ดาไลลามะ

ทะไลลามะ หรือ ตาแลลามา (ทิเบต: ཏཱ་ལའི་བླ་མ་, ไวลี: Taa-la'i Bla-ma, พินอินทิเบต: Dalä Lama) หรือ ต๋าไล่หล่ามะ (ภาษาจีน: 达赖喇嘛, 達賴喇嘛, dálài lǎma) หรือ ดาไลลามะ (อักษรโรมัน: Dalai Lama) เป็นตำแหน่งประมุขหัวหน้าคณะสงฆ์ในพุทธศาสนานิกายมหายานแบบทิเบตเกลุก (นิกายหมวกเหลือง) เป็นผู้นำทางด้านจิตวิญญาณสูงสุดของชาวทิเบต ทะไลลามะ มาจากภาษามองโกเลีย далай (dalai) แปลว่า มหาสมุทร และภาษาทิเบต བླ་མ ་bla-ma แปลว่า พระชั้นสูง

ทะไลลามะ
ผู้ดำรงตำแหน่งคนปัจจุบัน ทะไลลามะที่ 14 ตั้งแต่ 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2483
การเรียกขาน	ฝ่าพระบาท
วาระ	ตลอดพระชนม์ชีพ
ผู้ประเดิมตำแหน่ง	ทะไลลามะ องค์ที่หนึ่ง
สถาปนา	พ.ศ. 1934

ตามประวัติศาสตร์ของทิเบต เชื่อว่าองค์ทะไลลามะเป็นอวตารในร่างมนุษย์ของพระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์ และเมื่อองค์ทะไลลามะองค์หนึ่งสิ้นพระชนม์ไป จะกลับชาติมาประสูติใหม่เป็นองค์ทะไลลามะองค์ต่อไป โดยราเจ็งรินโปเช ซึ่งเป็นพระสงฆ์ระดับรองลงมาจะเป็นผู้ใช้นิมิตสรรหาเด็กคนที่เชื่อว่าเป็นทะไลลามะกลับชาติมาเกิด

ปัจจุบัน ทะไลลามะ เป็นองค์ที่ 14 ชื่อ แต็นจิน กยาโช (พ.ศ. 2478 – ปัจจุบัน)

องค์ทะไลลามะ

ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มีองค์ทะไลลามะทั้งหมด 14 องค์แล้วดังนี้

