การศึกระหว่างโจโฉและเตียวสิ้ว

การศึกระหว่างโจโฉและเตียวสิ้ว เป็นการรบระหว่างขุนศึกโจโฉและเตียวสิ้วระหว่าง ค.ศ. 197 ถึง ค.ศ. 199 ในช่วงปลายราชวงศ์ฮั่นตะวันออก ผลท้ายที่สุดของการศึกคือเตียวสิ้วยอมสวามิภักดิ์ต่อโจโฉ

การศึกระหว่างโจโฉและเตียวสิ้ว
ส่วนหนึ่งของ สงครามในยุคสิ้นราชวงศ์ฮั่น
วันที่ ป. กุมภาพันธ์ ค.ศ. 197 – ธันวาคม ค.ศ. 199 สถานที่ หลายสถานที่ในบริเวณที่เป็นเมืองหนานหยาง มณฑลเหอหนาน ในปัจจุบัน ผล เตียวสิ้วยอมสวามิภักดิ์
คู่สงคราม
โจโฉ	เตียวสิ้ว เล่าเปียว
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
โจโฉ โจหอง อิกิ๋ม เตียนอุย  † โจงั่ง  † โจอั๋นบิ๋น  †	เตียวสิ้ว   กาเซี่ยง   เล่าเปียว เติ้ง จี้  (เชลย)

การศึกระหว่างโจโฉและเตียวสิ้ว
อักษรจีนตัวเต็ม	曹操與張繡之戰
อักษรจีนตัวย่อ	曹操与张绣之战
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Cáo Cāo yǔ Zhāng Xiù zhī zhàn

ภูมิหลัง

ในปี ค.ศ. 196 ขุนศึกโจโฉยกทัพไปยังเมืองหลวงเก่าลกเอี๋ยงเพื่อเข้าเฝ้าพระเจ้าเหี้ยนเต้ จักรพรรดิหุ่นเชิดแห่งราชวงศ์ฮั่นซึ่งถูกควบคุมภายใต้อำนาจของขุนศึกตั๋งโต๊ะ ต่อด้วยลิฉุยและกุยกี มาตั้งแต่เริ่มขึ้นครองราชย์เมื่อปี ค.ศ. 189 พระองค์เพิ่งเสด็จหนีจากเมืองเตียงฮันเมื่อปลายปี ค.ศ. 195 หลังที่ตกอยู่ภายใต้การควบคุมของลิฉุยและกุยกีมาตั้งแต่หลังตั๋งโต๊ะเสียชีวิตในปี ค.ศ. 192 โจโฉปฏิบัติต่อพระเจ้าเหี้ยนเต้ด้วยความเคารพและให้ความคุ้มครองพระองค์จากเมืองลกเอี๋ยงมายังฐานกำลังของโจโฉที่เมืองฮูโต๋ (許 สฺวี่; ปัจจุบันคือเมืองสฺวี่ชาง มณฑลเหอหนาน)

ในขณะเดียวกัน อำนาจของกลุ่มลิฉุยและกุยกีในเตียงฮันและภูมิภาคกฺวันจงก็เริ่มที่จะอ่อนแอและเสื่อมสลายไป โดยเฉพาะหลังจากที่พระเจ้าเหี้ยนเต้เสด็จหนีไปแล้ว เตียวเจอดีตพันธมิตรของลิฉุยและกุยกีได้นำผู้ติดตามออกจากภูมิภาคกฺวันจงไปจับแคว้นเกงจิ๋วที่ปกครองโดยขุนศึกเล่าเปียว เตียวเจหวังจะสร้างฐานอำนาจในแคว้นเกงจิ๋วจึงนำทหารเข้าโจมตีอำเภอหรางเซี่ยน (穰縣; หรือ หรางเฉิง 穰城; ปัจจุบันคือเมืองเติ้งโจว มณฑลเหอหนาน) แต่ถูกสังหารด้วยเกาทัณฑ์ระหว่างการรบ ฝ่ายเล่าเปียวแทนที่จะแก้แค้นผู้ติดตามของเตียวสิ้วที่ยกมาโจมตี กลับรู้สึกสงสารและทำการสงบศึกกับเตียวสิ้วผู้เป็นหลานอาและผู้สืบทอดของเตียวเจ เล่าเปียวยังได้มอบเมืองอ้วนเซีย (宛城 หว่านเฉิง; หรือเรียกสั้น ๆ ว่า หว่าน 宛; ปัจจุบันคือเมืองหนานหยาง มณฑลเหอหนาน) ทางเหนือของแคว้นเกงจิ๋วให้เตียวสิ้วและผู้ติดตามปกครอง

