พระยาอุปราชหมูล่า

พระยาอุปราชหมูล่า (บางตำราสะกดว่า หมูหล้า) (พ.ศ. 2297 - พ.ศ. 2358) เป็นพระยาอุปราชแห่งนครลำปาง ดำรงอิสริยยศเป็น "พระราชมหาอุปราชานราธิบดีศรีสุวรรณฝ่ายหน้าหอคำนครลำปาง" เป็นหนึ่งในเจ้าเจ็ดตนแห่งราชวงศ์ทิพย์จักร แต่เป็นเพียงพระองค์เดียวที่มิได้ครองราชย์เป็นเจ้าผู้ครองนครใด ๆ

พระยาอุปราชหมูล่า
พระยาอุปราชนครลำปาง
ดำรงพระยศ	พ.ศ. 2337 - 2358
ก่อนหน้า	พระยาอุปราชดวงทิพย์
ถัดไป	พระยาอุปราชขัติยะ
เจ้าหลวง	พระเจ้าดวงทิพย์
ประสูติ	พ.ศ. 2297
พิราลัย	พ.ศ. 2358 (61 ปี) เมืองกรุงเก่า อาณาจักรรัตนโกสินทร์
พระบุตร	เจ้าบุรีรัตน์ (น้อยคำ) เจ้าราชบุตร (น้อยขัติยะ) พระยาประเทศอุดรทิศ (อาริยะ)
ราชวงศ์	ทิพย์จักร
ราชสกุล	ณ ลำปาง
พระบิดา	เจ้าฟ้าสิงหาราชธานีเจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว
พระมารดา	แม่เจ้าจันทาราชเทวี

พระประวัติ

พระยาอุปราชหมูล่า สมภพเมื่อปี พ.ศ. 2297 เป็นพระราชโอรสในเจ้าฟ้าสิงหาราชธานีเจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว มีพระอนุชาและพระขนิษฐารวม 10 พระองค์ (หญิง 3 ชาย 7) (เจ้าชายทั้ง 7 พระองค์ได้ทรงช่วยกันต่อสู้อริราชศัตรูขยายขอบขัณฑสีมาล้านนาออกไปอย่างเกรียงไกร เป็นเหตุให้มีพระสมัญญาว่า "เจ้าเจ็ดตน") มีพระนามตามลำดับ ดังนี้

• พระเจ้ากาวิละ พระเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 1 และเป็นเจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 3 ในทิพย์จักราธิวงศ์
• พระยาคำโสม เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 4
• พระยาธรรมลังกา เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 2
• พระเจ้าดวงทิพย์ พระเจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 5
• เจ้าศรีอโนชา พระอัครชายาในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท
• เจ้าหญิงสรีวัณณา (ถึงแก่พิราลัยแต่เยาว์)
• พระยาอุปราชหมูล่า
• พระยาคำฟั่น เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 3 และ เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 1
• เจ้าหญิงสรีบุญทัน (พิราลัยแต่เยาว์)
• พระเจ้าลำพูนไชย (บุญมา) พระเจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 2

พระราชกิจ

เจ้าหมูล่า ได้รับแต่งตั้งเป็นพระยาราชวงศ์ ในปี พ.ศ. 2317 ต่อมาในปี พ.ศ. 2337 เมื่อพระยาคำโสมถึงแก่พิราลัย จึงมีพระราชโองการแต่งตั้งเจ้าหมูล่าเป็นพระยาอุปราช กระทั่งในปี พ.ศ. 2358 พระยาอุปราชหมูล่า ได้ร่วมขบวนนำช้างพลายเผือกลงไปถวายเป็นบรรณาการที่กรุงเทพฯ แต่พระยาอุปราชหมูล่า ได้ถึงแก่พิราลัยที่กรุงเก่าเสียก่อน สิริอายุได้ 61 ปี

ราชโอรส-ธิดา

เจ้าอุปราชหมูหล้า มีพระโอรสเท่าที่สืบข้อมูลได้คือ

1. เจ้าน้อยคำ เจ้าเมืองแก้ว (บุรีรัตน์) นครลำปาง
2. เจ้าน้อยขัติยะ เจ้าราชบุตรเมืองพะเยา
3. พระยาประเทศอุดรทิศ (เจ้าอาริยะ) เจ้าเมืองพะเยา

ราชตระกูล

พงศาวลีของพระยาอุปราชหมูล่า
4. พระยาไชยสงคราม (ทิพย์ช้าง)                             2. เจ้าฟ้าสิงหาราชธานีเจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว                                   5. แม่เจ้าพิมพา                             1. พระยาอุปราชหมูล่า                                         3. แม่เจ้าจันทาราชเทวี

อ้างอิง

1. หนานอินแปง. พระราชชายา เจ้าดารารัศมี. กรุงเทพฯ : บางกอกบุ๊ค, 2546
2. คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์ , นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ. [1] 2021-05-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
3. วรชาติ มีชูบท (2556) เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊ค หน้า 4
4. ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 3 พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย