถาปนาหน่วย
• พ.ศ. 2507 กองพันทหารราบที่ 2 นาวิกโยธิน ได้รับพระราชทานนามที่ตั้งหน่วยว่า ค่ายตากสิน

นาวิกโยธินจาก พัน.ร.2 กรม ร.1 ค่ายตากสิน ระหว่างการฝึกคอบร้าโกลด์ 2012

ต่อมาในวันที่ 18 เมษายน พ.ศ. 2518 กองกำลังด้านจันทบุรี–ตราด (กจต.) ได้ย้ายกองบัญชาการจากที่ตั้งเดิม ค่ายกรมหลวงชุมพร อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี มายังค่ายตากสิน และได้ก่อตั้ง กองบัญชาการป้องกันชายแดนจันทบุรีและตราด เรียกย่อว่า กปช.จต. เมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2522

จากนั้นได้มีการปรับสถานะกองพันทหารราบที่ 2 นาวิกโยธิน แปรสภาพเป็น กองพันทหารราบที่ 2 กรมทหารราบที่ 1 กรมผสมนาวิกโยธินในวันที่ 10 สิงหาคม พ.ศ. 2521 และปัจจุบันแปรสภาพเป็นกองพันทหารราบที่ 2 กรมทหารราบที่ 1 กองพลนาวิกโยธิน หน่วยบัญชาการนาวิกโยธินในวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2532

หน่วยภายใน

นาวิกโยธินจาก พัน.ร.2 กรม ร.1 ค่ายตากสิน ระหว่างการฝึกคอบร้าโกลด์ 2024

ค่ายตากสิน ประกอบด้วยที่ตั้งทางทหารของกองทัพเรือ ได้แก่

• กองบัญชาการป้องกันชายแดนจันทบุรีและตราด
  • หมวดบิน 41 ฝูงบินทหารเรือ 3141

สิ่งอำนวยความสะดวก

ค่ายตากสิน มีสิ่งอำนวยความสะดวกพื้นฐานตามรูปแบบของค่ายนาวิกโยธิน เช่น

• กองร้อยพยาบาล – สังกัดกองสนับสนุนการช่วยรบ กองบัญชาการป้องกันชายแดนจันทบุรีและตราด
• สนามยิงปืนค่ายตากสิน – สังกัดกองพันทหารราบที่ 2 กรมทหารราบที่ 1 กองพลนาวิกโยธิน
• ลานจอดอากาศยาน – สังกัดหมวดบิน 41 ฝูงบินทหารเรือ 3141 กองบัญชาการป้องกันชายแดนจันทบุรีและตราด
• สระว่ายน้ำลูกตากสิน ค่ายตากสิน – สังกัดกองบัญชาการป้องกันชายแดนจันทบุรีและตราด

สถานที่สำคัญ

โบราณสถานค่ายทหารฝรั่งเศส

โบราณสถานค่ายทหารฝรั่งเศส สืบเนื่องจากวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112 (พ.ศ. 2436) เป็นกลุ่มโบราณสถานที่ถูกบูรณะฟื้นฟูโดยมูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิมร่วมกับกรมศิลปากร ได้ดำเนินสำรวจและศึกษาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2545 เป็นต้นมา ซึ่งก่อนหน้านี้ประสบปัญหาตัวอาคารทีทรุดโทรมไปตามกาลเวลาทั้งปัญหาความชื้นและโครงสร้างทรุดตัว และเริ่มการบูรณะในปี พ.ศ. 2551 และทำพิธีเปิดอาคารโบราณสถานหลังการบูรณะโดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเป็นประธานเปิด ใช้วงเงินทั้งสิ้น 45 ล้านบาทในการดำเนินการฟื้นฟูบูรณะ ซึ่งได้มาจากเงินบริจาค การขายของที่ระลึก และการสนับสนุนจากเอกอัคราชทูตฝรั่งเศสประจำประเทศไทยที่ประสานงานกับสมาคมชาวฝรั่งเศส-ไทยเพื่อสาธารณประโยชน์ และภาคเอกชนฝรั่งเศสในประเทศไทย

