นักองค์อิ่ม

องค์อิ่ม (เขมร: អង្គឥម; ค.ศ. 1794 - 1843) เป็นเจ้าชายกัมพูชา พระองค์เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 4 ของสมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดีศรีสุริโยพรรณ หรือ องค์เอง ซึ่งเป็นกษัตริย์องค์ที่ 106 ของกัมพูชา และเป็นเจ้าเมืองพระตะบอง ลำดับที่ 5

สมเด็จพระศรีไชยเชฐ (นักองค์อิ่ม)
พระมหาอุปราชแห่งกัมพูชา
ดำรงพระยศ	1810-1839
รัชสมัย	สมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดี
พระมหาอุปโยราช	นักองค์สงวน
เจ้าเมือง พระตะบอง
ดำรงตำแหน่ง	1835-1839
ก่อนหน้า	พระยาอภัยภูเบศร (เชด)
ประสูติ	ค.ศ. 1794 กรุงเทพ สยาม
สิ้นพระชนม์	ค.ศ. 1843 เจิวด๊ก
พระบิดา	สมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดีศรีสุริโยพรรณ

เมื่อ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เสด็จสวรรคตในปี ค.ศ. 1809 สมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดี หรือ องค์จันทร์ ซึ่งเป็นพระราชโอรสองค์โตของสมเด็จพระนารายณ์รามาธิบดีศรีสุริโยพรรณและเป็นกษัตริย์องค์ที่ 107 ปฏิเสธที่จะเข้าร่วมพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพรัชกาลที่ 1 แต่สมเด็จพระอุไทยราชาส่งพระอนุชา 3 องค์คือ นักองค์สงวน องค์อิ่ม และ องค์ด้วง มาร่วมงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงแทน พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย จึงแต่งตั้งองค์อิ่มเป็นพระมหาอุปราชแห่งกัมพูชา องค์สงวน ซึ่งเป็นพระมหาอุปโยราชแห่งกัมพูชาถูกปลดจากตำแหน่งโดยสมเด็จพระอุไทยราชาในปี ค.ศ. 1811 หลังจาก เวียดนามเข้ามาแทรกแซง องค์สงวน องค์อิ่ม และองค์ด้วงจึงหนีเข้ามาที่กรุงเทพ

หลังจากการกบฏของ เกิดขึ้นใน โคชินไชนา เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) ได้รุกรานกัมพูชาโดยมีเป้าหมายที่จะตั้งองค์อิ่มขึ้นครองบัลลังก์เป็นกษัตริย์แห่งกัมพูชา อย่างไรก็ตาม พวกเขาไม่ได้รับการสนับสนุนจากกัมพูชา กองทัพสยามจึงต้องถอนกำลังออกจากกัมพูชาในปี ค.ศ. 1834

องค์อิ่มได้รับแต่งตั้งให้เป็นเจ้าเมืองพระตะบองในปี ค.ศ. 1834 โดยกองทัพสยามยึดครองจังหวัดทางตะวันตกเฉียงเหนือของกัมพูชา (พระตะบอง เสียมราฐ โพธิสัตว์ และ) จังหวัดทางตะวันตกเฉียงเหนือปกครองโดยเจ้าชาย 2 องค์คือ องค์อิ่ม และ องค์ด้วง โดยสยามหวังให้เจ้าชายทั้ง 2 ดึงความจงรักภักดีและการสนับสนุนจากขุนนางเขมรเจ้าชายทั้ง 2 ถูกมองว่าเป็นบุคคลที่อันตรายที่สุดโดยราชสำนักเวียดนาม หรือ องเตียงกุน ผู้สำเร็จราชการเจิ๊นเต็ย (กัมพูชา) ของเวียดนาม พยายามเกลี้ยกล่อมองค์อิ่มและองค์ด้วงให้แปรพักตร์และยอมจำนนต่อเวียดนาม ในปี ค.ศ. 1837 องค์ด้วงถูกสงสัยว่ามีส่วนเกี่ยวข้องกับเวียดนามจึงถูกส่งตัวไปยังกรุงเทพ 2 ปีต่อมา องค์อิ่มและผู้ติดตามหลังจากเดินทางไปเวียดนามก็แอบหนีกลับไปกัมพูชา เนื่องจากองค์อิ่มหลงเชื่อคำพูดของเวียดนามว่าพระองค์จะได้รับการแต่งตั้งเป็นกษัตริย์กัมพูชาองค์ใหม่ อย่างไรก็ตาม องค์อิ่มและผู้ติดตามถูกเวียดนามจับกุม องเตียงกุน แนะนำ จักรพรรดิมิญ หมั่ง ว่า องค์อิ่ม และผู้ติดตามควรถูกประหารชีวิต แต่จักรพรรดิมิญ หมั่ง ปฏิเสธ องค์อิ่มจึงถูกนำตัวจาก ไซ่ง่อน ไปยังเมือง เว้

