ก มภวาป เป นอำเภอหน งของจ งหว ดอ ดรธาน ทางภาคตะว นออกเฉ ยงเหน อ และเป นอำเภอขนาดใหญ ท ม ท งถนนม ตรภาพและทางรถไฟสายตะว นอ

กุมภวาปี เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดอุดรธานีทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และเป็นอำเภอขนาดใหญ่ที่มีทั้งถนนมิตรภาพและทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือพาดผ่าน เป็นอำเภอที่เจริญอันดับ 3 รองจาก อำเภอเมืองอุดรธานี และ อำเภอบ้านดุง

อำเภอกุมภวาปี
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Kumphawapi
คำขวัญ: กุมภวาปีเมืองน้ำตาล อุทยานวานร ดอนแก้วพุทธสถาน หนองหานสายธารแห่งชีวิต ธรรมชาติวิจิตรทะเลบัวแดง
แผนที่จังหวัดอุดรธานี เน้นอำเภอกุมภวาปี
พิกัด: 17°6′50″N 103°1′7″E / 17.11389°N 103.01861°E / 17.11389; 103.01861
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	อุดรธานี
พื้นที่
• ทั้งหมด	672.6 ตร.กม. (259.7 ตร.ไมล์)
ประชากร (2565)
• ทั้งหมด	122,299 คน
• ความหนาแน่น	181.83 คน/ตร.กม. (470.9 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	41110, 41370 (เฉพาะตำบลพันดอน ปะโค ผาสุก)
รหัสภูมิศาสตร์	4104
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอกุมภวาปี ถนนศุภอรรถวินิจ ตำบลกุมภวาปี อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี 41110
ส่วนหนึ่งของ

ชื่อ

คำว่า "กุมภวาปี" ได้ตั้งให้สอดคล้องกับความหมาย ซึ่งคำว่า “กุมภะ” แปลว่า หม้อ “วาปี” แปลว่า หนองหรือบึง จึงรวมกันเป็น "กุมภวาปี" นามนี้ จึงปรากฏหลักฐานตั้งแต่ในรัชกาลที่ 5 เป็นต้นมา

ประวัติศาสตร์

การตั้งถิ่นฐาน

เมืองกุมภวาปีเป็นชุมชนดั้งเดิมที่มีความเป็นมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ และได้พัฒนาการต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน ดังปรากฏหลักฐานทางโบราณสถานและโบราณวัตถุที่มีการสำรวจ พบในท้องที่ต่างๆกระจายอยู่เป็นบริเวณกว้าง บริเวณที่ปรากฏหลักฐานทางโบราณคดีที่สำคัญได้แก่ บริเวณบ้านดอนแก้ว ซึ่งเป็นเกาะกลางหนองหานน้อยกุมภวาปีบริเวณบ้านตูมใต้ บ้านเมืองพรึก บ้านสี่แจ และบ้านกงพาน ซึ่งโบราณวัตถุส่วนใหญ่ จะเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ดินเผาและโลหะ จาการศึกษาของนักวิชาการด้านโบราณคดีได้สันนิษฐานไว้ว่า บริเวณแหล่งที่มีการสำรวจพบโบราณวัตถุเหล่านี้มีลักษณะเป็นชุมชนดั้งเดิมแบบล่าสัตว์และทำกสิกรรมตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์จนถึงยุคประวัติศาสตร์มีขนาดของชุมชนค่อนข้างใหญ่ มีการใช้โลหะ เหล็กและสำริด และมีการติดต่อสัมพันธ์กับชุมชนอื่นๆ ที่ยู่บริเวณใกล้เคียงกันลักษณะพึ่งพาอาศัยและแลกเปลี่ยนปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิต

สมัยก่อนประวัติศาสตร์

เมืองกุมภวาปี มีชื่อปรากฏในวรรณกรรมท้องถิ่นอีสานเรื่องผาแดงนางไอ่ ในนาม เมืองเอกชะทีตาหรือทีตานคร อันถือเป็นเวรกรรมที่เป็นต้นเค้าของปรากฏชื่อบ้านนามเมืองที่เกี่ยวข้องในบริเวณหนองหานน้อยและลุ่มน้ำชีตอนบน ความในวรรณกรรมท้องถิ่น เรื่องผาแดงนางไอ่ นั้นกล่าวว่าเมืองทีตานครเป็นเมืองใหญ่ตั้งอยู่ที่ราบลุ่มอันอุดมสมบูรณ์เจ้าผู้ครองเมืองชื่อพญาขอม มีธิดาชื่อว่า ไอ่คำ เมื่อนางไอ่คำเจริญวัยได้มีเจ้าชายจากเมืองผาโพงชื่อ ท้าวผาแดง ได้มาติดพันเกี้ยวพาราสีหวังได้เป็นคู่ครอง

กาลต่อมาพญาขอมได้จัดงานบุญบั้งไฟของเมืองทีตานครนี้ได้ล่วงรู้ไปถึงเมืองบาดาลเขตแดนของพญานาคทำให้ท้าวพังคี โอรสของพญานาคปลอมตัวมาเป็นกระรอกเผือกขึ้นมาเที่ยวชมงานพร้อมกับบริวาร ท้าวพังคีในร่างกระรอกเผือกได้แอบยลโฉมนางไอ่คำทางช่องหน้าต่าง เมื่อนางไอ่คำเห็นเข้าก็ปรารถนาอยากได้กระรอกเผือกไว้เชยชม จึงให้อำมาตย์ตามจับแต่ก็จับไม่ได้ ในที่สุดนายพรานประจำเมืองก็ใช้หน้าไม้ยิงกระรอกเผือกตายแล้วก็ชำแหละเนื้อกระรอกนำมาแบ่งปันประกอบอาหารกิน ด้วยแรงอธิษฐานของพังคีก่อนตายทำให้เนื้อกระรอกเผือกเพิ่มปริมาณขึ้นอย่างมากมายกินกันทั่วเมืองก็ไม่หมดและขอให้คนที่ได้กินเนื้อจงตายตามไปด้วย