โบราณสถานประกอบด้วยอาคารจำนวน 7 หลังที่ถูกสร้างและใช้งานโดยกองทัพฝรั่งเศสที่ใช้เป็นกองบัญชาการของทหารฝรั่งเศส โดยปรับเป็นแหล่งเรียนรู้ ดังนี้

1. อาคารกองรักษาการณ์ทหารฝรั่งเศส ปรับเป็นส่วนจัดแสดงพระราชประวัติและพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
2. อาคารที่พักทหารฝรั่งเศส ปรับเป็นห้องสมุดสำหรับสืบค้นข้อมูล
3. อาคารคลังพัสดุ ปรับเป็นส่วนจัดแสดงประวัติเมืองจันทบุรีและกระบวนงานการบูรณะโบราณสถานในค่ายตากสิน
4. อาคารกองบัญชาการทหารฝรั่งเศส ปรับเป็นส่วนนำเสนอความสัมพันธ์ระหว่างประเทศไทยและฝรั่งเศส ตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาถึงสมัยรัชกาลที่ 8
5. อาคารที่คุมขังทหาร ปรับเป็นส่วนจัดแสดงขั้นตอนในการอนุรักษ์โบราณสถาน
6. อาคารคลังกระสุนดินดำ (คส.5) ปรับเป็นส่วนนำเสนอเรื่องการรบที่เกาะช้าง
7. อาคารคลังกระสุนดินดำ (คส.6) ปรับเป็นส่วนจัดแสดงนิทรรศการความสัมพันธ์ระหว่างประเทศไทยกับฝรั่งเศสในปัจจุบัน

โบราณสถานค่ายทหารฝรั่งเศส สามารถเข้าชมได้ทุกวันไม่เว้นวันหยุดราชการโดยไม่มีค่าใช้จ่ายระหว่างเวลา 08.30-16.30 น.

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

1. "ประวัติค่ายตากสิน - โบราณสถานค่ายทหารฝรั่งเศส". www.wangdermpalace.org.{{}}: CS1 maint: url-status ()
2. จดหมายเหตุสมัยฝรั่งเศสยึดเมืองจันทบุรี (พ.ศ. ๒๔๓๖- ๒๔๔๗). หอสมุดแห่งชาติ.
3. "ชุบชีวิตโบราณสถานค่ายตากสิน บทเรียนจากอดีต ร.ศ.112". www.matichon.co.th. สืบค้นเมื่อ 2024-10-07.{{}}: CS1 maint: url-status ()
4. "ค่ายทหารฝรั่งเศสที่จันทบุรี เมื่อ รศ.112 (พ.ศ. 2436)". www.thairath.co.th. 2010-09-26.
5. "ประวิติค่ายตากสิน จันทบุรี". wangdermpalace.org.{{}}: CS1 maint: url-status ()
6. "Royal Thai Navy - Detail History". www.ctbdc.navy.mi.th.
7. "ผบ.ทร. เยี่ยมทหาร กกล.จันทบุรี-ตราด และฉก.นย. ย้ำทำหน้าที่ห้ามประมาท". www.thairath.co.th. 2023-04-23.
8. "กองร้อยพยาบาล กองสนับสนุนการช่วยรบ กองกำลังป้องกันชายแดนจันทบุรีและตราด จัดทีมชุดแพทย์ สนับสนุนการฝึกแผนปฏิบัติเมื่ออากาศยานอุบัติเหตุหรือประสบเหตุฉุกเฉิน". phisweb.nmd.go.th. สืบค้นเมื่อ 2024-10-07.{{}}: CS1 maint: url-status ()
9. "ฝึกอบรมการใช้อาวุธปืนข้าราชตำรวจ ทบทวนยิงปืนต่อสู้ภายใต้สภาวะกดดัน | TOPNEWS" (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 2022-10-07.
10. "นิทรรศการ - โบราณสถานค่ายทหารฝรั่งเศส". www.wangdermpalace.org.{{}}: CS1 maint: url-status ()