กองบ งค บการสายตรวจและปฏ บ ต การพ เศษ อ งกฤษ Patrol and Special Operation Division เป นหน วยงานในส งก ดของกองบ ญชาการตำร

กองบังคับการสายตรวจและปฏิบัติการพิเศษ (อังกฤษ: Patrol and Special Operation Division) เป็นหน่วยงานในสังกัดของกองบัญชาการตำรวจนครบาล รู้จักกันในชื่อของ "ตำรวจ 191" ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2504 มีภารกิจหลักในการถวายความปลอดภัยแด่องค์พระมหากษัตริย์ พระราชินี และพระบรมวงศานุวงศ์ทุกพระองค์ในเขตนครบาล และภารกิจดูแลประชาชนด้านของงานรับแจ้งเหตุ สายตรวจ งานปฏิบัติการพิเศษและต่อต้านการก่อการร้าย

กองบังคับการสายตรวจ และปฏิบัติการพิเศษ
ตราของกองบังคับการ
อักษรย่อ	บก.สปพ.
คำขวัญ	บก.สปพ. ที่พึ่งแรกของประชาชน
ข้อมูลองค์กร
ก่อตั้ง	พ.ศ. 2504; 63 ปีที่แล้ว (2504)
โครงสร้างเขตอำนาจ
เขตอำนาจในการปฏิบัติการ	ประเทศไทย

แผนที่เขตอำนาจของ กองบังคับการสายตรวจ และปฏิบัติการพิเศษ
สำนักงานใหญ่	29 ถนนวิภาวดีรังสิต แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร 10900

ผู้บริหารหน่วยงาน	พลตำรวจตรี ภานพ วรธนัชชากุล, ผู้บังคับการ
หน่วยงานปกครอง	กองบัญชาการตำรวจนครบาล
บทบาท	• พระมหากษัตริย์ และพระราชินี • พระบรมวงศานุวงศ์ ศูนย์รวมข่าว สุนัขตำรวจ ต่อต้านการก่อการร้าย เก็บกู้วัตถุระเบิด ม้าตำรวจ สัตวแพทย์และส้ตวบาล
เขตอำนาจปกครอง	• 8 กองกำกับการ
สิ่งอำนวยความสะดวก
รถสายตรวจ	100 คัน (ประมาณ)
สุนัขตำรวจ	87 ตัว
เว็บไซต์
psd.metro.police.go.th

ประวัติ

กองบังคับการสายตรวจและปฏิบัติการพิเศษ ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2504 ในชื่อของ กองกำกับการรถวิทยุ และศูนย์รวมข่าว เพื่อรับมือกับปัญหาจากในช่วงก่อนหน้านี้ ที่มีแนวโน้มว่าจะเกิดเหตุการณ์ที่เป็นภัยคุกคามในระดับสูงที่เกินกว่าหน่วยงานปกติของตำรวจนครบาลจะรับมือกับเหตุการณ์ได้ จากนั้นได้รวมเข้ากับ กองกำกับการสุนัขตำรวจ และกองกำกับการตำรวจม้า และเพิ่มเติมภารกิจในการถวายอารักขาความปลอดภัยให้กับพระมหากษัตริย์ พระราชินี องค์รัชทยาทและพระบรมวงศานุวงศ์

ตำรวจม้าจากกองกำกับการม้าตำรวจกำลังร่วมพระราชพิธี

ในปี พ.ศ. 2519 ได้มีการแบ่งส่วนราชการกรมตำรวจใหม่ปรับขึ้นเป็นกองบังคับการสายตรวจและปฏิบัติการพิเศษ โดยมี พลตำรวจเอก เสริม จารุรัตน์ เป็นผู้บังคับการคนแรก และได้ขอพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระปรมินทร มหาภูมิพลอดุลยเดช นำตราอุณาโลมมาประดับในอาร์มพร้อมกับเครื่องแบบปฏิบัติงานสีน้ำเงิน พร้อมกับหมวกเบเรต์หน้าหมวกสีเหลือง ซึ่งสีทั้งสองเป็นสีของสถาบันพระมหากษัตริย์ และได้รับพระบรมราชานุญาตให้นำมาใช้งานได้

