โรงเร ยนการก ศลของว ดในพระพ ทธศาสนา หมายถ ง โรงเร ยนเอกชนท ว ดเป นผ ถ อใบอน ญาต ตาม พระราชบ ญญ ต โรงเร ยนเอกชน พ ศ 2525

โรงเรียนการกุศลของวัดในพระพุทธศาสนา หมายถึง โรงเรียนเอกชนที่วัดเป็นผู้ถือใบอนุญาต ตาม พระราชบัญญัติโรงเรียนเอกชน พ.ศ. 2525 มาตรา 15 (1) และ (3) แห่งที่วัดเป็นผู้รับใบอนุญาต โดยมีคณะสงฆ์ พระภิกษุเป็นผู้บริหาร ดำเนินการ และเป็นเจ้าของ จัดการเรียนการสอน เพื่อให้บริการประชาชน "ด้านการศึกษาสงเคราะห์" ตั้งแต่ละดับชั้นปฐมวัย ประถมศึกษา มัธยมศึกษาตอนต้นและตอนปลาย (ม.1-6) ทั้งสายวิทย์-คณิต สายศิลป์ และในระดับวิชาชีพ

ประวัติ

พันธกิจทางพระพุทธศาสนาประการหนึ่ง คือการให้การสงเคราะห์แก่ประชาชน ตามหลักสังหวัตถุ การจัดการศึกษาถือว่าเป็นการะงานหนึ่งในการบริการสงคมของพระภิกษุในพระพุทธศาสนา โรงเรียนการกุศลของวัดในพระพุทธศาสนา จึงถือเป็นภาระงานร่วม ที่มีการดำเนินการจัดการศึกษาตั้งแต่อดีต จนถึงปัจจุบัน พระภิกษุ ตั้งแต่ระดับเจ้าอาวาส ผู้ดำเนินการจัดตั้งโรงเรียน หรือมอบที่ดิน หรืออนุญาตให้ใช้ที่ดินของวัดเพื่อการจัดตั้งโรงเรียน ทั้งในส่วนที่เป็นโรงเรียนวัด (ภายใต้การบริหารงานของหน่วยงานภาครัฐ) และจัดตั้งโรงเรียนการกุศลที่สังกัดการศึกษาเอกชน บริหารงานโดยคณะสงฆ์ และรัฐเป็นผู้ให้การอุปถัมภ์ และสนับสนุน ดังนั้นโรงเรียนการกุศลของวัดจึงถูกจัดเป็นภาระงานหนึ่งของคณะสงฆ์ในการ ให้การสงเคราะห์สังคม และประชาชน เป็นสถานศึกษาของพระพุทธศาสนา เป็นโรงเรียนของพระพุทธเจ้าดังคำที่ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) ประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช มาเป็นประธานประกอบพิธีเปิดการสัมมนาโรงเรียนการกุศลของวัด ณ อ.เมือง จ.ลพบุรี เมื่อวันศุกร์ที่ 28 สิงหาคม 2552 ที่ผ่านมา "โรงเรียนการกุศลของวัด เป็นโรงเรียนของพระพุทธเจ้า นักเรียนทุกคนจึงเป็นลูกของพระพุทธเจ้า มีพระเป็นตัวแทนของพระพุทธเจ้า ที่นำคำสอนสู่นักเรียน ยิ่งนักเรียนมีความเข้าเรื่องหลักธรรม นำหลักธรรมของพระพุทธศาสนามากใช้เท่าไร จะนำมาซึ่งความมั่นคงของสถาบันหลักทั้ง 3 สถาบัน ไม่เฉพาะแต่สถาบันพระพุทธศาสนาเท่านั้น ทำอย่างไรโรงเรียนการกุศลของวัดที่มีอยู่เกือบ 100 แห่ง จะประสานการทำงานไปในทิศทางเดียวกัน ภายใต้แนวความคิดที่ว่า โรงเรียนการกุศลของวัด เป็นโรงเรียนของพระพุทธเจ้า"

