เจ้าดาราดิเรกรัตนไพโรจน์

เจ้าดาราดิเรกรัตนไพโรจน์ (ไทยถิ่นเหนือ: ) ทรงเป็นเจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 7 แห่ง ราชวงศ์ทิพย์จักร

เจ้าดาราดิเรกรัตนไพโรจน์
เจ้านครลำพูน
ครองราชย์	12 มีนาคม - 17 กันยายน พ.ศ. 2434
รัชสมัย	16 ปี
รัชกาลก่อนหน้า	เจ้าไชยลังกาพิศาลโสภาคย์คุณ
รัชกาลถัดไป	เจ้าเหมพินธุไพจิตร
พิราลัย	17 กันยายน พ.ศ. 2434
พระมเหสี	แม่เจ้าปิมปาราชเทวี
พระบุตร	14 พระองค์
ราชวงศ์	ทิพย์จักร
ราชสกุล	ณ ลำพูน
พระบิดา	เจ้าไชยลังกาพิศาลโสภาคย์คุณ
พระมารดา	แม่เจ้าโก๊ะราชเทวี

พระประวัติ

เจ้าหลวงดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ หรือ เจ้าดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ วรโมษกิติโสภณวิมลคุณ หริภุญไชยมหาเจดีย์บูชากร ราษฎรธุระธาดาประดิษฐบดี เจ้าลำพูนไชย มีพระนามเดิมว่า เจ้าน้อยดาวเรือง ราชสมภพเมื่อจุลศักราช - ปี- จัตวาศก (พ.ศ.-) ทรงเป็นราชโอรสในเจ้าไชยลังกาพิศาลโสภาคย์คุณ เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 6 กับแม่เจ้าโก๊ะราชเทวี และทรงเป็นราชนัดดา (หลานปู่) ในพระยาคำฟั่น เจ้าผู้ครองเชียงใหม่ องค์ที่ 3 และ เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 1 กับแม่เจ้าคำแปงราชเทวี

เจ้าดาราดิเรกรัตนไพโรจน์ ทรงเป็นราชโอรสพระองค์เดียวใน แม่เจ้าโก๊ะราชเทวี เสด็จขึ้นครองนครลำพูน ใน พ.ศ. 2414 และถึงแก่พิราลัยด้วยอาการไข้ เมื่อวันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2434 รวมระยะเวลาที่ทรงครองนคร 20 ปี

เมื่อแรกเข้ารับราชการนั้น เจ้าน้อยดาวเรืองได้เป็นนายทัพผู้หนึ่งในการขึ้นไปรบกับเมืองเชียงตุงสมัยรัชกาลที่ 4 คุมไพร่ 500 คน ร่วมกับพี่น้องคนอื่น ๆเข้าตีทางเมืองล้ง เป็นนายทัพและนายกองสมัยเดียวกันกับพระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ (เจ้าชีวิตอ้าว) และ พระเจ้าอินทวิไชยยานนท์ (เจ้าอินทนนท์)

เจ้าน้อยดาวเรืองได้รับราชการก้าวหน้าตามลำดับตลอดมา ได้ช่วยกิจการงานเจ้าไชยลังกาพิศาลโสภาคคุณผู้เป็นบิดา ให้เป็นไปด้วยความเรียบร้อย กิตติศัพท์ในความขยันหมั่นเพียรในราชการนี้ได้ขจรขจายไปถึงกรุงเทพอยู่ตลอด จนกระทั่งได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นเจ้าราชวงศ์แห่งนครลำพูน

เมื่อเจ้าผู้ครองนครลำพูนผู้เป็นบิดาได้ถึงแก่พิราลัยแล้วแต่ทางกรุงเทพยังไม่ได้แต่งตั้งผู้ใดมาแทน เจ้าราชวงศ์ (ดาวเรือง) ได้รับตำแหน่งเจ้าผู้ครองนครลำพูนในปี พ.ศ. 2414

ในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2418 รัชกาลที่ 5 ได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ เลื่อนยศเจ้าราชวงศ์ (ดาวเรือง) ขึ้นเป็น เจ้าดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ วรโมษกิติโสภณวิมลคุณ หริภุญไชยมหาเจดีย์บูชากร ราษฎรธุระธาดาประดิษฐธิบดีเจ้าลำพูนไชย

ในสมัยที่เจ้าดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ปกครองเมืองอยู่นี้ บ้านเมืองอยู่เย็นเป็นสุข เพราะอิทธิพลทางพม่าถูกอังกฤษยึดครอง

ราชโอรส ราชธิดา

เจ้าดาราดิเรกรัตนไพโรจน์ ทรงมีราชโอรสและราชธิดา รวม 14 พระองค์ อยู่ในราชตระกูล ณ ลำพูน มีพระนามตามลำดับ ดังนี้

ใน (มีราชโอรส 1)

• เจ้าอินทยงยศโชติ, เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 9

ใน (มีราชธิดา 1)

• เจ้าหญิงบัวแก้ว ณ ลำพูน

ใน (มีราชโอรส 1)

• เจ้าน้อยต๋อ ณ ลำพูน

ใน (มีราชธิดา 1)

• เจ้าหญิงแก้วมเหษี ณ ลำพูน

ใน (มีราชธิดา 1)

• เจ้าหญิงมธุรจิตร์ ณ ลำพูน

ใน (มีราชโอรส 1)

• เจ้าน้อยบัวละถะ ณ ลำพูน

ใน (มีราชโอรส 1)

• เจ้าน้อยเลาแก้ว ณ ลำพูน

ใน (มีราชโอรส 1)

• เจ้าราชบุตร (น้อยดาวแก้ว ณ ลำพูน), เจ้าราชบุตรนครลำพูน (พ.ศ. 2409 - พ.ศ. 2444)

ใน (มีราชโอรส 4 ราชธิดา 2)

• เจ้าน้อยแสงคำ ณ ลำพูน
• เจ้าหญิงแก้วสีมา ณ ลำพูน
• เจ้าหญิงจันทน์กลิ่นกู๊ ณ ลำพูน
• เจ้าน้อยแก้วพญาวัน ณ ลำพูน
• เจ้าหนานบัวระกฎ ณ ลำพูน
• เจ้าหนานหมื่นแก้ว ณ ลำพูน

ใน (ไม่มีราชโอรส ราชธิดา)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2427 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (ท.ม.)
• ประวัติเจ้าราชบุตร
• พระราชทานตราเครื่องราชอิสริยยศ (หน้า ๕๕๗)