เมื่อปี พ.ศ. 2546 พระบาทสมเด็จพระปรมินทร มหาภูมิพลอดุลยเดช ได้ตรัสกับ พลตำรวจเอก สันต์ ศรุตานนท์ ผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติในขณะนั้น ว่าอยากให้นำสุนัขจรจัดมาลองทำการฝึกเป็นสุนัขค้นหายาเสพติด โดยหลังจากฝึกแล้วให้นำไปประจำการตามท่าอากาศยานต่าง ๆ โดย พลตำรวจเอก สันต์ ได้นำสุนัขไปคัดเลือกที่มูลนิธิรักสุนัขหัวหิน ซึ่งเป็นโครงการในพระบรมราชานุเคราะห์ แลำฝึกฝนจนได้เข้าประจำการและนำไปใช้ประจำการจริง

ในปี พ.ศ. 2562 ได้มีการแบ่งส่วนราชการสำนักงานตำรวจแห่งชาติใหม่โดยแบ่งโครงสร้างของกองบังคับการสายตรวจและปฏิบัติการพิเศษ จากเดิม 7 หน่วย แบ่งออกเป็น 8 หน่วย ด้วยกันคือ ฝ่ายอำนวยการ กองกำกับการสุนัขตำรวจ กองกำกับการม้าตำรวจ กองกำกับการศูนย์รวมข่าว กองกำกับการสายตรวจ กองกำกับการต่อต้านการก่อการร้าย กลุ่มงานเก็บกู้วัตถุระเบิด และกลุ่มงานสัตวแพทย์และสัตวบาล โดยได้แบ่งกองกำกับการสุนัขและม้าตำรวจแยกออกมาเป็น 2 กองกำกับการเพื่อให้เกิดความชัดเจนในภารกิจ

พระราชดำรัส

พระบาทสมเด็จพระปรมินทร มหาภูมิพลอดุลยเดช เคยได้พระราชทานกับศูนย์รับแจ้งเหตุ 191 หรือกองกำกับการศูนย์รวมข่าวเอาไว้ว่า

“อย่าทำลายความหวังของใคร เพราะเขาอาจเหลืออยู่แค่นั้นก็ได้”

ภารกิจ

กองบังคับการสายตรวจและปฏิบัติการพิเศษ มีภารกิจและอำนาจหน้าที่ ดังนี้

ถวายความปลอดภัย สำหรับองค์พระมหากษัตริย์ พระราชินี พระบรมวงศานุวงศ์ ผู้แทนพระองค์ พระราชอาคันตุกะ และบุคคลสำคัญอื่น ๆ
ป้องกันการก่อจลาจล ควบคุมฝูงชนในกรุงเทพมหานครหรือพื้นที่ที่ได้รับคำสั่ง และฝึกยุทธวิธีด้านการปราบจลาจลและควบคุมฝูงชน
ป้องกันและปราบปรามการกระทำความผิดทางอาญา รวมถึงสนับสนุนการปฏิบัติหน้าที่ของตำรวจท้องที่และหน่วยงานอื่น
ปฏิบัติตามมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา และกฎหมายอื่นที่มีความผิดทางอาญาที่อยู่ในอำนาจความรับผิดชอบ
จัดสายตรวจในการออกตรวจ การสืบสวนหาข่าวเกี่ยวกับอาชญากรรม การก่อความไม่สงบภายใน และรักษาความปลอดภัยสถานที่สำคัญต่าง ๆ
ตรวจพิสูจน์และดำเนินการเก็บกู้วัตถุระเบิด
ต่อต้านการก่อการร้าย เจรจา และช่วยเหลือตัวประกัน รวมถึงฝึกยุทธวิธีให้กับตำรวจท้องที่หรือหน่วยงานอื่นตามได้รับคำสั่ง
จัดตำรวจม้าในการถวายอารักขาและรักษาความปลอดภัย พร้อมทั้งสนับสนุนหน่วยงานอื่นในการป้องกันปราบปรามอาชญากรรมและรักษาความสงบ
จัดกำลังสุนัขตำรวจในการออกป้องกันปราบปรามอาชญากรรม พร้อมทั้งสนับสนุนหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
ดูแลรักษาม้าและสุนัขตำรวจ และสนับสนุนหน่วยงานอื่นตามที่ได้รับคำสั่ง
เป็นศูนย์รับแจ้งเหตุและควบคุมสั่งการ สื่อสารข้อมูลไปยังตำรวจท้องที่
ปฏิบัติงานร่วมกับหน่วยงานอื่นตามที่ได้รับมอบหมาย

