Continental shelf

ไหล่ทวีป (อังกฤษ: continental shelf) เป็นส่วนที่ตื้นที่สุดและอยู่ติดกับส่วนที่เป็นทวีป บางทีถือว่าเป็นส่วนของทวีป พื้นของไหล่ทวีปบางตอนจะเรียบ บางตอนมีร่องยาว บางตอนมีสันเนิน บางตอนมีแอ่งกลม บางตอนมีเนินเขา บางส่วนเป็นหิน บางส่วนปกคลุมด้วยโคลน ทราย หรือกรวด ไหล่ทวีป เป็นส่วนที่มีการเปลี่ยนแปลง อาจเป็นการเปลี่ยนแปลงแบบกรรมวิธีปรับระดับ หรือการเปลี่ยนแปลงที่เกิดจากการเคลื่อนไหวแปรรูปของเปลือกโลก ไหล่ทวีปจะมีระดับสูงขึ้นและมีขนาดกว้างออกไป เพราะมีวัตถุต่าง ๆ จากพื้นดินมาทับถมอยู่ ตัวกระทำที่นำเอาวัตถุเหล่านั้นมาคือ แม่น้ำ ลมและสิ่งที่หลุดร่วงจากฝั่งจากการกระทำของทะเลมหาสมุทรเอง ถ้าชายฝั่งจมตัวลงน้ำทะเลจะไหลท่วมขึ้นไปถึงส่วนที่ป็นที่ราบชายฝั่ง ไหล่ทวีปจะเปลี่ยนแปลงไป ถ้าชายฝั่งยกตัวสูงขึ้นไหล่ทวีปอาจกลายเป็นที่ราบชายฝั่งไปเป็นส่วนของผืนดินที่ลาดเอียงจากชายฝั่งลงไปใต้ทะเล หรือเป็นส่วนของผืนดินที่ยื่นออกมาจากทวีป ไหล่ทวีปถือเป็นบริเวณที่มีน้ำตื้น ซึ่งบางครั้ง เราเรียกว่า ไหล่ทะเล (อังกฤษ: shelf sea) ซึ่งมีความจะมีความลาดเอียงจากชายฝั่งทะเลอย่างน้อยมากประมาณ 0.1 องศาเท่านั้น และเป็นพื้นที่ๆแพลงก์ตอนอาศัยเป็นจำนวนมาก ขอบทวีปซึ่งเป็นบริเวณระหว่างไหล่ทวีปกับที่ราบก้นสมุทรนั้น ประกอบด้วยแผ่นทวีปที่ลาดชันไปจนถึงบริเวณที่ราบเรียบใต้ทะเล ซึ่งการที่ตะกอนจากทวีปได้ตกลงไปสู่บริเวณฐานที่ลาดชันของไหล่ทวีป เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ทวีปเกิดการขยายตัว โดยส่วนมากจะมีความลึกถึง200 เมตร

ทางกฎหมายทะเล

ตามอนุสัญญาองค์การสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล พ.ศ. 2525 ได้แบ่งเขตทางทะเลออกเป็นส่วนต่างๆโดนระบุส่วนที่เป็นไหล่ทวีปไวดั้งนี้ ประกอบด้วยพื้นทะเล และใต้ผิวพื้นของพื้นที่ใต้น้ำ ซึ่งยืดขยายจากทะเลอาณาเขตไปจนถึงขอบ ที่ด้านนอกสุดของทวีปที่มีน้ำลึกไม่เกิน 200 เมตร หรือที่ระยะ 200 ไมล์ทะเลจากเส้นฐาน ซึ่งใช้วัดความกว้างของทะเลอาณาเขต ในกรณีที่ริมขอบของทวีปยืดขยายออกไป ไม่ถึงระยะดังกล่าว

ตามกฎหมายทะเล รัฐชายฝั่งมีสิทธิอธิปไตยเหนือทรัพยากรธรรมชาติ ทั้งบน และใต้ผิวพื้นไหล่ทวีป ไม่ว่าจะมีชีวิตหรือไม่มีชีวิต ส่วนรัฐอื่นๆ ยังมีสิทธิ ที่จะวางสายเคเบิล หรือท่อทางใต้ทะเลบนไหล่ทวีปนั้นได้ โดยต้องได้รับความยินยอม จากรัฐชายฝั่งก่อน

ส่วนของมหาสมุทร (ไหล่ทวีป)

อ้างอิง

1. ไหล่ทวีป