โดยโรงเรียนลักษณะนี้เกิดขึ้นครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ 6 เมื่อปีพุทธศักราช 2465 โดยพระญาณนายก (จัน) อดีตเจ้าอาวาสวัดอุดมธานี จ.นครนายก เปิดโรงเรียนพระปริยัติธรรมวัดอุดมธานี ที่มีพระสงฆ์สอนหนังสือให้กับสามเณรรวมถึงสอนให้เด็กผู้ยากไร้และบุคคลทั่วไปโดยไม่เสียค่าใช้จ่ายใดๆ จนกระทั่งมีการแยกโรงเรียนออกมาเป็นโรงเรียนนายกวัฒนากรและรับรองวิทยฐานะโดยกระทรวงศึกษาธิการในปีพุทธศักราช 2477

พุทธศักราช 2488 รัฐบาลได้ประกาศใช้ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยโรงเรียนราษฎร์ของวัด เพื่อเปิดโอกาสให้วัด ได้เข้าไปมีบทบาทในการจัดการศึกษาแก่เยาวชน ในรูปแบบโรงเรียนเอกชน ในชื่อ "โรงเรียนการกุศลของวัดในพระพุทธศาสนา" ที่โรงเรียนสามารถจัดการเรียนการสอนได้ตั้งแต่ระดับปฐมวัย (อนุบาล)ถึงมัธยมศึกษา มีวัดเป็นผู้แทนรับใบอนุญาต พระภิกษุสงฆ์และ ฆราวาสเป็นผูบริหารรวมทั้งดำเนินการบริหาร จัดการการศึกษาของโรงเรียน เพราะแต่เดิมวัดส่วนใหญ่จัดการศึกษาอยู่แล้ว แต่ละแห่งไม่น้อยกว่า 30 - 40 ปี บางแห่งมีอายุการดำเนินการกว่า 60 ปี โดยโรงเรียนแห่งแรก คือ โรงเรียนสุวรรณรังสฤษฎิ์วิทยาลัยอำเภอเมืองจังหวัดเพชรบุรี เปิดการเรียนการสอนตั้งแต่ พ.ศ. 2475 บริหารงานภายใต้สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการศึกษาเอกชน ได้รับเงินอุดหนุนบางส่วนจากภาครัฐ

ในปัจจุบันโรงเรียนการกุศลของวัดในพระพุทธศาสนา สังกัดสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการศึกษาเอกชน ในปีการศึกษา 2552 มีโรงเรียนที่เป็นสมาชิกกลุ่มฯ จำนวนกว่า 92 โรงเรียน เช่น โรงเรียนวัดใหม่กรงทอง จ.ปราจีนบุรี โรงเรียนวินิตศึกษา จ.ลพบุรี โรงเรียนวัดโคกสมานคุณ จ.สงขลา โรงเรียนวัดบ้านโป่ง (สามัคคีคุณูปถัมภ์) จ.ราชบุรี เป็นต้น จำนวนนักเรียนรวมกันทั่วประเทศ 93,086 คน และคณะครู 4,126 คน

โรงเรียนการกุศลของวัดในพระพุทธศาสนา

ภาคเหนือ

0โรงเรียนเมตตาศึกษา ในพระราชูปถัมภ์ฯ จ.เชียงใหม่]
โรงเรียนวิสุทธิ์วิทยากร (วัดบุญวาทย์วิหาร พระอารามหลวง)

โรงเรียนศรีสุนทรสีลวิสุทธิ์ (วัดล้อมแรด) จ.ลำปาง
โรงเรียนศักดิ์สุนันท์วิทยา จ.ลำปาง
โรงเรียนธรรมราชศึกษา วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร จังหวัดเชียงใหม่
โรงเรียนพินิตประสาธน์ อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา
โรงเรียนเมตตาศึกษา
โรงเรียนผดุงวิทย์(วัดศรีบุญเรือง)
โรงเรียนเมธีวุฒิกร จ.ลำพูน
โรงเรียนอนุบาลการกุศลวัดตระพังทอง จ.สุโขทัย
โรงเรียนวัดบุญเกิดมงคลวิสุทธิ์วิทยา อ.ดอกคำใต้ จ.พะเยา