เมื่อท้าวพังคีตาย บริวารได้กลับไปบอกพญานาคบิดาของพังคี ทำให้พญานาคโกรธมากจึงสำแดงอิทธิฤทธิ์ทำให้เมืองทีตานครของพญาขอมถล่มจมดินกลายเป็นหนองน้ำขนาดใหญ่ซึ่งก็คือ หนองหานกุมภวาปีในปัจจุบัน ส่วนชาวเมืองที่กินเนื้อกระรอกเผือกก็ล้วนตายกันหมดรวมทั้งท้าวผาแดงและนางไอ่คำด้วย ยกเว้นบรรดาแม่หม้ายที่ไม่ได้รับแบ่งเนื้อกระรอกเผือกมากิน ทำให้บ้านเมืองของเขาไม่ถูกทำลายจึงเหลือเป็นเกาะกลางหนองหานที่เรียกกันว่า บ้านดอนแก้ว ในปัจจุบัน

สมัยประวัติศาสตร์

หลังจากที่ปรากฏเรื่องราวของเมืองกุมภวาปีในนิทานพื้นบ้านและในตำนานอุรังคธาตุแล้วได้มีคนผลัดเปลี่ยนกันเข้ามาอยู่อาศัยอย่างไม่ขาดสาย เนื่องจากรอบๆ หนองหานน้อยมีท้องทุ่งที่กว้างใหญ่ มีป่าไม้แน่นหนา กลุ่มคนเหลานั้นจึงพากันสร้างเมืองที่มั่งคั่งในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ศูนย์กลางของชุมชนแห่งนี้มีชื่อว่า บ้านบึงหม้อ

สมัยรัตนโกสินทร์ตอนกลาง

ในสมัยรัชกาลที่ 5 มีการปฏิรูปการปกครองแผ่นดินครั้งสำคัญ บรรดาบ้านเมืองต่างๆ ในหัวเมืองลาวและทางภาคอีสาน ได้มีใบบอกไปกรุงเทพฯเพื่อขอตั้งขึ้นเป็นบ้านเมืองในพระราชอาณาจักรสยามและมีการเปลี่ยนชื่อบ้านนามเมืองให้ไพเราะขึ้น โดยเจ้าหน้าที่ทางราชสำนักจะพิจารณาชื่อจากภูมินามดั้งเดิมแล้วนำมาดัดแปลงชื่อเพื่อให้พระเจ้าอยู่หัวทรงเลือกนามมงคลของบ้านเมือง แล้วจึงมีสารตราตั้งเมืองอนุญาตให้ตั้งเป็นบ้านเมืองที่สำคัญต่อไป บ้านบึงหม้อได้รับการตั้งชื่อนามมงคลจากราชสำนักกรุงเทพฯ ในปี พ.ศ. 2415 ว่า เมืองกุมภวาปี

ในปี พ.ศ. 2440 รัชการที่ 5 โปรดเกล้าฯให้กระทรวงมหาดไทย รวมเมืองกุมภวาปี หนองหาน หนองบัวลำภู และบ้านหมากแข้ง ตั้งขึ้นเป็นจังหวัดอุดรธานี เมืองกุมภวาปี จึงมีฐานะเป็นอำเภอ ขึ้นตรงต่อจังหวัดอุดรธานี โดยมีที่ว่าการอำเภอกุมภวาปี ตั้งอยู่ที่บริเวณโรงเรียนชุมชนบ้านน้ำฆ้อง(โรงเรียนอนุบาลกุมภวาปี-ปัจจุบัน) ตำบลพันดอน ปัจจุบันชาวบ้านนิยมเรียกว่า “เมืองเก่า” และมีพระประสิทธิสรรพกร(บุปผา สีหะไตร) เป็นนายอำเภอคนแรก แบ่งการปกครองออกเป็น 5 ตำบลใหญ่ คือ ตำบลปะโค ตำบลพันดอน ตำบลอุ่มจาน ตำบลตูมใต้ และตำบลแชแล มีกำนันตำบลต่างๆ ตามลำดับดังนี้

ตำบลปะโค ขุนปะโคคุณากร
ตำบลพันดอน ขุนพันดอนดิสาร
ตำบลอุ่มจาน ขุนอินทร์อุ่มจาน
ตำบลตูมใต้ ขุนตูมคามิน
ตำบลแชแล ขุนระบิลแชแล

พ.ศ. 2463 ในสมัยรัชกาลที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ พระวรฤทธิฤๅไชย จึงปรากฏหลักฐาน และจากการบันทึกการเสด็จการครวจราชการ ของสมเด็จพระบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทยคนแรก ซึ่งได้มาตรวจราชการมณฑลอุดร และมณฑลอีสาน ได้บันทึกเรื่องการเสด็จตรวจราชการและจัดพิมพ์ไว้ เมื่อปีวอก พ.ศ. 2463 มีความตอนหนึ่งว่า “…ข้ามห้วยอ้ายเต้นถึงเขตรเมืองกุมภวาปี เมืองนี้ยกเอาบ้านบึงหม้อ ตั้งขึ้นเปนเมือง เมื่อรัชกาลที่ 5 พระวรฤทธิฤๅไชยผู้ว่าราชการเมืองกุมภวาปี มารับ…” นอกจากนี้สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ยังได้เสด็จไปเที่ยวรอบหนองหาน และได้ทรงบันทึกเป็นเรื่องราวที่เกี่ยวกับหนองหาร (ปัจจุบันเขียน”หนองหาน”) ไว้ว่า “…หนองหารนี้มีชื่อเสียงมาในพงศาวดารเป็นบึงใหญ่กว้างมาก มีชาวบ้านตั้งหาปลาอยู่โดยรอบ ทางเดินรอบหนองหารประมาณสองวัน มีท่าลงหนองที่บ้านเชียงแหว ระยะทางห่างจากเมืองกุมภวาปี 200 เส้น มีเกาะในหนองหาน เรียกกันว่า “เกาะดอนแก้ว” มีหมู่บ้านและวัดบนเกาะนั้นด้วย น้ำหนองหารที่ไหลลงปาวไปตกลำพาชี เมืองกุมภวาปีมีราษฎรอยู่ประมาณ 6,000 คน มีชาวเมืองนครราชสีมา มาตั้งทำมาค้าขายอยู่หลายครัว…”

ต่อมาระหว่าง พ.ศ. 2468-2472 ร.อ.อ.หลวงนิคมพรรณาเขต (เขียน สีหะอำไพ) นายอำเภอคนที่ 9 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอกุมภวาปีจากบ้านน้ำฆ้อง มาตั้งที่บ้านดงเมือง หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า “เมืองใหม่” ตำบลตูมใต้ (ตำบลกุมภวาปี ในบัจจุบัน) โดยมีเหตุผล 4 ประการคือ