หน่วยงานในสังกัด

หน่วยงานในสังกัดของ กองบังคับการสายตรวจและปฏิบัติการพิเศษ ประกอบไปด้วย

ฝ่ายอำนวยการ
กองกำกับการสุนัขตำรวจ
กองกำกับการม้าตำรวจ
กองกำกับการศูนย์รวมข่าว
กองกำกับการสายตรวจ
กองกำกับการต่อต้านการก่อการร้าย
- อรินทราช 26
กลุ่มงานเก็บกู้วัตถุระเบิด
กลุ่มงานสัตวแพทย์และสัตวบาล

การปฏิบัติการ

สายตรวจปฏิบัติการพิเศษ

สายตรวจปฏิบัติการพิเศษ หรือ ตำรวจ 191, สายตรวจ 191 เป็นหน่วยปฏิบัติการของ กองกำกับการสายตรวจ มีภารกิจในการสนับสนุนการปฏิบัติงานของตำรวจนครบาลเจ้าของท้องที่ในกรณีที่เจ้าของท้องที่ต้องการกำลังสนับสนุนหรืออยู่ใกล้เคียงที่เกิดเหตุ

นอกจากนี้ยังมีภารกิจในการป้อมปรามการเกิดอาชญากรรมด้วยการเปิดสัญญาณไฟวับวาบในพื้นที่เสี่ยง ตามข้อมูลสติติจากศูนย์ผ่านฟ้า เพื่อตัดวงจรการเกิดอาชญากรรม ตามทฤษฎีสามเหลี่ยมอาชญากรรม

ศูนย์รับแจ้งเหตุ 191

ศูนย์รับแจ้งเหตุ 191 หรือ ศูนย์วิทยุผ่านฟ้า เป็นหน่วยงานของกองกำกับการศูนย์รวมข่าว มีหน้าที่ในการรับแจ้งเหตุภายในเขตพื้นที่ของกรุงเทพมหานคร และคอยประสานข้อมูลไปยังศูนย์วิทยุประจำกองบังคับการตำรวจนครบาลในพื้นที่ต่าง ๆ เพื่อให้ตำรวจท้องที่เข้าไปยังพื้นที่ที่ประสบเหตุฉุกเฉินตามที่ได้รับแจ้ง

สุนัขตำรวจ

กองกำกับการสุนัขตำรวจ เป็นหน่วยงานที่สนับสนุนการทำงานของเจ้าหน้าที่ตำรวจในส่วนของสุนัขตำรวจ โดยแบ่งเป็นสายงานตามวิธีการใช้งานสุนัข เช่น การสะกดรอย การค้นหายาเสพติด การเก็บกู้วัตถุระเบิด การสาธิต การช่วยเหลือผู้ประสบภัย การพิสูจน์กลิ่นของกลาง และภารกิจอื่นตามที่ได้รับการร้องขอมา โดยสุนัขที่นำมาฝึกและประจำการนั้นจะอายุงานเฉลี่ยประมาณ 8 ปี โดยจะแบ่งสายงานตามลักษณะนิสัย เช่น ถ้ามีนิสัยร่าเริงจะเหมาะกับการตรวจค้นยาเสพติด หากไม่กลัวเสียงดังจะเหมาะกับการเก็บกู้วัตถุระเบิด ซึ่งจะต้องผ่านการฝึกทั่วไป 3 เดือนก่อนจะแยกฝึกตามสายงานอีก 6 เดือน และทดลองงานอีก 6 เดือนจึงจะได้บรรจุเป็นสุนัขตำรวจ ปัจจุบันมีสุนัขในประจำการทั้งสิ้น 87 ตัว

