ประธานรัฐสภาไทย

ประธานรัฐสภาไทย เป็นตำแหน่งผู้นำสูงสุดของฝ่ายนิติบัญญัติของไทย มีอำนาจหน้าที่ตามรัฐธรรมนูญหรือกฎหมายอื่นที่ได้กำหนดไว้ เป็นผู้ดำเนินกิจการของรัฐสภาในกรณีประชุมร่วมกันให้เป็นไปตามข้อบังคับการประชุมรัฐสภา และยังเป็นผู้บังคับบัญชาข้าราชการฝ่ายรัฐสภา

ประธานรัฐสภา แห่งราชอาณาจักรไทย
ตราของรัฐสภาไทย
ธงประจำตำแหน่ง
ผู้ดำรงตำแหน่งคนปัจจุบัน วันมูหะมัดนอร์ มะทา ตั้งแต่ 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2566 (0 ปี 350 วัน)
รัฐสภาไทย
การเรียกขาน	ท่านประธานที่เคารพ
ที่ว่าการ	สัปปายะสภาสถาน
ผู้เสนอชื่อ	การลงมติจากสภาผู้แทนราษฎร
ผู้แต่งตั้ง	พระมหากษัตริย์ไทย
วาระ	ตามวาระของสภาผู้แทนราษฎร
ผู้ประเดิมตำแหน่ง	เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี
สถาปนา	28 มิถุนายน พ.ศ. 2475 (91 ปี)
รอง	รองประธานรัฐสภา
เว็บไซต์	parliament.go.th

ผู้ที่ดำรงตำแหน่งประธานรัฐสภานั้นจะเป็นไปตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด ซึ่งรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบันคือรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 กำหนดให้รัฐสภาไทยประกอบด้วยวุฒิสภาและสภาผู้แทนราษฎรโดยมีประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา และประธานวุฒิสภาเป็นรองประธานรัฐสภาโดยตำแหน่ง

ปัจจุบันวันมูหะมัดนอร์ มะทา ดำรงตำแหน่งประธานรัฐสภา เนื่องจากได้รับเลือกเป็นประธานสภาผู้แทนราษฎร เมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2566 โดยมาตรา 80 วรรคหนึ่ง แห่งรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 กำหนดให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา และได้รับการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2566

ประวัติ

ตำแหน่งประธานรัฐสภานั้นเกิดขึ้นครั้งแรกภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 พร้อมกับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี แต่รัฐธรรมนูญ 2 ฉบับแรกคือ พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475 และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 ได้กำหนดให้รัฐสภามีแค่สภาผู้แทนราษฎรเพียงสภาเดียว จึงถือว่าประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา

ต่อมาได้มีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489 ได้กำหนดให้รัฐสภาประกอบไปด้วยพฤฒิสภา (วุฒิสภา) และสภาผู้แทนราษฎร ซึ่งในมาตรา 63 กำหนดไว้ว่า ให้ประธานพฤฒสภาเป็นประธานของที่ประชุมร่วมกันของรัฐสภา และให้ประธานสภาผู้แทนเป็นรองประธาน ซึ่งรัฐธรรมนูญอีก 2 ฉบับต่อมาคือ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2490 และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2492 ก็ได้กำหนดให้ประธานวุฒิสภาเป็นประธานรัฐสภาเช่นกัน

วันที่ 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2494 จอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรีในขณะนั้นได้ทำการรัฐประหารตนเอง และได้นำรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 มาปรับปรุงแก้ไขเพิ่มเติม ซึ่งในรัฐธรรมนูญฉบับนี้รัฐสภามีเพียงแค่สภาผู้แทนราษฎรเท่านั้น จึงทำให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา

วันที่ 16 กันยายน พ.ศ. 2500 จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ได้ทำการยึดอำนาจจากรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงครามแล้วนั้น และยังคงให้มีการใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 แก้ไขเพิ่มเติม พุทธศักราช 2495 ต่อไป แต่ต่อมาจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ได้ทำการรัฐประหารอีกครั้งและได้มีการประกาศใช้ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2502แทน ซึ่งกำหนดให้ประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญเป็นประธานรัฐสภา

ในวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2511 ได้มีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2511 ซึ่งได้กำหนดให้ประธานวุฒิสภาเป็นประธานรัฐสภา ต่อมาวันที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514 จอมพลถนอม กิตติขจรได้ทำการรัฐประหารตนเอง ยกเลิกรัฐธรรมนูญ และประกาศใช้ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2515 ได้กำหนดให้ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติเป็นประธานรัฐสภา หลังจากเหตุการณ์ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ซึ่งทำให้จอมพลถนอม กิตติขจรหมดอำนาจลง และมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517 ได้กำหนดไว้ว่า ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา ซึ่งถือว่าเป็นรัฐธรรมนูญฉบับแรกที่ฝ่ายนิติบัญญัติที่ประกอบด้วยวุฒิสภาและสภาผู้แทนราษฎรให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา

ภายหลังจากเกิดเหตุการณ์ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 ทำให้พลเรือเอกสงัด ชลออยู่ทำการรัฐประหาร ยกเลิกรัฐธรรมนูญ และประกาศใช้ กำหนดให้ประธานสภาปฏิรูปการปกครองแผ่นดินเป็นประธานรัฐสภา ต่อมาพลเรือเอกสงัด ชลออยู่ ได้ทำการรัฐประหารอีกครั้งพร้อมยกเลิกรัฐธรรมนูญ และประกาศใช้ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2520 กำหนดให้ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติเป็นประธานรัฐสภา ในวันที่ 22 ธันวาคม พ.ศ. 2521 ได้มีการประกาศใช้ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521 ซึ่งได้กำหนดให้ประธานวุฒิสภาเป็นประธานรัฐสภา

คณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติได้ทำการรัฐประหาร ยกเลิกรัฐธรรมนูญ และประกาศใช้ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2534 ซึ่งกำหนดให้ประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติเป็นประธานรัฐสภา ต่อมาได้มีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534 กำหนดให้ประธานวุฒิสภาเป็นประธานรัฐสภา ภายหลังจากเกิดเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ ได้มีการแก้ไขรัฐธรรมนูญโดยแก้ให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา ซึ่งรัฐธรรมนูญฉบับถาวรต่อมาคือรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ก็ได้กำหนดให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภาเช่นกัน

ในช่วงก่อนการประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ได้เกิดการรัฐประหารขึ้น 2 ครั้งและมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญชั่วคราวซึ่งรัฐธรรมนูญทั้ง 2 ฉบับนั้นได้บัญญัติไว้ว่า ให้สภานิติบัญญัติแห่งชาติทำหน้าที่สภาผู้แทนราษฎร วุฒิสภา และรัฐสภา จึงทำให้ประธานสภานิติบัญญัติเป็นประธานรัฐสภา

อำนาจหน้าที่ของประธานรัฐสภาไทย

ตามข้อบังคับการประชุมของรัฐสภา พ.ศ. 2563 ข้อที่ 5 ประธานรัฐสภามีหน้าที่และอำนาจ ดังต่อไปนี้

1. เป็นประธานของที่ประชุมรัฐสภา และต้องวางตนเป็นกลางในการปฏิบัติหน้าที่
2. กำหนดการประชุมรัฐสภา
3. ควบคุมและดำเนินกิจการของรัฐสภา
4. รักษาความสงบเรียบร้อยในที่ประชุมรัฐสภาตลอดถึงบริเวณของรัฐสถา
5. เป็นผู้แทนรัฐสภาในกิจการภายนอก
6. แต่งตั้งกรรมการเพื่อดำเนินกิจการใด ๆ ตาม (7)
7. หน้าที่และอำนาจอื่นตามที่มีกฎหมายบัญญัติไว้หรือตามที่กำหนดไว้ในข้อบังคับนี้

ดูเพิ่ม

• รายนามประธานรัฐสภาไทย
• รายนามประธานสภาผู้แทนราษฎรไทย
• รายนามประธานวุฒิสภาไทย

อ้างอิง

1. โปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง ‘ประธาน-รองประธานสภา’
2. ประธานรัฐสภา 2018-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, สถาบันพระปกเกล้า, สีบค้นวันที่ 22 มิถุนายน 2562
3. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 2017-04-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, ราชกิจจานุเบกษา, 6 เมษายน 2560, สืบค้นวันที่ 22 มิถุนายน 2562
4. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร [จำนวน ๓ ราย ๑. นายวันมูหะมัดนอร์ มะทา ฯลฯ] , เล่ม ๑๔๐ ตอนพิเศษ ๑๖๑ ง หน้า ๑, ๗ ก.ค. ๒๕๖๖
5. พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
6. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
7. ทำเนียบประธานรัฐสภา, รัฐสภาไทย, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
8. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
9. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2490 2011-05-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, รัฐสภาไทย, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
10. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2492, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
11. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 แก้ไขเพิ่มเติม พุทธศักราช 2495, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
12. ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2502, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
13. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2511 2011-05-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, รัฐสภาไทย, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
14. ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2515, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
15. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517, รัฐสภาไทย, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
16. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2519 2020-10-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, รัฐสภาไทย, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
17. ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2520 2020-10-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, รัฐสภาไทย, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
18. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521, รัฐสภาไทย, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
19. ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2534, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
20. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
21. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 1) พุทธศักราช 2535, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
22. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
23. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
24. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549 2006-10-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562
25. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2557 2014-08-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, ราชกิจจานุเบกษา, สืบค้นวันที่ 25 มิถุนายน 2562