ยุทธการที่อ้วนเซีย

ช่วงเวลาหนึ่งระหว่างวันที่ 5 กุมภาพันธ์และวันที่ 6 มีนาคม ค.ศ. 197 โจโฉนำทัพยกเข้าโจมตีเตียวสิ้ว เมื่อโจโฉยกทัพมาถึงแม่น้ำหยกซุย (淯水 ยฺวี่ชุ่ย; ปัจจุบนรู้จักในชื่อแม่น้ำไป๋ชุ่ย 白河; ไหลผ่านบริเวณที่เป็นมณฑลเหอหนานและมณฑลหูเป่ย์ในปัจจุบัน) เตียวสิ้วยอมจำนนโดยไม่มีการรบ โจโฉมีความยินดีจึงให้จัดงานเลี้ยงสำหรับเตียวสิ้วและผู้ติดตาม ระหว่างงานเลี้ยง เตียนอุยนายทหารของโจโฉยืนให้ความคุ้มครองอยู่ด้านหลังผู้เป็นนายโดยถือขวานรบยักษ์ที่มีคมยาวหนึ่งฉื่อ เตียวสิ้วและผู้ติตตามไม่กล้าเงยหน้าขึ้นมองเตียนอุยเมื่อมาดื่มอวยพรให้โจโฉ

โจโฉพำนักในเมืองอ้วนเซียเป็นเวลาสิบกว่าวันหลังรับการยอมจำนนของเตียวสิ้ว เวลานั้นโจโฉสนใจภรรยาม่ายของเตียวเจ และรับนางเป็นภรรยาน้อย เตียวสิ้วรู้สึกโกรธและอับอายเป็นอย่างมากจึงวางแผนจะแก้แค้นโจโฉ ฝ่ายโจโฉได้ข่าวว่าเตียวสิ้วมีความไม่พอใจ จึงวางแผนจะลอบสังหารเตียวสิ้ว

ก่อนหน้านี้ กาเซี่ยงที่ปรึกษาของเตียวสิ้วได้แนะนำเตียวสิ้วให้ถามโจโฉขอตั้งกองกำลังไว้ใกล้ค่ายของโจโฉ เตียวสิ้วยังได้ถามโจโฉตามคำแนะนำของกาเซี่ยงว่า "กองทหารของข้ามีรถรบน้อยเกินไปและหนักเกินไป โปรดอนุญาตให้กองทหารของข้าสวมเสื้อเกราะหนักด้วยเถิด" โจโฉไม่รู้สึกสงสัยจึงอนุญาตตามคำขอของเตียวสิ้ว

เวลานั้น เตียวสิ้วมีผู้ช่วยคนสนิทชื่อเฮาเฉีย (胡車兒 หู เชอเอ้อร์ หรือ หู จฺวีเอ้อร์) ผู้มีชื่อเสียงในเรื่องความกล้าหาญ โจโฉประทับใจเฮาเฉียเช่นกันจึงได้มอบทองคำเป็นของขวัญให้เฮาเฉีย เมื่อเตียวสิ้วได้รู้แล้วว่าโจโฉต้องการจะกำจัดตน ก็คิดว่าโจโฉกำลังพยายามจะติดสินบนเฮาเฉียให้มาเป็นผู้ลอบสังหารตน เตียวสิ้วจึงรีบเข้าจู่โจมค่ายของโจโฉอย่างฉับพลัน

ด้วยเหตุที่โจโฉไม่ได้ระมัดระวังจากการโจมตีของเตียวสิ้ว ประกอบกับการที่เตียวสิ้วได้วางแผนโจมตีและวางกองกำลังใกล้ค่ายของโจโฉไว้แล้ว กองกำลังของโจโฉจึงแตกพ่ายยับเยิน โจโฉไม่มีทางเลือกนอกจากถอยหนีโดยมีเพียงทหารม้าไม่กี่คนที่ติดตามไป เตียนอุยยังคงอยู่ด้านหลังพร้อมทหารประมาณสิบกว่าคนเพื่อคุ้มกันทางถอยของโจโฉ ในที่สุดเตียนอุยและทหารทั้งหมดก็ถูกกองกำลังของเตียวสิ้วสังหารในที่รบ ฝ่ายโจโฉได้รับบาดเจ็บที่หน้าและเท้าระหว่างถอยหนีเพราะม้าของโจโฉชื่อเจฺว๋อิ่ง (絕影) สะบัดโจโฉตกจากหลังและถูกยิงด้วยเกาทัณฑ์ โจโฉยังมีลูกเกาทัณฑ์ปักอยู่ที่แขนขวา โจงั่งบุตรชายคนโตของโจโฉมอบม้าให้บิดาได้หนี ตัวโจงั่งและโจอั๋นบิ๋น (曹安民 เฉา อันหมิน) หลานอาของโจโฉถูกสังหารโดยกองกำลังของเตียวสิ้วในภายหลัง

