คณะนักบวชภิกขาจาร

คณะนักบวชภิกขาจาร (อังกฤษ: mendicant order) คือกลุ่มนักบวชที่ไม่ถือครองกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินใด ๆ (หรือครอบครองเฉพาะที่จำเป็น) ไม่ว่าเป็นการส่วนตัวหรือในนามองค์กร แต่อาศัยปัจจัยยังชีพจากฆราวาสหรือของที่ถูกทิ้งแล้ว และจาริกไปเรื่อย ๆ ไม่อาศัยประจำอยู่ที่แห่งใดโดยเฉพาะ นักบวชภิกขาจารในศาสนาพุทธคือพระภิกษุ ในศาสนาคริสต์คือไฟรเออร์ ในศาสนาฮินดูคือ

ศาสนาพุทธ

ภิกขุ (บาลี) หรือ ภิกษุ (สันสกฤต) แปลว่า ผู้ภิกขาจาร พระพุทธเจ้าทรงเริ่มใช้คำนี้เพื่อหมายถึงนักบวชชายในพระพุทธศาสนา เพราะภิกษุต้องถือวัตรภิกขาจาร ไม่ได้ประกอบอาชีพจึงไม่มีรายได้ และต้องเลี้ยงชีวิตด้วยอาหารที่นำมาถวาย ในสมัยแรกยังไม่มีการตั้งวัด พระภิกษุจึงจาริกไปตามป่าเขา โคนไม้ หรืออาศัยในที่กูฏาคารซึ่งเป็นที่พักสาธารณะ แม้มีการตั้งอารามแล้ว เช่น วัดเวฬุวันมหาวิหาร วัดเชตวันมหาวิหาร ภิกษุสมัยนั้นปกติยังคงเน้นการจาริกเพื่อปฏิบัติธรรมและเผยแผ่พระศาสนา

ศาสนาคริสต์

คณะนักบวชภิกขาจารในศาสนาคริสต์เป็นคณะนักบวชคาทอลิกประเภทหนึ่ง มีต้นกำเนิดมาจากนักบุญสำคัญ 2 ท่าน คือ นักบุญฟรังซิสแห่งอัสซีซีผู้ก่อตั้งคณะฟรันซิสกัน และนักบุญดอมินิกผู้ก่อตั้งคณะดอมินิกัน โดยมีจุดประสงค์เพื่อปฏิรูปคริสตจักรให้หันกลับมาเน้นพันธกิจตามพระวรสาร คือ การประกาศข่าวดี การใช้ชีวิตแบบยากจน ถ่อมตน นักบวชภิกขาจารเหล่านี้เรียกว่าไฟรเออร์

ในสมัยกลาง มีคณะนักบวชภิกขาจารดั้งเดิมอยู่ 4 คณะ คือ

• คณะฟรันซิสกัน มีชื่ออย่างเป็นทางการว่าคณะภราดาน้อย มีสมญานามว่าไฟรเออร์ชุดเทา ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1209
• คณะคาร์เมไลท์ มีชื่ออย่างเป็นทางการว่าคณะภราดาพระนางมารีย์พรหมจารีแห่งภูเขาคาร์แมล มีฉายาว่าไฟรเออร์ชุดขาว ก่อตั้งราว ค.ศ. 1206-1214
• คณะดอมินิกัน มีชื่ออย่างเป็นทางการว่าคณะนักเทศน์ มีฉายาว่าไฟรเออร์ชุดดำ ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1215
• มีชื่ออย่างเป็นทางการว่าคณะผู้รับใช้พระแม่มารีย์ ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1233 โดยนักบุญเจ็ดองค์แห่งฟลอเรนซ์ ประเทศอิตาลี
• คณะออกัสติเนียน มีชื่ออย่างเป็นทางการว่าคณะฤๅษีแห่งนักบุญออกัสติน ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1244-1256

ในสภา ได้มีมติยอมรับ 5 คณะข้างต้นนี้ว่าเป็น "คณะนักบวชภิกขาจารใหญ่" แล้วปราบปรามคณะอื่น ๆ ต่อมาสภาสังคายนาแห่งเทรนต์ได้ผ่อนคลายมาตรการนี้ลง ได้อนุญาตให้ไฟรเออร์ทั้งหลายถือครองทรัพย์สินได้เหมือนพวกนักพรต ยกเว้นเฉพาะไฟรเออร์คณะฟรันซิสกันและคณะกาปูชิน คณะนักบวชภิกขาจารใหม่ได้แก่

• ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1193
• (คณะพระนางมารีย์พรหมจารีแห่งเมตตาธรรม) ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1218
• (คณะฤๅษีแห่งนักบุญฟรานซิสแห่งปาโอลา) ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1436
• คณะภราดาน้อยกาปูชิน ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1525
• คณะคาร์เมไลท์ไม่สวมรองเท้า ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1593

อ้างอิง

• Herbermann, Charles, บ.ก. (1913). "Mendicant Friars" . สารานุกรมคาทอลิก. New York: Robert Appleton Company.

1. ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล อังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, พิมพ์ครั้งที่ 3, ราชบัณฑิตยสถาน, 2552, หน้า 96