ที่ตั้งเมืองเก่าเป็นที่ลุ่ม ถูกน้ำท่วมในฤดูน้ำหลาก และขาดแคลนน้ำในฤดูแล้ง
ที่ตั้งเมืองใหม่ น้ำท่วมไม่ถึง ประกอบกับตั้งอยู่ริมน้ำปาว มีความอุดมสมบูรณ์ตลอดปี
ที่ตั้งเมืองใหม่ เป็นศูนย์กลางของทุกตำบล เหมาะแก่การขยายชุมชนใหม่ในอนาคต
เพื่อสร้างเมืองใหม่รองรับกับทางรถไฟสายใหม่ ที่แยกจากเส้นทางอุดรธานีผ่านบ้านดงเมือง สู่สกลนครและนครพนม

สมัยหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง

วันที่ 29 มีนาคม 2450 โอนพื้นที่ตำบลบ้านจำปี ตำบลนายุง ตำบลสาแล ตำบลเชียงแหว และตำบลบ้านอุ่มจาร อำเภอเมืองหนองหาร ไปขึ้นกับ อำเภอกุมภวาปี
วันที่ 4 ตุลาคม 2468 ยุบตำบลนาเพ็ญ ไปรวมขึ้นกับตำบลตูมใต้ และโอนหมู่บ้านท่าลี่ บ้านดอกจันทน์ บ้านนาทัน ของตำบลบัวเงิน อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น มาขึ้นกับตำบลตูมใต้ อำเภอกุมภวาปี
วันที่ 17 กันยายน 2498 จัดตั้งสุขาภิบาลตูมใต้ ในท้องที่บางส่วนของตำบลตูมใต้
วันที่ 30 พฤษภาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลพันดอน ในท้องที่บางส่วนของตำบลพันดอน
วันที่ 17 ธันวาคม 2500 ตั้งตำบลโพธิ์ศรีสำราญ แยกออกจากตำบลปะโค
วันที่ 16 ธันวาคม 2501 ตั้งตำบลหนองหญ้าไชย แยกออกจากตำบลนายูง
วันที่ 31 มีนาคม 2507 ตั้งตำบลห้วยเกิ้ง แยกออกจากตำบลตูมใต้ และ ตั้งตำบลห้วยสามพาด แยกออกจากตำบลอุ่มจาน และ ตั้งตำบลเสอเพลอ แยกออกจากตำบลพันดอน
วันที่ 17 สิงหาคม 2508 จัดตั้งสุขาภิบาลห้วยเกิ้ง ในท้องที่บางส่วนของตำบลห้วยเกิ้ง
วันที่ 15 พฤศจิกายน 2509 จัดตั้งสุขาภิบาลโพธิศรีสำราญ ในท้องที่บางส่วนของตำบลโพธิศรีสำราญ
วันที่ 25 เมษายน 2510 ตั้งตำบลบ้านโปร่ง แยกออกจากตำบลจำปี และ ตั้งตำบลหนองกุงทับม้า แยกออกจากตำบลหนองหญ้าไซ และ ตั้งตำบลบุ่งแก้ว แยกออกจากตำบลสีออ
วันที่ 2511 ได้ตั้ง กิ่งอำเภอศรีธาตุ ขึ้นกับอำเภอกุมภวาปี
วันที่ 11 มิถุนายน 2511 ตั้งตำบลเวียงคำ แยกออกจากตำบลแชแล
วันที่ 29 ตุลาคม 2511 ได้โอนหมู่ 9 (ในขณะนั้น) ของตำบลเวียงคำ อำเภอกุมภวาปี ไปตั้งเป็นหมู่ที่ 10 ตำบลแชแล อำเภอกุมภวาปี
วันที่ 24 มิถุนายน 2512 จัดตั้งสุขาภิบาลจำปี ในท้องที่บางส่วนของตำบลจำปี กิ่งอำเภอศรีธาตุ
วันที่ 5 สิงหาคม 2512 ตั้งตำบลโนนสะอาด แยกออกจากตำบลโพธิ์ศรีสำราญ
วันที่ 20 มกราคม 2513 เปลี่ยนชื่อสุขาภิบาลโพธิศรีสำราญ เป็น สุขาภิบาลโนนสะอาด
วันที่ 9 พฤศจิกายน 2514 ตั้งตำบลหนองแสง แยกออกจากตำบลเสอเพลอ ตั้งตำบลนาม่วง แยกออกจากตำบลห้วยสามพาด ตั้งตำบลหัวนาคำ แยกออกจากตำบลนายูง ตั้งตำบลบะยาว แยกออกจากตำบลหนองกุงทับม้า
วันที่ 26 ธันวาคม 2515 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลพันดอน
วันที่ 28 มิถุนายน 2516 ยกฐานะเป็น อำเภอศรีธาตุ
วันที่ 4 กันยายน 2516 ตั้งตำบลแสงสว่าง แยกออกจากตำบลปะโค
วันที่ 22 มกราคม 2517 แยกพื้นที่ตำบลโนนสะอาด ตำบลโพธิ์ศรีสำราญ และตำบลบุ่งแก้ว อำเภอกุมภวาปี ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอโนนสะอาด ขึ้นกับอำเภอกุมภวาปี
วันที่ 12 เมษายน 2520 ยกฐานะเป็น อำเภอโนนสะอาด
วันที่ 1 มกราคม 2524 แยกพื้นที่ตำบลหนองแสง และตำบลแสงสว่าง อำเภอกุมภวาปี ตั้งเป็น กิ่งอำเภอหนองแสง
วันที่ 30 มีนาคม 2525 ตั้งตำบลผาสุก แยกออกจากตำบลพันดอน
วันที่ 10 ตุลาคม 2529 ตั้งตำบลท่าลี่ แยกออกจากตำบลสีออ
วันที่ 31 ธันวาคม 2530 ยกฐานะเป็น อำเภอหนองแสง
วันที่ 15 กันยายน 2532 ตั้งตำบลหนองหว้า แยกออกจากตำบลห้วยเกิ้ง และ ตั้งตำบลกุมภวาปี แยกออกจากตำบลตูมใต้
วันที่ 11 มีนาคม 2540 ได้จัดตั้งสถานีขนส่งผู้โดยสารพันดอน อ.กุมภวาปี
วันที่ 25 มิถุนายน 2540 แยกพื้นที่ตำบลนาม่วง ตำบลห้วยสามพาด และตำบลอุ่มจาน อำเภอกุมภวาปี ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอประจักษ์ศิลปาคม ขึ้นกับอำเภอกุมภวาปี
วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลตูมใต้ สุขาภิบาลพันดอน และสุขาภิบาลห้วยเกิ้ง เป็นเทศบาลตำบลตูมใต้ เทศบาลตำบลพันดอน และเทศบาลตำบลห้วยเกิ้ง ตามลำดับ
วันที่ 11 กันยายน 2543 เปลี่ยนชื่อเทศบาลตำบลตูมใต้ เป็น เทศบาลตำบลกุมภวาปี
วันที่ 30 มิถุนายน 2548 กำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี ตำบลกุมภวาปี ให้มีเขตการปกครองรวม 14 หมู่บ้าน ตำบลพันดอน ให้มีเขตการปกครองรวม 20 หมู่บ้าน ตำบลเวียงคำ ให้มีเขตการปกครองรวม 18 หมู่บ้าน ตำบลผาสุก ให้มีเขตการปกครองรวม 10 หมู่บ้าน ตำบลเชียงแหว ให้มีเขตการปกครองรวม 13 หมู่บ้าน ตำบลตูมใต้ ให้มีเขตการปกครองรวม 9 หมู่บ้าน ตำบลหนองหว้า ให้มีเขตการปกครองรวม 11 หมู่บ้าน ตำบลแชแล ให้มีเขตการปกครองรวม 14 หมู่บ้าน ตำบลห้วยเกิ้ง ให้มีเขตการปกครองรวม 8 หมู่บ้าน ตำบลท่าลี่ ให้มีเขตการปกครองรวม 13 หมู่บ้าน ตำบลเสอเพลอ ให้มีเขตการปกครองรวม 19 หมู่บ้าน ตำบลสีออ ให้มีเขตการปกครองรวม 8 หมู่บ้าน และตำบลปะโค ให้มีเขตการปกครองรวม 17 หมู่บ้าน
วันที่ 24 สิงหาคม 2550 ยกฐานะเป็น อำเภอประจักษ์ศิลปาคม