ยุทธการที่อู่อิน

เมื่อโจโฉและกองกำลังที่เหลืออยู่ถอยหนีไปยังอำเภออู่อิน (舞陰縣 อู่อินเซี่ยน; ปัจจุบันอยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้ของอำเภอเช่อฉี มณฑลเหอหนาน) กองกำลังของเตียวสิ้วยังคงตามโจมตีกองกำลังของโจโฉตลอดทาง มีเพียงอิกิ๋มนายพันใต้บังคับบัญชาของโจโฉที่สามารถนำหน่วยของตนถอยหนีได้อย่างเป็นระเบียบไปยังอำเภออู่อิน และรวมทหารของตนไว้ด้วยกันได้แม้จะมีการบาดเจ็บและสูญเสียอย่างมาก เมื่อกองกำลังของเตียวสิ้วผ่อนการโจมตีลง อิกิ๋มรวบรวมทหารขึ้นใหม่และยกพลไปอำเภออู่อินอย่างสง่าแม้จะพ่ายแพ้ในการรบก็ตาม

ก่อนที่อิกิ๋มจะมาถึงอำเภออู่อิน อิกิ๋มทราบข่าวว่ากองทหารเฉงจิ๋ว (青州兵 ชิงโจวปิง) หน่วยทหารฝีมือดีของโจโฉที่ทหารในหน่วยล้วนเป็นอดีตคนในกลุ่มกบฏโพกผ้าเหลือง ได้ฉวยโอกาสที่เกิดความวุ่นวายเข้าปล้นหมู่บ้านตลอดทาง อิกิ๋มจึงนำทหารของตนเข้าโจมตีและลงทัณฑ์ทหารเฉงจิ๋ว ทหารเฉงจิ๋วบางคนหนีไปถึงอำเภออู่อิน เข้าพบโจโฉแล้วกล่าวหาอิกิ๋มกระทำการโหดร้ายทารุณต่อพวกตน เมื่ออิกิ๋มมาถึงอำเภออู่อิน แทนที่อิกิ๋มจะไปเข้าพบโจโฉเพื่อชี้แจงแก้ต่างให้ตนเอง อิกิ๋มกลับไปตั้งแนวป้องกันรอบค่ายโจโฉ เพราะอิกิ๋มรู้ว่าโจโฉจะไม่เชื่อคำโป้ปดของทหารเฉงจิ๋ว จึงไม่จำเป็นต้องรีบไปชี้แจงแก้ต่าง อีกทั้งอิกิ๋มยังคำนึงถึงเรื่องที่การเสริมการป้องกันเผื่อกรณีเตียวสิ้วยกมาโจมตีซ้ำเป็นเรื่องสำตัญกว่า การกระทำของอิกิ๋มเหมาะสมกับสถานการณ์ โจโฉจึงให้การยกย่องทั้งยังปูนบำเหน็จให้สำหรับความชอบ

ยุทธการที่เย่, หูหยาง และอู่อิน

ยุทธการที่หรางเฉิง

การสวามิภักดิ์ของเตียวสิ้ว

ในวัฒนธรรมสมัยนิยม

หมายเหตุ

1. จดหมายเหตุสามก๊กบันทึกว่ายุทธการที่อ้วนเซียเกิดขึ้นในเดือนอ้าย ปีที่สองของรัชศกเจี้ยนอัน ในรัชสมัยพระเจ้าเหี้ยนเต้ เดือนนี้ตรงกับช่วงเวลาระหว่างวันที่ 5 กุมภาพันธ์ถึง 6 มีนาคม ค.ศ. 197 ตามปฏิทินเกรโกเรียน
2. ภรรยาม่ายของเตียวเจถูกเรียกชื่อว่า "เจ๋าซือ" (鄒氏 โจวชื่อ) ในนิยายอิงประวัติศาสตร์เรื่อง สามก๊ก ที่ประพันธ์ในศตวรรษที่ 14

