Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| มะกรูด | |
|---|---|
 | |
| ผลมะกรูด | |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | Plantae |
| ไม่ได้จัดลำดับ: | Angiosperms |
| ไม่ได้จัดลำดับ: | Eudicots |
| ไม่ได้จัดลำดับ: | Rosids |
| อันดับ: | Sapindales |
| วงศ์: | Rutaceae |
| สกุล: | Citrus |
| สปีชีส์: | C. hystrix |
| ชื่อทวินาม | |
| Citrus hystrix DC. | |
| ชื่อพ้อง | |
| |
มะกรูด เป็นพืชในสกุลส้ม (Citrus) มีถิ่นกำเนิดในประเทศลาว อินโดนีเซีย มาเลเซีย และไทย ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ นิยมใช้ใบมะกรูดและผิวมะกรูดเป็นส่วนหนึ่งของเครื่องปรุงอาหารหลายชนิด นอกจากในประเทศไทยและลาวแล้ว ยังมีความนิยมในกัมพูชา เวียดนาม มาเลเซีย และอินโดนีเซีย (โดยเฉพาะบาหลี)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กสูง 2-4 เมตร เป็นไม้เนื้อแข็ง ลำต้นและกิ่งมีหนามยาวเล็กน้อย ใบเป็นใบประกอบชนิดลดรูป มีใบย่อย 1 ใบ เรียงสลับ รูปไข่ คือมีลักษณะคล้ายกับใบไม้ 2 ใบ ต่อกันอยู่ คอดกิ่วที่กลางใบเป็นตอนๆ มีก้านแผ่ออกใหญ่เท่ากับแผ่นใบ ทำให้เห็นใบเป็น 2 ตอน กว้าง 2.5 - 4 เซนติเมตร ยาว 4 - 7 เซนติเมตร ใบสีเขียวแก่พื้นผิวใบเรียบเกลี้ยง เป็นมัน ค่อนข้างหนา มีกลิ่นหอมมากเพราะมีต่อมน้ำมันอยู่ โดยใบด้านบนสีเข้ม ใต้ใบสีอ่อน ดอกออกเป็นกระจุก 3 – 5 ดอก กลีบดอกสีขาว เกสรสีเหลือง ร่วงง่าย มีกลิ่นหอม มีผลสีเขียวเข้มคล้ายมะนาวผิวเปลือกนอกขรุขระ ขั้วหัวท้ายของผลเป็นจุก ผลมีต่อมน้ำมันกระจายอยู่ที่ผิว (hesperidium) ผลอ่อนมีเป็นสีเขียวแก่ เมื่อผลสุกจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองสด พันธุ์ที่มีผลเล็ก ผิวจะขรุขระน้อยกว่าและไม่มีจุกที่ขั้ว ภายในมีเมล็ดจำนวนมากๆ
สรรพคุณ
เป็นยาบำรุงหัวใจ ขับลมในลำไส้ แก้แน่นท้องจุกเสียด กระทุ้งพิษ แก้ฝีภายในและแก้เสมหะเป็นพิษ ช่วยบำรุงผมให้เงางามแก้อาการผมร่วง
การใช้ประโยชน์
การใช้มะกรูดสระผมน่าจะรู้จักกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ วิธีการสระ บ้างก็ใช้ผลดิบผ่าแล้วบีบน้ำสระโดยตรง บ้างก็นำไปเผา หรือต้มก่อนสระ มะกรูดยังมีใช้ในพระราชพิธีสำคัญ เช่น พระราชพิธีโสกันต์ ซึ่งระบุไว้ในพระราชพิธีสิบสองเดือนไว้ ว่าจะต้องมีผลมะกรูดและใบส้มป่อยประกอบในพิธีด้วย เข้าใจว่าน่าจะใช้เพื่อการสระผมนั่นเอง และก็สามารถนำไปล้างพื้นได้ด้วย ซึ่งเป็นสมุนไพรชนิดหนึ่งเช่นกัน
น้ำมะกรูดนั้นมีรสเปรี้ยว กลิ่นฉุนคล้ายใบ แต่ใช้น้อยกว่าน้ำมะนาว ใช้ปรุงรสเปรี้ยวแทนมะนาวได้ เช่นในปลาร้าหลน น้ำพริกปลาร้า น้ำพริกมะกรูด มะกรูดมีส่วนเปลือกที่หนา ส่วนเปลือกนิยมนำผิวมาประกอบอาหารบางชนิดด้วย ในมะกรูดมีน้ำมันหอมระเหยอยู่มาก ใบมะกรูดนั้นใส่ในต้มยำทุกชนิด น้ำยาขนมจีน ยำหอย ใส่ในแกงเช่น แกงเผ็ด แกงเทโพ แต่ถ้าใส่มากเกินไปจะมีรสขมมีกลิ่นฉุน ทั้งในใบ และผล บางครั้งสามารถนำไปใช้ไล่แมลงบางชนิดได้ผลมะกรูดผ่าซีกที่บีบน้ำออกแล้ว ใช้เป็นยาดับกลิ่นในห้องสุขาได้
มะกรูดหวาน
มะกรูดหวาน (อังกฤษ: Sweet kaffir lime) ไม่ใช่มะกรูดแต่เป็นพืชสกุลส้มอีกชนิด เป็นส้มโบราณที่มีลักษณะคล้ายมะกรูด ใบนิ่ม ผิวใบเรียบ ลักษณะใบและกลิ่นเหมือนใบส้ม ผลใหญ่กว่ามะกรูดเปรี้ยว ผลมีรสหวาน มีเนื้อเยื่อคลุมเนื้อสีขาว(Mesocarp) แบบที่พบได้ในส้ม สามารถปอกและแยกออกมาเป็นกลีบได้ ใช้รับประทานเป็นผลไม้ ไม่นิยมใช้ปรุงอาหาร เป็นผลไม้ท้องถิ่นในจังหวัดสมุทรสงคราม