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอกุมภวาปีแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 13 ตำบล 174 หมู่บ้าน

1.		(Tum Tai)	9 หมู่บ้าน
2.	พันดอน	(Phan Don)	20 หมู่บ้าน
3.		(Wiang Kham)	18 หมู่บ้าน
4.		(Chaelae)	14 หมู่บ้าน
5.		(Chiang Wae)	13 หมู่บ้าน
6.	ห้วยเกิ้ง	(Huai Koeng)	8 หมู่บ้าน
7.		(Soephloe)	19 หมู่บ้าน

8.	(Si O)	8 หมู่บ้าน
9.	(Pa Kho)	17 หมู่บ้าน
10.	(Phasuk)	10 หมู่บ้าน
11.	(Tha Li)	13 หมู่บ้าน
12.	(Kumphawapi)	14 หมู่บ้าน
13.	(Nong Wa)	11 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอกุมภวาปีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 15 แห่ง ได้แก่

เทศบาลตำบลกุมภวาปี ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลกุมภวาปี
เทศบาลตำบลพันดอน ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลพันดอน
เทศบาลตำบลห้วยเกิ้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยเกิ้งทั้งตำบล
เทศบาลตำบลปะโค ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปะโคทั้งตำบล
เทศบาลตำบลกงพานพันดอน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพันดอน (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลพันดอน)
เทศบาลตำบลเวียงคำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเวียงคำทั้งตำบล
เทศบาลตำบลเชียงแหว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเชียงแหวทั้งตำบล
เทศบาลตำบลหนองหว้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองหว้าทั้งตำบล
เทศบาลตำบลแชแล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแชแลทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลตูมใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตูมใต้ทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลเสอเพลอ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเสอเพลอทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลสีออ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสีออทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลผาสุก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลผาสุกทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลท่าลี่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าลี่ทั้งตำบล
ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกุมภวาปี (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลกุมภวาปี)

ภูมิศาสตร์

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอกุมภวาปีตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัดอุดรธานี มีพื้นที่ประมาณ 672.6 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 412,452.13 ไร่ มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังต่อไปนี้

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเมืองอุดรธานีและอำเภอประจักษ์ศิลปาคม
ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอกู่แก้วและอำเภอศรีธาตุ
ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอท่าคันโท (จังหวัดกาฬสินธุ์) อำเภอกระนวน (จังหวัดขอนแก่น) และอำเภอโนนสะอาด
ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอหนองแสง

ภูมิประเทศ

ลักษณะพื้นที่เป็นที่ราบสลับเนินสูง ๆ ต่ำ ๆ ในพื้นที่เนินจะปลูกพืชไร่ ได้แก่ อ้อย ปอ มันสัมปะหลัง ถั่ว ยางพารา ยูคาลิปตัส ฯลฯ พื้นที่ราบใช้ปลูกข้าว พื้นที่ราบลุ่มใหญ่รอบบริเวณหนองหานกุมภวาปีเป็นเพาะปลูกข้าวหลัก ริมขอบหนองหานเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำตลอดปีแต่ใช้เพาะปลูกไม่ได้ บางปีรอบบริวณหนองหานเกิดน้ำท่วมพื้นที่นาต่อกันหลายวันทำให้ต้นข้าวตาย ลำห้วยสาขาของแม่น้ำปาวเป็นแหล่งปลูกข้าวรองลงไป โดยพื้นที่ร้อยละประมาณ 80 ใช้ประโยชน์ในการเพาะปลูกและเกษตรกรรมอื่น ๆ เช่น ปศุสัตว์ บ่อเลี้ยงปลา ฯลฯ ชุมชนตลอดแนวลำน้ำปาวทำการประมงน้ำจืด สภาพป่าพอหลงเหลือ ให้เห็นบ้างแต่อยู่ในอยู่ในสภาพเสื่อมโทรมสภาพป่าเป็นป่าในเขตร้อนแต่ก็ถูกทำลายจนหลงเหลือสภาพป่าน้อยเต็มที แหล่งน้ำที่สำคัญในอำเภอกุมภวาปี มีดังนี้