หากทำภารกิจได้สำเร็จ อาจมีการประดับยศให้กับสุนัขเพื่อเป็นขวัญและกำลังใจให้กับสุนัขและผู้บังคับสุนัขอีกด้วย เช่น กรณีของการคลีคลายคดีของน้องชมพู่ และไอซ์หีบเหล็ก

ต่อต้านการก่อการร้าย

อรินทราช 26 หรือ กองกำกับการต่อต้านการก่อการร้าย ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2526 โดย พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ นายกรัฐมนตรีในขณะนั้นได้ให้กรมตำรวจจัดตั้งหน่วยขึ้น กรมตำรวจจึงได้จัดตั้งหน่วยอรินทราช 26 ขึ้นมาพร้อมกันกับหน่วยนเรศวร 261

สำหรับอรินทราช 26 เป็นหน่วยปฏิบัติการพิเศษที่มีความเชี่ยวชาญทางด้านการใช้อาวุธและยุทธวิธีพิเศษในการคลี่คลายและแก้ไขสถานการณ์ที่เป็นภัยร้ายแรง ทั้งในด้านการต่อต้านการก่อการร้าย การช่วยเหลือตัวประกัน การจู่โจมจับกุมตามแนว การบริหารวิกฤตการณ์ (Crisis Management) มีพื้นที่รับผิดชอบในเขตกรุงเทพมหานคร มีขนาดขีดความสามารถระดับกองร้อย

เก็บกู้วัตถุระเบิด

EOD หรือ กลุ่มงานเก็บกู้วัตถุระเบิด เป็นหน่วยงานที่ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2504 โดยเดิมใช้ชื่อว่า แผนกวัตถุระเบิด สังกัดกองพลาธิการ กรมตำรวจ มีภารกิจในการดูแลคลังวัตถุระเบิด และตรวจพิสูจน์เก็บกู้วัตถุระเบิด โดยได้จัดตั้งชุดเก็บกู้วัตถุระเบิดขึ้นมาเป็นหน่วยแรกของตำรวจในปี พ.ศ. 2521 โดย พันตำรวจเอก สุรัตน์ สุมานัส หัวหน้าแผนกเก็บกู้วัตถุระเบิด มีพื้นที่รับผิดชอบในเขตกรุงเทพมหานคร และมีการจัดตั้งชุดเก็บกู้วัตถุระเบิดในส่วนภูมิภาค โดยสังกัดกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดนเมื่อปี พ.ศ. 2528 โดยกลุ่มงานเก็บกู้วัตถุระเบิดชุดแรกนั้นได้ย้ายมาสังกัดกองสรรพวุธ สำนักงานส่งกำลังบำรุงในปี พ.ศ. 2535 และถูกยกขึ้นให้มีสถานะเทียบเท่ากองกำกับการในชื่อว่า กลุ่มงานเก็บกู้วัตถุระเบิด สังกัดกองบังคับการสายตรวจและปฏิบัติการพิเศษ กองบัญชาการตำรวจนครบาลเมื่อปี พ.ศ. 2548

กลุ่มงานเก็บกู้วัตถุระเบิด มีพื้นที่รับผิดชอบในบริเวณกรุงเทพมหานครในการค้นหา ตรวจพิสูจน์ เก็บกู้ หรือทำลายวัตถุระเบิดหรือเครื่องกระสุนปืน ดอกไม้เพลิง ทั้งในกรณีที่มีการรับแจ้งหรือมีการข่มขู่ ว่ามีวัตถุระเบิดหรือวัตถุต้องสงสัยซึ่งจะต้องทำการตรวจสอบ เพื่อเป็นการป้องกันการก่อวินาศกรรมและการก่อการร้ายในเขตเมือง

ตำรวจม้า

ตำรวจม้า หรือ กองกำกับการม้าตำรวจ ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2496 โดย พลตำรวจเอก เผ่า ศรียานนท์ สำหรับเป็นกองเกียรติยศในการนำขบวนในพระราชพิธีต่าง ๆ ก่อนจะถูกรวมเข้ากับกองบังคับการสายตรวจและปฏิบัติการพิเศษ