	ภาพ	พระนาม	ช่วงอายุ	ช่วงดำรงฐานะ	อักษรทิเบต		พินอินทิเบต	สะกดแบบอื่น
1.		ทะไลลามะ องค์ที่หนึ่ง เกตวิน ชุบ	พ.ศ. 1934 – 2017	?	དྒེ་འདུན་འགྲུབ་	dge ‘dun ‘grub	Gêdün Chub	Gedun Drub Gedün Drup Gendun Drup
2.		ทะไลลามะ องค์ที่สอง เกตวิน กยาโช	พ.ศ. 2018 – 2084	?	དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་	dge ‘dun rgya mtsho	Gêdün Gyaco	Gedün Gyatso Gendün Gyatso Gendun Gyatso
3.		ทะไลลามะ องค์ที่สาม เซอนัม กยาโช	พ.ศ. 2086 – 2131	พ.ศ. 2121 – 2131	བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོ་	bsod nams rgya mtsho	Sönam Gyaco	Sönam Gyatso
4.		ทะไลลามะ องค์ที่สี่ เยินแต็น กยาโช	พ.ศ. 2132 – 2159	?	ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་	yon tan rgya mtsho	Yöndän Gyaco	Yontan Gyatso Yonten Gyatso
5.		ทะไลลามะ องค์ที่ห้า โลซัง กยาโช	พ.ศ. 2160 – 2225	พ.ศ. 2185 – 2225	བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་	blo bzang rgya mtsho	Losang Gyaco	Lobzang Gyatso Lopsang Gyatso
6.		ทะไลลามะ องค์ที่หก ชังยัง กยาโช	พ.ศ. 2226 – 2249	? – พ.ศ. 2249	ཚང་དབྱངས་རྒྱ་མཚོ་	tshang dbyangs rgya mtsho	Cangyang Gyaco	Tsangyang Gyatso
7.		ทะไลลามะ องค์ที่เจ็ด แกซัง กยาโช	พ.ศ. 2251 – 2300	2294 – 2300	བསྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་	bskal bzang rgya mtsho	Gäsang Gyaco	Kelsang Gyatso Kalsang Gyatso
8.		ทะไลลามะ องค์ที่แปด ชัมเป กยาโช	พ.ศ. 2301 – 2347	พ.ศ. 2329 – 2347	བྱམས་སྤེལ་རྒྱ་མཚོ་	byams spel rgya mtsho	Qambê Gyaco	Jampel Gyatso Jampal Gyatso
9.		ทะไลลามะ องค์ที่เก้า ลุงตก กยาโช	พ.ศ. 2349 – 2358	พ.ศ. 2351 – 2358	ལུང་རྟོགས་རྒྱ་མཚོ་	lung rtogs rgya mtsho	Lungdog Gyaco	Lungtog Gyatso
10.		ทะไลลามะ องค์ที่สิบ ชวีชิม กยาโช	พ.ศ. 2359 – 2380	?	ཚུལ་ཁྲིམ་རྒྱ་མཚོ་	tshul khrim rgya mtsho	Cüchim Gyaco	Tshültrim Gyatso
11.		ทะไลลามะ องค์ที่สิบเอ็ด แคชุบ กยาโช	พ.ศ. 2381 – 2399	พ.ศ. 2387 – 2399	མཁས་གྲུབ་རྒྱ་མཚོ་	mkhas grub rgya mtsho	Kächub Gyaco	Kedrub Gyatso
12.		ทะไลลามะ องค์ที่สิบสอง ชินแล กยาโช	2400 – 2418	?	འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོ་	‘phrin las rgya mtsho	Chinlä Gyaco	Trinle Gyatso Trinley Gyatso
13.		ทะไลลามะ องค์ที่สิบสาม ทุบแต็น กยาโช	พ.ศ. 2419 – 2476	พ.ศ. 2422 – 2476	ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་	thub bstan rgya mtsho	Tubdän Gyaco	Thubtan Gyatso Thupten Gyatso
14.		ทะไลลามะ องค์ที่สิบสี่ แต็นจิน กยาโช	พ.ศ. 2478 – ปัจจุบัน	พ.ศ. 2493 – ปัจจุบัน (อยู่นอกทิเบต)	བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་	bstan ‘dzin rgya mtsho	Dänzin Gyaco	Tenzin Gyatso

อ้างอิง

1. ฉัตรสุมาลย์ กบิลสิงห์ (2016-09-06). "ไม่มีองค์ทะไลลามะองค์ที่ 15". มติชนสุดสัปดาห์. กรุงเทพฯ: มติชน. สืบค้นเมื่อ 2020-03-24.
2. "ภาพดาไลลามะในอิริยาบถส่วนพระองค์ที่หาชมได้ยาก". BBC. BBC. 2018-10-11. สืบค้นเมื่อ 2020-03-24.
3. The title "Dalai Lama" was conferred posthumously to the first and second Dalai Lamas. The 9th Dalai Lama was officially enthroned but never reigned.

แหล่งข้อมูลอื่น

• บทที่ ๕ พระพุทธศาสนาในประเทศธิเบต:ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา, โครงการพัฒนาสื่อเนื้อหาการเรียนการสอนวิชาพระพุทธศาสตร์ มหาวิทยาลัยมกุฏราชวิทยาลัย 2007-08-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

1. https://sites.google.com/site/thaireincarnation/foreign-cases/sri-langka/xngkh-da-lila-ma