ภาคใต้

โรงเรียนสมานคุณวิทยาทาน จ.สงขลา 2020-07-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
โรงเรียนฆังคะทวีศิลป์ จ.นครศรีธรรมราช
โรงเรียนมัธยมวัดควนวิเศษมูลนิธิ จ.ตรัง
โรงเรียนอัมพวันวิทยา จ.ตรัง
โรงเรียนพุทธมงคลนิมิต จ.ภูเก็ต
โรงเรียนแจ้งวิทยา จ.สงขลา
โรงเรียนชัยมงคลวิทย์ จ.สงขลา
โรงเรียนสามัญศึกษาวัดแจ้ง จ.นครศรีธรรมราช
โรงเรียนวัดนิกรรังสฤษฎ์ จ.ตรัง
โรงเรียนอนุบาลวัดอินทารามสงเคราะห์ อ.ทุ่งสง จ.นครศรีธรรมราช
โรงเรียนอนุบาลวัดเสมาเมือง จ.นครศรีธรรมราช

ภาคกลาง

โรงเรียนนายกวัฒนากร วัดอุดมธานี จ.นครนายก (โรงเรียนการกุศลของวัดในพระพุทธศาสนาแห่งแรกของประเทศไทย)
โรงเรียนพระสุธรรมยานเถระวิทยา จ.อุทัยธานี
โรงเรียนมัธยมวัดใหม่กรงทอง จ.ปราจีนบุรี
โรงเรียนพยุหะวิทยา (วัดเขาแก้ว) จ.นครสวรรค์*
โรงเรียนวินิตศึกษา ในพระราชูปถัมภ์ฯ จ.ลพบุรี
โรงเรียนโพธิวัฒน์พิทยา จ.นครนายก
โรงเรียนวัดบ้านโป่ง "สามัคคีคุณูปถัมภ์" จ.ราชบุรี
โรงเรียนมัธยมวัดไทรราษฎร์อุปถัมภ์ จ.ราชบุรี
โรงเรียนอนุบาลวัดโชติทายการามสงเคราะห์ จ.ราชบุรี
โรงเรียนอนุบาลวัดสนามชัย จ.ราชบุรี
โรงเรียนสุวรรณรังสฤษฎ์วิทยาลัย จ.เพชรบุรี
โรงเรียนภาวนาภิมณฑ์พิทยา จ.สุพรรณบุรี
^[] โรงเรียนวัดเขาย้อย จ.เพชรบุรี [ พระครูไพบูลพัฒนโสภณ เป็นเจ้าอาวาส
โรงเรียนปริยัติรังสรรค์ [พระครูวชิรปัญญานุโยค,ดร./วัดกุฎีดาว อ.เมืองเพชรบุรี จ.เพชรบุรี]
(ในอนาคต) โรงเรียนวัดโพธิทัตราชวิทยาลัย (วัดจีน) จ.ชลบุรี (อยู่ในระหว่างศึกษาความน่าจะเป็น)
โรงเรียนอุทัยธรรมานุวัตรวิทยา จ.อุทัยธานี

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

"โรงเรียนวัดเวฬุวัน" จ.กาฬสินธุ์
โรงเรียนอุบลวิทยากร จ.อุบลราชธานี
โรงเรียนวัดมหาพุทธาราม จ.ศรีสะเกษ
โรงเรียนวัดสุทธจินดา จ.นครราชสีมา
โรงเรียนวัดท่ากกแห่วิทยาราม จ.อุบลราชธานี
โรงเรียนวัดหลวงวิทยา จ.ศรีสะเกษ
โรงเรียนปุญญสารวัดศรีโพธิ์ชัย อ.ตระการพืชผล จ.อุบลราชธานี
โรงเรียนสิงห์วงศ์ อ.นางรอง จ.บุรีรัมย์
โรงเรียนอิสาณโกศลศึกษา อ.เมืองบุรีรัมย์ จ.บุรีรัมย์
โรงเรียนศรีธรรมวิทยา อ.เมืองยโสธร จ.ยโสธร
โรงเรียนอนุบาลการกุศลวัดประชาชุมพล อ.กุดชุม จ.ยโสธร
โรงเรียนการกุศลวัดหนองแวง อ.เมืองขอนแก่น จ.ขอนแก่น
โรงเรียนวัลลภวิทยา อ.น้ำเกลี้ยง จ.ศรีสะเกษ
โรงเรียนสุนทรพรหมคุณศึกษา อ.น้ำพอง จ.ขอนแก่น