ในวรรณคดี
สำหรับผลมะกรูดนั้นชาวไทยนิยมใช้ สระผมมาช้านาน และมีกล่าวไว้ในวรรณคดีของไทยหลายเรื่อง เช่น โคลงกำสรวล และ ในสมัยอยุธยา ดังนี้
| เยียมาสํดอกแห้ง | หฤทัย ชื่นแฮ |
| ค่ำเช้า | |
| เยียมาเยียไกลคลาย | บางกรุจ |
| ถนัดกรูดแก้วสระเกล้า | กลิ่นขจร |
| (โคลงกำสรวล บทที่ 54) |
| มะกรูดสองแถวทาง | คิดมะกรูดนางสางสระผม | |
| แก้เกล้าเจ้าผึ่งลม | กลิ่นขจรขจายเรียมสบายใจ | |
| ต้นมะกรูดสองเถื่อนถ้อง | แถวพนม | |
| มะกรูดเหมือนนางสระผม | พ่างเพี้ยง | |
| แก้เกล้าเจ้าผึ่งลม | รวยรื่น | |
| ขจรสุคนธกลิ่นเกลี้ยง | รื่นล้ำเรียมสบายฯ | |
| (กาพย์ห่อโคลงนิราศพระบาท | พระเจ้าปรรถย์) |
อ้างอิง
- . ; Version 1. (published on the internet). and the . 2010. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-11-27. สืบค้นเมื่อ March 9, 2013.
- , คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-09-19, สืบค้นเมื่อ 3 October 2015
- "มะกรูด".
- อาหารจากสมุนไพร อร่อย สุขภาพดี. กทม. แม่บ้าน. มปป. หน้า 124 – 125
- http://lib3.dss.go.th/fulltext/techno_file/CF100/CF100(A15).pdf
- https://en.wikipedia.org/wiki/Fruit_anatomy#Mesocarp
- นิดดา หงส์วิวัฒน์ และทวีทอง หงส์วิวัฒน์. มะกรูดหวาน ใน ผลไม้ 111 ชนิด: คุณค่าอาหารและการกิน. กทม. แสงแดด. 2550 หน้า 130
- จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชพิธีสิบสองเดือน. โรงพิมพ์พระจันทร์ : พระนคร, 2496.
แหล่งข้อมูลอื่น
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
makrudphlmakrudkarcaaenkchnthangwithyasastrxanackr Plantaeimidcdladb Angiospermsimidcdladb Eudicotsimidcdladb Rosidsxndb Sapindaleswngs Rutaceaeskul Citrusspichis C hystrixchuxthwinamCitrus hystrix DC chuxphxngCitrus auraria Michel Citrus balincolong Yu Tanaka Yu Tanaka Citrus boholensis Wester Yu Tanaka Citrus celebica Koord Citrus combara Raf Citrus echinata St Lag nom illeg Citrus hyalopulpa Yu Tanaka Citrus kerrii Swingle Tanaka Citrus kerrii Swingle Yu Tanaka Citrus latipes Hook f amp Thomson ex Hook f Citrus macroptera Montrouz Citrus micrantha Wester Citrus papeda Miq Citrus papuana F M Bailey Citrus southwickii Wester Citrus torosa Blanco Citrus tuberoides J W Benn Citrus ventricosa Michel Citrus vitiensis Yu Tanaka Citrus westeri Yu Tanaka Fortunella sagittifolia K M Feng amp P Y Mao Papeda rumphii Hassk makrud epnphuchinskulsm Citrus mithinkaenidinpraethslaw xinodniesiy maelesiy aelaithy inexechiytawnxxkechiyngit niymichibmakrudaelaphiwmakrudepnswnhnungkhxngekhruxngprungxaharhlaychnid nxkcakinpraethsithyaelalawaelw yngmikhwamniyminkmphucha ewiydnam maelesiy aelaxinodniesiy odyechphaabahli lksnathangphvkssastrepnimyuntnkhnadelksung 2 4 emtr epnimenuxaekhng latnaelakingmihnamyawelknxy ibepnibprakxbchnidldrup miibyxy 1 ib eriyngslb rupikh khuxmilksnakhlaykbibim 2 ib txknxyu khxdkiwthiklangibepntxn mikanaephxxkihyethakbaephnib thaihehnibepn 2 txn kwang 2 5 4 esntiemtr yaw 4 7 esntiemtr ibsiekhiywaekphunphiwiberiybekliyng epnmn khxnkhanghna miklinhxmmakephraamitxmnamnxyu odyibdanbnsiekhm itibsixxn dxkxxkepnkracuk 3 5 dxk klibdxksikhaw