อ้างอิง

1. จือจื้อทงเจี้ยน เล่มที่ 62.
2. (張濟自關中引兵入荊州界，攻穰城，為流矢所中死。荊州官屬皆賀，劉表曰：「濟以窮來，主人無禮，至於交鋒，此非牧意，牧受弔，不受賀也。」使人納其衆；衆聞之喜，皆歸心焉。濟族子建忠將軍繡代領其衆，屯宛。) จือจื้อทงเจี้ยน เล่มที่ 62.
3. (張濟自關中走南陽。濟死，從子繡領其衆。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 1.
4. (太祖南征，軍淯水，繡等舉衆降。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 8.
5. (太祖征荊州，至宛，張繡迎降。太祖甚恱，延繡及其將帥，置酒高會。太祖行酒，韋持大斧立後，刃徑尺，太祖所至之前，韋輒舉斧目之。竟酒，繡及其將帥莫敢仰視。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 18.
6. สามก๊ก (ซันกั๋วเหยี่ยนอี้) ตอนที่ 16.
7. (太祖納濟妻，繡恨之。太祖聞其不恱，密有殺繡之計。計漏，繡掩襲太祖。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 8.
8. (吳書曰：繡降，用賈詡計，乞徙軍就高道，道由太祖屯中。繡又曰：「車少而重，乞得使兵各被甲。」太祖信繡，皆聽之。繡乃嚴兵入屯，掩太祖。太祖不備，故敗。) อรรถาธิบายจากอู๋ชูในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 8.
9. (傅子曰：繡有所親胡車兒，勇冠其軍。太祖愛其驍健，手以金與之。繡聞而疑太祖欲因左右刺之，遂反。) อรรถาธิบายจากฟู่จื่อในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 8.
10. (二年春正月，公到宛。張繡降，旣而悔之，復反。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 1.
11. (後十餘日，繡反，襲太祖營，太祖出戰不利，輕騎引去。韋戰於門中，賊不得入。兵遂散從他門並入。時韋校尚有十餘人，皆殊死戰，無不一當十。賊前後至稍多，韋以長戟左右擊之，一叉入，輒十餘矛摧。左右死傷者略盡。韋被數十創，短兵接戰，賊前搏之。韋雙挾兩賊擊殺之，餘賊不敢前。韋復前突賊，殺數人，創重發，瞋目大罵而死。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 18.
12. (魏書曰：公所乘馬名絕影，為流矢所中，傷頰及足，并中公右臂。) อรรถาธิบายจากเว่ย์ชูในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 1.
13. (世語曰：昂不能騎，進馬於公，公故免，而昂遇害。) อรรถาธิบายจากชี่ยฺอวี่ในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 1.
14. (公與戰，軍敗，為流矢所中，長子昂、弟子安民遇害。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 1.
15. (從至宛，降張繡。繡復叛，太祖與戰不利，軍敗，還舞陰。是時軍亂，各間行求太祖，禁獨勒所將數百人，且戰且引，雖有死傷不相離。虜追稍緩，禁徐整行隊，鳴鼓而還。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 17.
16. (未至太祖所，道見十餘人被創裸走，禁問其故，曰：「為青州兵所劫。」初，黃巾降，號青州兵，太祖寬之，故敢因緣為略。禁怒，令其衆曰：「青州兵同屬曹公，而還為賊乎！」乃討之，數之以罪。青州兵遽走詣太祖自訴。禁旣至，先立營壘，不時謁太祖。或謂禁：「青州兵已訴君矣，宜促詣公辨之。」禁曰：「今賊在後，追至無時，不先為備，何以待敵？且公聦明，譖訴何緣！」徐鑿塹安營訖，乃入謁，具陳其狀。太祖恱，謂禁曰：「淯水之難，吾其急也，將軍在亂能整，討暴堅壘，有不可動之節，雖古名將，何以加之！」於是錄禁前後功，封益壽亭侯。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 17.

• ตันซิ่ว. จดหมายเหตุสามก๊ก (ซันกั๋วจื้อ).
• ล่อกวนตง. สามก๊ก (ซันกั๋วเหยี่ยนอี้).
• . อรรถาธิบายจดหมายเหตุสามก๊ก (ซันกั๋วจื้อจู้).
• . จือจื้อทงเจี้ยน.