อ้างอิง

ที่มา : ไตรเทพ ไตรงู, พระบทบาท เจ้าของโรงเรียน ใน "สังคม-ศิลปะ-วัฒนธรรม:ศาสนา": คมชัดลึก : วันพฤหัสบดีที่ 3 กันยายน 2552
[http://archive.lib.cmu.ac.th/full/T/2552/mpa0952hk_ch1.pdf ชโยทิต น้ำดอกไม้, การบริหารงานปกครองนักเรียนของโรงเรียนเมตตาศึกษาในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมารี จังหวัดเชียงใหม่. วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต (สาขาวิชาการบริหารการศึกษา) บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยเชียงใหม่,2556 หน้า 1-2]
พระครูวชิรปัญญานุโยค (บุญเรือง รวิวํโส). การพัฒนาการบริหารจัดการโรงเรียนการกุศลของวัดในพระพุทธศาสนา Development of Administrative Management for Charity School in Buddhist Temples [1]
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สุทธิพงษ์ ศรีวิชัย การปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมของผู้บริหาร ครู และผู้ปกครอง กลุ่มโรงเรียนการกุศลของวัดในพระพุทธศาสนา กรุงเทพมหานคร// คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย^[]
[สื่อออนไลน์ : โรงเรียนธรรมราชศึกษา วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร จังหวัดเชียงใหม่]
[^[] อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา]
โรงเรียนสมานคุณวิทยาทาน จ.สงขลา โรงเรียนการกุศลของวัดในพระพุทธศาสนา 2 ถ.โชคสมาน ต.หาดใหญ่ อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา [2] 2020-07-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
[สื่อออนไลน์ โรงเรียนพุทธมงคลนิมิต จ.ภูเก็ต]
[[รายงานประจำปีการศึกษา 2556 โรงเรียนวินิตศึกษา ในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพพระรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี สถานศึกษารางวัลพระราชทาน ประจำปีการศึกษา 2548]]
(PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-08-09. สืบค้นเมื่อ 2016-09-24.
[[3] 2021-01-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สื่อออนไลน์ : โรงเรียนวัดมหาพุทธาราม จ.ศรีสะเกษ]

‎

[1] ที่มา : ไตรเทพ ไตรงู, พระบทบาท เจ้าของโรงเรียน ใน "สังคม-ศิลปะ-วัฒนธรรม:ศาสนา": คมชัดลึก : วันพฤหัสบดีที่ 3 กันยายน 2552

[2] [http://archive.lib.cmu.ac.th/full/T/2552/mpa0952hk_ch1.pdf ชโยทิต น้ำดอกไม้, การบริหารงานปกครองนักเรียนของโรงเรียนเมตตาศึกษาในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมารี จังหวัดเชียงใหม่. วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต (สาขาวิชาการบริหารการศึกษา) บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยเชียงใหม่,2556 หน้า 1-2]

[3] พระครูวชิรปัญญานุโยค (บุญเรือง รวิวํโส). การพัฒนาการบริหารจัดการโรงเรียนการกุศลของวัดในพระพุทธศาสนา Development of Administrative Management for Charity School in Buddhist Temples [1]

[4] ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สุทธิพงษ์ ศรีวิชัย การปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมของผู้บริหาร ครู และผู้ปกครอง กลุ่มโรงเรียนการกุศลของวัดในพระพุทธศาสนา กรุงเทพมหานคร// คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย^[]

[5] [สื่อออนไลน์ : โรงเรียนธรรมราชศึกษา วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร จังหวัดเชียงใหม่]

[6] [^[] อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา]

[7] โรงเรียนสมานคุณวิทยาทาน จ.สงขลา โรงเรียนการกุศลของวัดในพระพุทธศาสนา 2 ถ.โชคสมาน ต.หาดใหญ่ อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา [2] 2020-07-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[8] [สื่อออนไลน์ โรงเรียนพุทธมงคลนิมิต จ.ภูเก็ต]

[9] [[รายงานประจำปีการศึกษา 2556 โรงเรียนวินิตศึกษา ในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพพระรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี สถานศึกษารางวัลพระราชทาน ประจำปีการศึกษา 2548]]

[10] (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-08-09. สืบค้นเมื่อ 2016-09-24.

[11] [[3] 2021-01-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สื่อออนไลน์ : โรงเรียนวัดมหาพุทธาราม จ.ศรีสะเกษ]