eksrsiehluxng rwngngay miklinhxm miphlsiekhiywekhmkhlaymanawphiwepluxknxkkhrukhra khwhwthaykhxngphlepncuk phlmitxmnamnkracayxyuthiphiw hesperidium phlxxnmiepnsiekhiywaek emuxphlsukcaepliynepnsiehluxngsd phnthuthimiphlelk phiwcakhrukhranxykwaaelaimmicukthikhw phayinmiemldcanwnmaksrrphkhunepnyabarunghwic khblminlais aekaennthxngcukesiyd krathungphis aekfiphayinaelaaekesmhaepnphis chwybarungphmihengangamaekxakarphmrwngkarichpraoychnibmakrudthiichprungxaharinxinodniesiy law kmphuchaaelaithy karichmakrudsraphmnacaruckknmatngaetsmyobran withikarsra bangkichphldibphaaelwbibnasraodytrng bangknaipepha hruxtmkxnsra makrudyngmiichinphrarachphithisakhy echn phrarachphithiosknt sungrabuiwinphrarachphithisibsxngeduxniw wacatxngmiphlmakrudaelaibsmpxyprakxbinphithidwy ekhaicwanacaichephuxkarsraphmnnexng aelaksamarthnaiplangphuniddwy sungepnsmuniphrchnidhnungechnkn namakrudnnmirsepriyw klinchunkhlayib aetichnxykwanamanaw ichprungrsepriywaethnmanawid echninplarahln naphrikplara naphrikmakrud makrudmiswnepluxkthihna swnepluxkniymnaphiwmaprakxbxaharbangchniddwy inmakrudminamnhxmraehyxyumak ibmakrudnnisintmyathukchnid nayakhnmcin yahxy isinaekngechn aekngephd aekngethoph aetthaismakekinipcamirskhmmiklinchun thnginib aelaphl bangkhrngsamarthnaipichilaemlngbangchnididphlmakrudphasikthibibnaxxkaelw ichepnyadbklininhxngsukhaidmakrudhwanmakrudhwan xngkvs Sweet kaffir lime imichmakrudaetepnphuchskulsmxikchnid epnsmobranthimilksnakhlaymakrud ibnim phiwiberiyb lksnaibaelaklinehmuxnibsm phlihykwamakrudepriyw phlmirshwan mienuxeyuxkhlumenuxsikhaw Mesocarp aebbthiphbidinsm samarthpxkaelaaeykxxkmaepnklibid ichrbprathanepnphlim imniymichprungxahar epnphlimthxngthinincnghwdsmuthrsngkhraminwrrnkhdisahrbphlmakrudnnchawithyniymich sraphmmachanan aelamiklawiwinwrrnkhdikhxngithyhlayeruxng echn okhlngkasrwl aela insmyxyuthya dngni eyiymasdxkaehng hvthy chunaehkhaechaeyiymaeyiyiklkhlay bangkructhndkrudaekwsraekla klinkhcr okhlngkasrwl bththi 54 makrudsxngaethwthang khidmakrudnangsangsraphmaekeklaecaphunglm klinkhcrkhcayeriymsbayictnmakrudsxngethuxnthxng aethwphnmmakrudehmuxnnangsraphm phangephiyngaekeklaecaphunglm rwyrunkhcrsukhnthklinekliyng runlaeriymsbay kaphyhxokhlngnirasphrabath phraecaprrthy xangxing Version 1 published on the internet and the 2010 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2018 11 27 subkhnemux March 9 2013 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2020 09 19 subkhnemux 3 October 2015 makrud xaharcaksmuniphr xrxy sukhphaphdi kthm aemban mpp hna 124 125 http lib3 dss go th fulltext techno file CF100 CF100 A15 pdf https en wikipedia org wiki Fruit anatomy Mesocarp nidda hngswiwthn aelathwithxng hngswiwthn makrudhwan in phlim 111 chnid khunkhaxaharaelakarkin kthm aesngaedd 2550 hna 130 culcxmeklaecaxyuhw phrabathsmedcphra phrarachphithisibsxngeduxn orngphimphphracnthr phrankhr 2496 aehlngkhxmulxunwikimiediykhxmmxnsmisuxthiekiywkhxngkb makrud