หนองหานกุมภวาปี
ลำน้ำปาว
ห้วยน้ำฆ้อง
ห้วยกองสี
ห้วยทราย
ห้วยนาชี

ห้วยดงแคน
ห้วยเกิ้ง
ห้วยบง
อ่างเก็บน้ำหนองปะโค
อ่างเก็บน้ำห้วยเกิ้ง

ภูมิอากาศ

สภาพอากาศเป็นแบบมรสุม มี 3 ฤดู ได้แก่

ฤดูฝน ฝนตกชุกในช่วงเดือนกันยายน บางปีเกิดน้ำท่วมในพื้นที่ลุ่ม
ฤดูหนาว อากาศหนาวเย็นและแห้ง โดยหนาวจัดในเดือนธันวาคม
ฤดูแล้ง อากาศจะร้อนอบอ้าว ส่งผลให้เกิดการขาดแคลนน้ำซึ่งเป็นปัญหาทั่วไปในภูมิภาคนี้

ข้อมูลภูมิอากาศของอำเภอกุมภวาปี
เดือน	ม.ค.	ก.พ.	มี.ค.	เม.ย.	พ.ค.	มิ.ย.	ก.ค.	ส.ค.	ก.ย.	ต.ค.	พ.ย.	ธ.ค.	ทั้งปี
อุณหภูมิสูงสุดที่เคยบันทึก °C (°F)	36.4 (97.5)	38.3 (100.9)	41.0 (105.8)	41.8 (107.2)	40.9 (105.6)	39.6 (103.3)	37.2 (99)	36.2 (97.2)	35.5 (95.9)	35.8 (96.4)	34.9 (94.8)	34.8 (94.6)	41.8 (107.2)
อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย °C (°F)	29.2 (84.6)	31.6 (88.9)	34.2 (93.6)	35.4 (95.7)	33.7 (92.7)	32.5 (90.5)	32.2 (90)	31.5 (88.7)	31.3 (88.3)	31.1 (88)	30.1 (86.2)	28.7 (83.7)	31.79 (89.23)
อุณหภูมิเฉลี่ยแต่ละวัน °C (°F)	22.2 (72)	24.7 (76.5)	27.6 (81.7)	29.3 (84.7)	28.5 (83.3)	28.2 (82.8)	27.9 (82.2)	27.5 (81.5)	27.2 (81)	26.7 (80.1)	24.6 (76.3)	22.1 (71.8)	26.38 (79.48)
อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย °C (°F)	15.8 (60.4)	18.6 (65.5)	21.7 (71.1)	24.1 (75.4)	24.7 (76.5)	25.0 (77)	24.7 (76.5)	24.5 (76.1)	24.1 (75.4)	22.9 (73.2)	19.8 (67.6)	16.2 (61.2)	21.84 (71.32)
อุณหภูมิต่ำสุดที่เคยบันทึก °C (°F)	4.5 (40.1)	9.4 (48.9)	10.0 (50)	16.0 (60.8)	18.8 (65.8)	21.5 (70.7)	20.4 (68.7)	21.0 (69.8)	20.5 (68.9)	16.4 (61.5)	8.4 (47.1)	6.2 (43.2)	4.5 (40.1)
หยาดน้ำฟ้า มม (นิ้ว)	6 (0.24)	19 (0.75)	36 (1.42)	83 (3.27)	220 (8.66)	231 (9.09)	222 (8.74)	276 (10.87)	254 (10)	84 (3.31)	9 (0.35)	3 (0.12)	1,443 (56.81)
วันที่มีหยาดน้ำฟ้าโดยเฉลี่ย (≥ 1.0 mm)	1	2	3	6	14	15	15	17	15	7	1	0	96
แหล่งที่มา: NOAA (1961-1990)

ประชากร

ชื่อ	จำนวนหมู่บ้านที่ครอบคลุม	จำนวนประชากร (ธันวาคม พ.ศ. 2560)	จำนวนบ้าน (ธันวาคม พ.ศ. 2560)
เทศบาลตำบลกุมภวาปี (เมืองใหม่)	10 หมู่บ้าน	8,497	4,387
เทศบาลตำบลพันดอน (เมืองเก่า)	6 หมู่บ้าน (หมู่ที่14 บางส่วน)	5,668	2,486
เทศบาลตำบลห้วยเกิ้ง	8 หมู่บ้าน	5,424	1,616
เทศบาลตำบลปะโค	17 หมู่บ้าน	11,304	3,277
เทศบาลตำบลกงพานพันดอน	15 หมู่บ้าน	11,742	3,169
เทศบาลตำบลเวียงคำ	18 หมู่บ้าน	10,496	3,068
เทศบาลตำบลเชียงแหว	13 หมู่บ้าน	8,633	2,252
เทศบาลตำบลหนองหว้า	11 หมู่บ้าน	8,072	1,959
เทศบาลตำบลแชแล	14 หมู่บ้าน	10,311	2,865
องค์การบริหารส่วนตำบลตูมใต้	9 หมู่บ้าน	7,042	1,992
องค์การบริหารส่วนตำบลเสอเพลอ	19 หมู่บ้าน	11,959	3,342
องค์การบริหารส่วนตำบลสีออ	8 หมู่บ้าน	4,546	1,138
องค์การบริหารส่วนตำบลผาสุก	10 หมู่บ้าน	6,379	1,793
องค์การบริหารส่วนตำบลท่าลี่	14 หมู่บ้าน	9,775	2,506
องค์การบริหารส่วนตำบลกุมภวาปี	4 หมู่บ้าน	4,393	1,529
ทั้งหมด	174	124,214	37,379

สถิติประชากรตามทะเบียนราษฎรอำเภอกุมภวาปี
ปี (พ.ศ.)	ประชากร
2551	125,193
2552	125,040
2553	125,095
2554	124,823
2555	125,036
2556	124,907
2557	125,090
2558	125,001
2559	124,599
2560	124,214

เศรษฐกิจ

อำเภอกุมภวาปีมีพื้นที่การเกษตรทั้งสิ้น 312,162 ไร่ และมีครอบครัวเกษตร 15,826 ครอบครัว ผลผลิตทางการเศรษฐกิจที่สำคัญ ได้แก่ ข้าว มันสำปะหลัง อ้อยโรงงาน ปอแก้ว และอื่น ๆ ส่วนในด้านอุตสาหกรรม มีโรงงานน้ำตาลทั้งหมด 3 แห่งดังนี้

