เลนส ไร ความคลาดทรงกลม aplanat หร อ aplanatic lens เป นช อท ใช เร ยกเลนส ชน ดหน งท ม การปร บแก ความคลาดทางท ศนศาสตร โดยใ

เลนส์ไร้ความคลาดทรงกลม (aplanat หรือ aplanatic lens) เป็นชื่อที่ใช้เรียกเลนส์ชนิดหนึ่งที่มีการปรับแก้ความคลาดทางทัศนศาสตร์ โดยในเลนส์ชนิดนี้ คลาดทรงกลม และ ความคลาดแบบโคมา จะถูกปรับแก้ให้หายไป

เราสามารถทำให้ระบบเชิงแสงกลายเป็นแบบไร้ความคลาดทรงกลมได้โดยเติมเต็ม เงื่อนไขความยาวเส้นทางเชิงแสงคงที่ และ เงื่อนไขไซน์ ให้ได้ในเวลาเดียวกัน

กล้องโทรทรรศน์ไร้ความคลาดทรงกลม

กล้องโทรทรรศน์สะท้อนแสงแบบไร้ความคลาดทรงกลมและความคลาดแบบโคมาอาจทำได้โดยใช้กระจกเงาสำหรับสะท้อนแสงอย่างน้อยสองบานประกอบกัน

ในปี 1905 คาร์ล ชวาทซ์ชิลท์ นักดาราศาสตร์ชาวเยอรมันได้สร้าง ที่ปราศจากทั้งความคลาดทรงกลมและความคลาดแบบโคมาขึ้นได้สำเร็จเป็นครั้งแรกโดยใช้กระจกที่ไม่เป็นทรงกลม 2 ชิ้น แต่กระจกทั้ง 2 ชิ้นนั้นรูปร่างห่างไกลจากทรงกลมเป็นอย่างมากจึงยากต่อการสร้างขึ้นเพื่อใช้งานจริง และไม่ได้ถูกนำไปใช้อย่างกว้างขวาง

ตัวอย่างของกล้องโทรทรรศน์แบบไร้ความคลาดทรงกลมและความคลาดแบบโคมาที่มีการใช้งานจริงคือกล้องโทรทรรศน์แบบริตชี–เครเตียง ส่วนกล้องโทรทรรศน์แบบชมิทนั้นนอกจากจะกำจัดความคลาดทรงกลมและความคลาดแบบโคมาแล้ว ยังได้กำจัดความคลาดเอียงด้วย

อ่านเพิ่ม

(anastigmatic lens) - เป็นเลนส์ที่มีการปรับแก้ทั้งความคลาดทรงกลม ความคลาดแบบโคมา ความคลาดเอียง และ ความโค้งสนาม
เลนส์อรงค์ (achromatic lens) - เป็นเลนส์ที่มีการปรับแก้ความคลาดสีบนแกนสำหรับสองสี
(apochromatic lens) - เป็นเลนส์ที่มีการปรับแก้ความคลาดสีบนแกนสำหรับสามสี

อ้างอิง

『天文アマチュアのための望遠鏡光学・反射編』pp.91-110「収差とその対策」。
『天文アマチュアのための望遠鏡光学・反射編』pp.167-201「リッチー・クレチァン望遠鏡」。

[opticaltheoryforamatourmirror-ch5-1] 『天文アマチュアのための望遠鏡光学・反射編』pp.91-110「収差とその対策」。

[opticaltheoryforamatourmirror-ch8-2] 『天文アマチュアのための望遠鏡光学・反射編』pp.167-201「リッチー・クレチァン望遠鏡」。