ภารกิจหลักของตำรวจม้าคือการถวายอารักขาและรักษาความปลอดภัยให้กับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระบรมราชินีนาถ และพระบรมวงศานุวงศ์ในการเสด็จพระราชดำเนินเพื่อไปประกอบพระราชกรณียกิจต่าง ๆ รวมถึงเป็นกองเกียรติยศในวาระพิเศษต่าง ๆ และถวายความปลอดภัยในสถานที่สำคัญ เช่น พระราชวัง พระตำหนัก และคอยตรวจตราบริเวณพื้นที่โดยรอบ

นอกจากนี้ยังเป็นส่วนหนึ่งของสายตรวจปฏิบัติการพิเศษในการเข้าถึงจุดที่รถยนต์ไม่สามารถเข้าถึงได้ และภารกิจในการมวลชนสัมพันธ์ในชุมชน งานท่องเที่ยว และงานเทศกาลต่าง ๆ

สัตวแพทย์และสัตวบาล

กลุ่มงานสัตวแพทย์และสัตวบาล เป็นหน่วยงานเทียบเท่ากองกำกับการ มีหน้าที่ในการดูแลรักษาสัตว์ในหน่วย คือ สุนัขและม้า จากกองกำกับการสุนัขตำรวจ และกองกำกับการม้าตำรวจ ให้มีความพร้อมในการปฏิบัติการอยู่ตลอดเวลา ซึ่งเป็นภารกิจเฉพาะด้านจำเป็นต้องใช้วุฒิภายนอกคือสัตวแพทย์ และสัตวบาลในการปฏิบัติงาน

ยุทโธปกรณ์

กองบังคับการสายตรวจและปฏิบัติการพิเศษ มีอุปกรณ์และยานพาหนะโดยประมาณ ดังนี้

พาหนะ

รถสายตรวจ ประมาณ 100 คัน

อาวุธ

ปืนไฟฟ้า
ปืนลูกซอง
ปืนพก
ปืนกลเบา
ปืนไรเฟิล
ระเบิดมือ

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

. psd.metro.police.go.th. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-02-05. สืบค้นเมื่อ 2023-10-15.
"พระราชทานตราอุณาโลม อาร์มศักดิ์สิทธิ์ตำรวจ191". www.thairath.co.th. 2016-10-30.
กฎกระทรวง แบ่งส่วนราชการเป็นกองบังคับการหรือส่วนราชการอย่างอื่นในสำนักงานตำรวจแห่งชาติ พ.ศ. 2552 (PDF). ราชกิจจานุเบกษา.
""พล.ต.ต.สุรเชษฐ์ หักพาล" กับกรณีแยก "กก.สุนัข-ม้าตำรวจ" เพิ่มอัตราเติบโต-รองรับภารกิจสำคัญ - มติชนสุดสัปดาห์". www.matichonweekly.com.{{}}: CS1 maint: url-status ()
. psd.metro.police.go.th. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-02-05. สืบค้นเมื่อ 2023-10-15.
reporter4 (2023-02-26). "ผกก.สันต์191ปลุกเร้ากำลังพลรถสายตรวจ" (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).
"จนท.ศูนย์วิทยุผ่านฟ้า เล่านาทีเจรจาเกลี้ยกล่อม ผู้ก่อเหตุวัย 14 ปี ให้มอบตัว". เนชั่นทีวี. 2023-10-04.
"นครบาล 1 จับผู้ต้องหาขู่วางระเบิดรพ.ศิริราช". Thai PBS.
admin. "ชื่นชม!! ร.ต.อ.รุดช่วยเจรจา สาวน้อยใจแฟนคิดสั้นจะกระโดดสะพานพระราม 8 ก่อนโทรตามแฟนมารับกลับบ้านอย่างปลอดภัย – สถานีโทรทัศน์สำนักงานตำรวจแห่งชาติ".
"เปิดภาพประวัติศาสตร์ พิธีการให้ยศ' K-9 'กองกำกับการสุนัขตำรวจ". https://www.naewna.com. 2023-03-04. {{}}: แหล่งข้อมูลอื่นใน |website= ((help))
"191 ติดยศ "สุนัขตำรวจตรี" ให้ "ไอร่า-โคล่าร์" K9 ไขคดีน้องชมพู่-ไอซ์หีบเหล็ก". www.thairath.co.th. 2023-03-03.
"หน่วยอรินทราช 26 หน่วยจู่โจม หนึ่งในผู้อยู่เบื้องหลังปฏิบัติการสำคัญ". mgronline.com. 2020-02-10.
แจ๊ค (2022-08-24). "ตำรวจนักเก็บกู้ระเบิด (EOD)".
"กองตำรวจม้า". www.thairath.co.th. 2019-05-11.
"เส้นทางที่เลือกเดินของ "วิฑูรย์ พูนพิพัฒน์กิจ" บันไดที่ขาด-ความรักที่มี". mgronline.com. 2020-07-08.