โรงงานน้ำตาลเกษตรผล ตั้งอยู่ที่เทศบาลตำบลปะโค
โรงงานน้ำตาลกุมภวาปี ตั้งอยู่ที่เทศบาลตำบลกุมภวาปี
โรงงานน้ำตาลเอ็น.อี.อะโกร ตั้งอยู่ที่ตำบลเวียงคำ

การขนส่ง

อำเภอกุมภวาปีมีเส้นทางคมนาคมทั้งทางบกและทางรางที่สามารถเดินทางได้สะดวก ทั้งในรูปแบบของการเดินทางของประชาชนและการขนส่งสินค้า

ทางบก

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2 (ถนนมิตรภาพ) เป็นเส้นทางจากกรุงเทพมหานคร ผ่านจังหวัดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้แก่ จังหวัดนครราชสีมา, จังหวัดขอนแก่น, จังหวัดอุดรธานี และสิ้นสุดที่จังหวัดหนองคาย ระยะทางถึงอำเภอกุมภวาปีประมาณ 549 กิโลเมตร
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2023 (ถนนน้ำฆ้อง-วังสามหมอ) เชื่อมระหว่างอำเภอกุมภวาปี–อำเภอวังสามหมอ โดยปลายทางที่อำเภอวังสามหมอ มีระยะทางประมาณ 60 กิโลเมตร โดยเริ่มต้นจากถนนมิตรภาพจรดถึงถนนพังโคนพัฒนา
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2025 (ถนนห้วยเกิ้ง-กุมภวาปี)
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2316 (ถนนปะโค/ห้วยเกิ้ง-หนองแสง)
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2350 (ถนนกุมภวาปี-หนองหาน)
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2393 (ถนนกุมภวาปี-หนองกุงทับม้า)

ในอำเภอกุมภวาปีมีสถานีขนส่งผู้โดยสาร 1 แห่ง ได้แก่ สถานีขนส่งผู้โดยสารพันดอน ตั้งอยู่ที่ถนนมิตรภาพในตำบลพันดอน

ทางราง

สถานีรถไฟกุมภวาปี ตั้งอยู่ที่ตำบลพันดอน มีขบวนรถที่ผ่านต่อไปยังจังหวัดหนองคายให้บริการทุกวัน อาทิเช่น สายกรุงเทพ–หนองคาย, กรุงเทพ–อุดรธานี, นครราชสีมา–หนองคาย, นครราชสีมา–อุดรธานี และในช่วงเทศกาล อาทิ สงกรานต์และปีใหม่ จะมีการเปิดเดินขบวนรถสายกรุงเทพ–อุดรธานีเพิ่มเติม
ตั้งอยู่ที่ ตำบลห้วยเกิ้ง อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี

การศึกษา

โรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต 2

สถาบันอุดมศึกษา

สถานศึกษาระดับอาชีวศึกษา

วิทยาลัยการอาชีพกุมภวาปี
วิทยาลัยเทคโนอีสานเหนือ 2 กุมภวาปี

โรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 20

ตำบลกุมภวาปี
ตำบลพันดอน
ตำบลท่าลี่
ตำบลเสอเพลอ
ตำบลสีออ
บ้านโนนวัฒนา

โรงเรียนสังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดอุดรธานี

ตำบลแชแล
ตำบลพันดอน

สังกัดเอกชน

โรงเรียนมหาไถ่ศึกษา ตำบลกุมภวาปี
โรงเรียนเทพปัญญา ตำบลกุมภวาปี
โรงเรียนมัธยมน้ำตาลอนุสรณ์ ตำบลกุมภวาปี
โรงเรียนเทคโนโลยีอีสานเหนือ 2 ตำบลตูมใต้

วัฒนธรรม

อำเภอกุมภวาปีมีประเพณีท้องถิ่นที่สำคัญ ดังนี้

งานประเพณีแข่งเรือยาว ชิงถ้วยพระราชทาน สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จัดแข่งขันในช่วงหลังออกพรรษาของทุกปีที่ลำน้ำปาว บริเวณท่าน้ำศาลเจ้าปู่ย่า ตำบลกุมภวาปี
ประเพณีสรงน้ำพระมหาธาตุเจดีย์บ้านดอนแก้ว จัดขึ้นที่วัดมหาธาตุเจดีย์ บ้านดอนแก้ว ตำบลกุมภวาปี
งานสงกรานต์วัดจอมศรี บ้านน้ำฆ้อง จัดขึ้นที่วัดจอมศรี บ้านน้ำฆ้อง หมู่ที่ 15 ตำบลพันดอน
งานบุญบั้งไฟแสน จัดขึ้นในวันที่ 28-29 พฤษภาคมของทุกปี ที่สวนธรรมชาติเทศบาลตำบลกุมภวาปีและวัดศรีนคราราม
ประเพณีลอยกระทง จัดขึ้นในวันที่ 3 พฤศจิกายนของทุกปี ที่ลำน้ำปาว เทศบาลตำบลกุมภวาปี