กัมพูชาถูกผนวกเป็นส่วนหนึ่งของเวียดนามในปี ค.ศ. 1840 โดยพระองค์เม็ญ ซึ่งเป็นพระราชธิดาองค์ที่ 2 ของ สมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดี ถูกปลดออกจากราชบัลลังก์ ทำให้ข้าราชสำนักและผู้ติดตามหลายคนไม่พอใจจึงก่อกบฏต่อการปกครองของเวียดนาม กองทัพสยามเข้าสู่กัมพูชาเพื่อแต่งตั้งองค์ด้วงขึ้นสืบราชบัลลังก์ในฐานะกษัตริย์กัมพูชาพระองค์ที่ 108 มีพระนามว่า สมเด็จพระหริรักษ์รามมหาอิศราธิบดี องค์อิ่มได้รับการปล่อยตัวพร้อมกับพระองค์เม็ญ ในปีถัดมา องเตียงกุน พยายามแต่งตั้งองค์อิ่มขึ้นสืบราชบัลลังก์ในฐานะกษัตริย์หุ่นเชิดของเวียดนาม องค์อิ่มและพระองค์เม็ญกลับมาที่กัมพูชามีพระบัญชาให้กบฏเขมรยอมจำนน แต่ไม่มีใครเชื่อฟัง องค์อิ่มสิ้นพระชนม์ในเจิวด๊กหรือโชฎก ในปี ค.ศ. 1843 รวมพระชนมายุ 49 พรรษา

เชิงอรรถ

หมายเหตุ

1. ในบันทึกของเวียดนาม, พระองค์ถูกเรียกว่า Nặc Yêm (匿俺); บันทึกไทยเรียกพระองค์ว่า นักองค์อิ่ม.

อ้างอิง

1. , vol. 31
2. เจ้าพระยาทิพากรวงศมหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค). "23. เกิดเหตุเรื่องเมืองเขมรตอน ๒". พระราชพงษาวดาร กรุงรัตนโกสินทร รัชกาลที่ ๒.
3. Rungswasdisab 1995, pp. 69. sfn error: no target: CITEREFRungswasdisab1995 ()
4. Rungswasdisab 1995, pp. 70. sfn error: no target: CITEREFRungswasdisab1995 ()
5. Chandler 2008, pp. 148–149. sfn error: no target: CITEREFChandler2008 ()
6. Rungswasdisab 1995, pp. 178. sfn error: no target: CITEREFRungswasdisab1995 ()
7. Chandler 2008, pp. 155. sfn error: no target: CITEREFChandler2008 ()
8. Rungswasdisab 1995, pp. 71. sfn error: no target: CITEREFRungswasdisab1995 ()
9. Chandler 2008, pp. 154. sfn error: no target: CITEREFChandler2008 ()
10. Chandler 2008, pp. 155–156. sfn error: no target: CITEREFChandler2008 ()
11. Chandler 2008, pp. 162. sfn error: no target: CITEREFChandler2008 ()

บรรณานุกรม

• Phoeun Mak. « L'introduction de la Chronique royale du Cambodge du lettré Nong ». Dans : . Tome 67, 1980. p. 135-145.
• , Histoire du Cambodge, N° 916, P.U.F 1968.
• , Manuel d'histoire, de généalogie et de chronologie de tous les États du globe, depuis les temps les plus reculés jusqu'à nos jours, préf. H. F. Wijnman, , 1888, réédition 1966, Tome 1 part1: Asie, chapitre XIV §.9 « Kambodge » Listes et tableau généalogique n°34 p. 337-338.
• Peter Truhart, Regents of Nations, K.G Saur Münich, 1984-1988 ISBN , Art. « Kampuchea », p. 1732.