แหล่งข้อมูลอื่น

เว็บไซต์ทางการ

[1] . psd.metro.police.go.th. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-02-05. สืบค้นเมื่อ 2023-10-15.

[:0-2] "พระราชทานตราอุณาโลม อาร์มศักดิ์สิทธิ์ตำรวจ191". www.thairath.co.th. 2016-10-30.

[:1-3] กฎกระทรวง แบ่งส่วนราชการเป็นกองบังคับการหรือส่วนราชการอย่างอื่นในสำนักงานตำรวจแห่งชาติ พ.ศ. 2552 (PDF). ราชกิจจานุเบกษา.

[4] ""พล.ต.ต.สุรเชษฐ์ หักพาล" กับกรณีแยก "กก.สุนัข-ม้าตำรวจ" เพิ่มอัตราเติบโต-รองรับภารกิจสำคัญ - มติชนสุดสัปดาห์". www.matichonweekly.com.{{}}: CS1 maint: url-status ()

[5] . psd.metro.police.go.th. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-02-05. สืบค้นเมื่อ 2023-10-15.

[:2-6] reporter4 (2023-02-26). "ผกก.สันต์191ปลุกเร้ากำลังพลรถสายตรวจ" (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).

[7] "จนท.ศูนย์วิทยุผ่านฟ้า เล่านาทีเจรจาเกลี้ยกล่อม ผู้ก่อเหตุวัย 14 ปี ให้มอบตัว". เนชั่นทีวี. 2023-10-04.

[8] "นครบาล 1 จับผู้ต้องหาขู่วางระเบิดรพ.ศิริราช". Thai PBS.

[9] . "ชื่นชม!! ร.ต.อ.รุดช่วยเจรจา สาวน้อยใจแฟนคิดสั้นจะกระโดดสะพานพระราม 8 ก่อนโทรตามแฟนมารับกลับบ้านอย่างปลอดภัย – สถานีโทรทัศน์สำนักงานตำรวจแห่งชาติ".

[:3-10] "เปิดภาพประวัติศาสตร์ พิธีการให้ยศ' K-9 'กองกำกับการสุนัขตำรวจ". https://www.naewna.com. 2023-03-04. {{}}: แหล่งข้อมูลอื่นใน |website= ((help))

[:4-11] "191 ติดยศ "สุนัขตำรวจตรี" ให้ "ไอร่า-โคล่าร์" K9 ไขคดีน้องชมพู่-ไอซ์หีบเหล็ก". www.thairath.co.th. 2023-03-03.

[:7-12] "หน่วยอรินทราช 26 หน่วยจู่โจม หนึ่งในผู้อยู่เบื้องหลังปฏิบัติการสำคัญ". mgronline.com. 2020-02-10.

[:5-13] แจ๊ค (2022-08-24). "ตำรวจนักเก็บกู้ระเบิด (EOD)".

[:6-14] "กองตำรวจม้า". www.thairath.co.th. 2019-05-11.

[15] "เส้นทางที่เลือกเดินของ "วิฑูรย์ พูนพิพัฒน์กิจ" บันไดที่ขาด-ความรักที่มี". mgronline.com. 2020-07-08.