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

[1]แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง โอนท้องที่อำเภอหนองหาร ๕ ตำบล คือ ตำบลบ้านจำปี ๑ ตำบล นายุง ๑ ตำบล สาแล ๑ ตำบลเชียงแหว ๑ ตำบลบ้านอุ่มจาร ๑ รวม ๕ ตำบลมาขึ้นในอำเภอกุมภาวาปี
[2]ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง การใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พ.ศ. ๒๔๖๔ ในตำบลนาเพ็ญ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี และหมู่บ้านท่าลี่ บ้านดอกจันทน์ และบ้านนาทันของตำบลบัวเงิน อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น ซึ่งโอนไปรวมขึ้นตำบลตูมใต้ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลตูมใต้ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 72 (74 ง): 53–54. 17 กันยายน 2498.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลพันดอน อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (45 ง): 35–36. 30 พฤษภาคม 2499.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอมลาไสย จังหวัดกาฬสินธุ์, อำเภอเมืองขอนแก่น และกิ่งอำเภอกระนวน อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น, อำเภอเมืองชัยภูมิ และอำเภอบำเหน็จณรงค์ จังหวัดชัยภูมิ, อำเภอเชียงคำ จังหวัดเชียงราย, อำเภอตลิ่งชัน จังหวัดธนบุรี, อำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม, อำเภอกบรรพตพิสัย จังหวัดนครสวรรค์, อำเภอลำปลายมาศ และกิ่งอำเภอกระสัง อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์, อำเภอเมืองพิษณุโลก จังหวัดพิษณุโลก, อำเภอเมืองเพชรบูรณ์ จังหวัดเพชรบูรณ์,อำเภอเมืองร้อยเอ็ด อำเภอพนมไพร และอำเภอาจสามารถ จังหวัดร้อยเอ็ด อำเภอสังขะ และอำเภอศรีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์, อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี, อำเภอพิบูลย์มังสาหาร และอำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 74 (107 ง): 2901–2928. 17 ธันวาคม 2500.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม อำเภอคีรีมาศ จังหวัดสุโขทัย อำเภอศรีประจันต์ จังหวัดสุพรรณบุรี อำเภอท่าตูม และอำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์ กับอำเภอกุมภวาปี และอำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 75 (107 ง): 3052–3061. 16 ธันวาคม 2501.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี อำเภอบ้านดุง อำเภอโนนสัง และอำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 81 (29 ง): 884–898. 31 มีนาคม 2507.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลห้วยเกิ้ง อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 82 (66 ง): 2126–2127. 17 สิงหาคม 2508.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลโพธิศรีสำราญ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 83 (102 ง): 3359–3360. 15 พฤศจิกายน 2509.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี อำเภอหนองหาร อำเภอหนองบัวลำภู อำเภอเพ็ญ อำเภอบ้านดุง กิ่งอำเภอนากลาง และกิ่งอำเภอศรีบุญเรือง จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 84 (36 ง): 1293–1330. 25 เมษายน 2510.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองอุดรธานี อำเภอกุมภวาปี และกิ่งอำเภอนากลาง จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 85 (53 ง): 1652–1663. 11 มิถุนายน 2511.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 85 (98 ง): 3115–3117. 29 ตุลาคม 2511.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลจำปี กิ่งอำเภอศรีธาตุ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 86 (58 ง): 2016–2017. 24 มิถุนายน 2512.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี อำเภอบ้านผือ และอำเภอนากลาง จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 86 (73 ง): 2401–2409. 5 สิงหาคม 2512.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่อสุขาภิบาลโพธิศรีสำราญ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี เป็นสุขาภิบาลโนนสอาด อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 87 (4 ง): 119. 20 มกราคม 2513.
[3]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภาวาปี อำเภอหนองหาน อำเภอเพ็ญ อำเภอโนนสัง อำเภอบ้านตุง กิ่งอำเภอศรีธาตุ และกิ่งอำเภอน้ำโสม จังหวัดอุดรธานี
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงสุขาภิบาลพันดอน อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 89 (198 ง): 3066–3067. 26 ธันวาคม 2515.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (75 ก): 32–36. 28 มิถุนายน 2516. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-02-24. สืบค้นเมื่อ 2018-01-24.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่นแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี และอำเภอศรีธาตุ จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 90 (112 ง): 2773–2279. 4 กันยายน 2516.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (9 ง): 185. 22 มกราคม 2517. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-02-24. สืบค้นเมื่อ 2018-01-09.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 94 (31 ก): 326–330. 12 เมษายน 2520. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-12-03. สืบค้นเมื่อ 2018-01-24.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 98 (1 ง): 5. 1 มกราคม 2524. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-02-24. สืบค้นเมื่อ 2018-01-09.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 99 (45 ง): 1073–1076. 30 มีนาคม 2525.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอนากลาง อำเภอบ้านดุง อำเภอกุมภวาปี อำเภอศรีบุญเรือง อำเภอวังสามหมอ และอำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 103 (175 ง): 162–184. 10 ตุลาคม 2529.
"พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอนามน อำเภอพระยืน อำเภอหนองบัวระเหว อำเภอบ้านเหลื่อม อำเภอจะแนะ อำเภอหนองหงส์ อำเภอนาโพธิ์ อำเภอเกาะยาว อำเภอแกดำ อำเภอสระโบสถ์ อำเภอโนนคูณ อำเภอควนโดน อำเภอไชยวาน อำเภอหนองแสง และอำเภอตาลสุม พ.ศ. ๒๕๓๐" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 104 (278 ก): 33–37. 31 ธันวาคม 2530.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบล ในท้องที่อำเภอนากลาง อำเภอน้ำโสม อำเภอหนองบัวลำภู อำเภอกุมภวาปี และอำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 106 (154 ง): 153–186. 15 กันยายน 2532.
"ประกาศกระทรวงคมนาคม เรื่อง การจัดให้มีสถานีขนส่งผู้โดยสารพันดอน อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 114 (20 ง): 7. 11 มีนาคม 2540.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 114 (51 ง พิเศษ): 23. 25 มิถุนายน 2540. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-02-24. สืบค้นเมื่อ 2018-01-31.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 117 (84 ก): 1–2. 11 มีนาคม 2540. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-04-10. สืบค้นเมื่อ 2018-04-17.
[4]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๘
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 124 (46 ก): 14–21. 24 สิงหาคม 2550. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-09-30. สืบค้นเมื่อ 2018-01-09.
"Climate Normals for Udon Thani". National Oceanic and Atmospheric Administration. สืบค้นเมื่อ กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2556. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
ผลผลิตโรงงานน้ำตาลเกษตรผล^[]
ผลผลิตโรงงานน้ำตาลกุมภวาปี^[]
ผลผลิตโรงงานน้ำตาลทรายแดง^[]

แหล่งข้อมูลอื่น

เว็บไซต์ของชาวอำเภอกุมภวาปี 2019-07-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
เว็บไซต์ประวัติอำเภอกุมภวาปี
เว็บไซต์เกี่ยวกับวัฒนธรรมอำเภอกุมภวาปี 2021-04-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[1] [1]แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง โอนท้องที่อำเภอหนองหาร ๕ ตำบล คือ ตำบลบ้านจำปี ๑ ตำบล นายุง ๑ ตำบล สาแล ๑ ตำบลเชียงแหว ๑ ตำบลบ้านอุ่มจาร ๑ รวม ๕ ตำบลมาขึ้นในอำเภอกุมภาวาปี

[2] [2]ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง การใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พ.ศ. ๒๔๖๔ ในตำบลนาเพ็ญ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี และหมู่บ้านท่าลี่ บ้านดอกจันทน์ และบ้านนาทันของตำบลบัวเงิน อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น ซึ่งโอนไปรวมขึ้นตำบลตูมใต้ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี

[3] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลตูมใต้ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 72 (74 ง): 53–54. 17 กันยายน 2498.

