นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น

นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น (อังกฤษ: Prime Minister of Japan) ภาษาญี่ปุ่นเรียก ไนกากุโซริไดจิง (ญี่ปุ่น: 内閣総理大臣 Naikaku-sōri-daijin) หรือ ชูโช (ญี่ปุ่น: 首相 Shushō) เป็นหัวหน้ารัฐบาลญี่ปุ่นและของกองกำลังป้องกันตนเองญี่ปุ่น จักรพรรดิทรงแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีตามที่สภานิติบัญญัติแห่งชาติถวายชื่อ นายกรัฐมนตรีต้องได้รับความไว้วางใจจากสภาผู้แทนราษฎรให้ดำรงตำแหน่ง นายกรัฐมนตรีเป็นหัวหน้าคณะรัฐมนตรี และรัฐมนตรีคนอื่น ๆ จะดำรงตำแหน่งตามอัธยาศัยของนายกรัฐมนตรี

นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น 日本国内閣総理大臣
ตราประจำตำแหน่ง
ธงประจำตำแหน่ง
ผู้ดำรงตำแหน่งคนปัจจุบัน ฟูมิโอะ คิชิดะ ตั้งแต่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2564
ฝ่ายบริหารของญี่ปุ่น
สมาชิกของ	คณะรัฐมนตรีญี่ปุ่น รัฐสภาญี่ปุ่น
จวน	คันเต
ที่ว่าการ	โตเกียว ประเทศญี่ปุ่น
ผู้เสนอชื่อ	รัฐสภาญี่ปุ่น
ผู้แต่งตั้ง	จักรพรรดิญี่ปุ่น
วาระ	4 ปีหรือน้อยกว่านั้น ไม่จำกัดวาระ
ตราสารจัดตั้ง	รัฐธรรมนูญแห่งญี่ปุ่น
ตำแหน่งก่อนหน้า	ไดโจไดจิง
ผู้ประเดิมตำแหน่ง	อิโต ฮิโรบูมิ
สถาปนา	22 ธันวาคม พ.ศ. 2428 (138 ปี 178 วัน)
รอง
เงินตอบแทน	40,490,000 เยนต่อปี
เว็บไซต์	www.kantei.go.jp

นายกรัฐมนตรีคนปัจจุบัน คือ ฟูมิโอะ คิชิดะ ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2564

ประวัติ

ก่อนใช้รัฐธรรมนูญเมจิ ญี่ปุ่นไม่มีรัฐธรรมนูญเป็นลายลักษณ์อักษร มีแต่ระบบกฎหมายริตสึเรียวที่ได้อิทธิพลจากจีนและตราขึ้นในช่วงปลายยุคอาซูกะต่อต้นยุคนาระ ที่กำหนดให้มีระบบข้าราชการประจำอันซับซ้อนซึ่งปฏิบัติหน้าที่ภายใต้การบังคับบัญชาของจักรพรรดิตามระบบคุณธรรม แต่ในทางปฏิบัติแล้ว อำนาจที่แท้จริงไม่ได้อยู่ที่จักรพรรดิ แต่อยู่ที่อื่น เช่น ในเงื้อมมือของตระกูลฟูจิวาระที่เข้ามาสมรสกับราชวงศ์ในยุคเฮอัง หรืออยู่ในเงื้อมมือของโชกุน เป็นเช่นนี้เรื่อยมาจนกระทั่งมีการปฏิรูปเมจิ กฎหมายแบบริตสึเรียวฉบับสุดท้าย คือ ตราขึ้นใน ค.ศ. 752 ซึ่งเมื่อมีการปฏิรูปเมจิก็ยังใช้บังคับอยู่

ภายใต้ระบบกฎหมายข้างต้น ไดโจไดจิง (อัครมหาเสนาบดี) เป็นหัวหน้าของคณะเสนาบดีที่เรียก "ไดโจกัง" อันเป็นหน่วยงานสูงสุดในระบบราชการตั้งแต่ยุคเฮอังเรื่อยมา ตำแหน่งนี้ยุบเลิกไปช่วงหนึ่ง แล้วรื้อฟื้นขึ้นใหม่เพื่อมอบให้แก่ซันโจ ซาเนโตมิ ใน ค.ศ. 1871 จนกระทั่ง ค.ศ. 1885 ก็ยุบเลิกตำแหน่งนี้ไปใช้ตำแหน่งนายกรัฐมนตรี โดยแต่งตั้งอิโต ฮิโรบูมิ เป็นบุคคลแรก แต่รูปแบบนายกรัฐมนตรีในปัจจุบันนั้นเกิดขึ้นเมื่อมีการตรารัฐธรรมนูญฉบับใหม่ใน ค.ศ. 1947

คุณสมบัติ

• นายกรัฐมนตรีต้องเป็นสมาชิกสภาหนึ่งสภาใดในสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ซึ่งหมายความว่า ต้องมีอายุอย่างน้อย 25 ปี และมีสัญชาติญี่ปุ่น
• นายกรัฐมนตรีต้องเป็นพลเรือน ซึ่งหมายความว่า เป็นสมาชิกกองกำลังป้องกันตนเองไม่ได้ แต่เป็นอดีตทหารได้ เช่น กรณีของยาซูฮิโระ นากาโซเนะ

การแต่งตั้ง

นายกรัฐมนตรีมาจากการกำหนดของสภาทั้งสองของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ในการนี้ สภาจะออกเสียงเลือกบุคคลตามระบบสองรอบ ถ้าปรากฏว่า แต่ละสภากำหนดบุคคลต่างกัน จะมีการแต่งตั้งคณะกรรมาธิการร่วมมาตกลงเรื่องตัวบุคคลกัน ถ้าตกลงกันไม่ได้ใน 10 วัน จะถือมติของสภาผู้แทนราษฎรเป็นมติของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ จากนั้น ผู้ได้รับการกำหนดจะได้รับมอบตราตั้ง และจะได้รับการถวายชื่อต่อจักรพรรดิเพื่อทรงแต่งตั้งอย่างเป็นทางการ

ในทางปฏิบัติ นายกรัฐมนตรีมักเป็นหัวหน้าพรรคการเมืองที่ได้เสียงข้างมากในสภาผู้แทนราษฎร หรือเป็นหัวหน้าของกลุ่มที่เป็นใหญ่ที่สุดในบรรดาพรรคร่วมรัฐบาล

เครื่องหมาย

• ธงประจำตำแหน่ง
• ตราประจำตำแหน่ง
• ธงรัฐบาล

ดูเพิ่ม

• รายชื่อนายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น

อ้างอิง

1. "IG.com Pay Check". IG.
2. Legal framework for Prime Minister and Cabinet in the Empire: Dajōkan proclamation No. 69 of December 22, 1885 (内閣職権, naikaku shokken)^[], later replaced by Imperial edict No. 135 of 1889 (内閣官制, naikaku kansei) 2016-03-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน in effect until 1947
3. รัฐธรรมนูญญี่ปุ่น มาตรา 67
4. รัฐธรรมนูญญี่ปุ่น มาตรา 6

• Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary, Kenkyusha Limited, Tokyo 1991,

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น

• นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่นและคณะรัฐมนตรี เว็บไซต์อย่างเป็นทางการ
• List of Japanese cabinets 1885 to 1989　(ญี่ปุ่น)