[4] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลพันดอน อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (45 ง): 35–36. 30 พฤษภาคม 2499.

[5] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอมลาไสย จังหวัดกาฬสินธุ์, อำเภอเมืองขอนแก่น และกิ่งอำเภอกระนวน อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น, อำเภอเมืองชัยภูมิ และอำเภอบำเหน็จณรงค์ จังหวัดชัยภูมิ, อำเภอเชียงคำ จังหวัดเชียงราย, อำเภอตลิ่งชัน จังหวัดธนบุรี, อำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม, อำเภอกบรรพตพิสัย จังหวัดนครสวรรค์, อำเภอลำปลายมาศ และกิ่งอำเภอกระสัง อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์, อำเภอเมืองพิษณุโลก จังหวัดพิษณุโลก, อำเภอเมืองเพชรบูรณ์ จังหวัดเพชรบูรณ์,อำเภอเมืองร้อยเอ็ด อำเภอพนมไพร และอำเภอาจสามารถ จังหวัดร้อยเอ็ด อำเภอสังขะ และอำเภอศรีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์, อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี, อำเภอพิบูลย์มังสาหาร และอำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 74 (107 ง): 2901–2928. 17 ธันวาคม 2500.

[6] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม อำเภอคีรีมาศ จังหวัดสุโขทัย อำเภอศรีประจันต์ จังหวัดสุพรรณบุรี อำเภอท่าตูม และอำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์ กับอำเภอกุมภวาปี และอำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 75 (107 ง): 3052–3061. 16 ธันวาคม 2501.

[7] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี อำเภอบ้านดุง อำเภอโนนสัง และอำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 81 (29 ง): 884–898. 31 มีนาคม 2507.

[8] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลห้วยเกิ้ง อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 82 (66 ง): 2126–2127. 17 สิงหาคม 2508.

[9] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลโพธิศรีสำราญ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 83 (102 ง): 3359–3360. 15 พฤศจิกายน 2509.

[10] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี อำเภอหนองหาร อำเภอหนองบัวลำภู อำเภอเพ็ญ อำเภอบ้านดุง กิ่งอำเภอนากลาง และกิ่งอำเภอศรีบุญเรือง จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 84 (36 ง): 1293–1330. 25 เมษายน 2510.

[11] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองอุดรธานี อำเภอกุมภวาปี และกิ่งอำเภอนากลาง จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 85 (53 ง): 1652–1663. 11 มิถุนายน 2511.

[12] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 85 (98 ง): 3115–3117. 29 ตุลาคม 2511.

[13] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลจำปี กิ่งอำเภอศรีธาตุ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 86 (58 ง): 2016–2017. 24 มิถุนายน 2512.

[14] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี อำเภอบ้านผือ และอำเภอนากลาง จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 86 (73 ง): 2401–2409. 5 สิงหาคม 2512.

[15] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่อสุขาภิบาลโพธิศรีสำราญ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี เป็นสุขาภิบาลโนนสอาด อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 87 (4 ง): 119. 20 มกราคม 2513.

[16] [3]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภาวาปี อำเภอหนองหาน อำเภอเพ็ญ อำเภอโนนสัง อำเภอบ้านตุง กิ่งอำเภอศรีธาตุ และกิ่งอำเภอน้ำโสม จังหวัดอุดรธานี

[17] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงสุขาภิบาลพันดอน อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 89 (198 ง): 3066–3067. 26 ธันวาคม 2515.

[18] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (75 ก): 32–36. 28 มิถุนายน 2516. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-02-24. สืบค้นเมื่อ 2018-01-24.

[19] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่นแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี และอำเภอศรีธาตุ จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 90 (112 ง): 2773–2279. 4 กันยายน 2516.

[20] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (9 ง): 185. 22 มกราคม 2517. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-02-24. สืบค้นเมื่อ 2018-01-09.

[21] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 94 (31 ก): 326–330. 12 เมษายน 2520. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-12-03. สืบค้นเมื่อ 2018-01-24.

[22] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 98 (1 ง): 5. 1 มกราคม 2524. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-02-24. สืบค้นเมื่อ 2018-01-09.

[23] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 99 (45 ง): 1073–1076. 30 มีนาคม 2525.

[24] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอนากลาง อำเภอบ้านดุง อำเภอกุมภวาปี อำเภอศรีบุญเรือง อำเภอวังสามหมอ และอำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 103 (175 ง): 162–184. 10 ตุลาคม 2529.

[25] "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอนามน อำเภอพระยืน อำเภอหนองบัวระเหว อำเภอบ้านเหลื่อม อำเภอจะแนะ อำเภอหนองหงส์ อำเภอนาโพธิ์ อำเภอเกาะยาว อำเภอแกดำ อำเภอสระโบสถ์ อำเภอโนนคูณ อำเภอควนโดน อำเภอไชยวาน อำเภอหนองแสง และอำเภอตาลสุม พ.ศ. ๒๕๓๐" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 104 (278 ก): 33–37. 31 ธันวาคม 2530.

[26] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบล ในท้องที่อำเภอนากลาง อำเภอน้ำโสม อำเภอหนองบัวลำภู อำเภอกุมภวาปี และอำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 106 (154 ง): 153–186. 15 กันยายน 2532.

[27] "ประกาศกระทรวงคมนาคม เรื่อง การจัดให้มีสถานีขนส่งผู้โดยสารพันดอน อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 114 (20 ง): 7. 11 มีนาคม 2540.

[28] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 114 (51 ง พิเศษ): 23. 25 มิถุนายน 2540. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-02-24. สืบค้นเมื่อ 2018-01-31.

[29] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 117 (84 ก): 1–2. 11 มีนาคม 2540. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-04-10. สืบค้นเมื่อ 2018-04-17.

[30] [4]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๘

[31] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 124 (46 ก): 14–21. 24 สิงหาคม 2550. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-09-30. สืบค้นเมื่อ 2018-01-09.

[NOAA-32] "Climate Normals for Udon Thani". National Oceanic and Atmospheric Administration. สืบค้นเมื่อ กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2556. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[33] ผลผลิตโรงงานน้ำตาลเกษตรผล^[]

[34] ผลผลิตโรงงานน้ำตาลกุมภวาปี^[]

[35] ผลผลิตโรงงานน้ำตาลทรายแดง^[]