บทความนี้อาจต้องการตรวจสอบต้นฉบับ ในด้านไวยากรณ์ รูปแบบการเขียน การเรียบเรียง คุณภาพ หรือการสะกด คุณสามารถช่วยพัฒนาบทความได้ |
มนุษย์เล็กในเปลือกสมอง (อังกฤษ: cortical homunculus) เป็นการแสดงร่างกายมนุษย์แบบบิดเบี้ยว โดยอาศัยแผนที่ประสาทคือบริเวณและสัดส่วนสมองมนุษย์ที่อุทิศให้กับการแปลผลของระบบประสาทสั่งการและของระบบประสาทรับความรู้สึกสำหรับส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย คำละตินว่า ฮามังคิวลัส (homunculus) ซึ่งแปลว่า มนุษย์เล็ก ๆ เป็นคำที่ใช้ในการเล่นแร่แปรธาตุและคติชาวบ้านมานานก่อนวรรณกรรมทางวิทยาศาสตร์จะเริ่มใช้ มนุษย์เล็กในเปลือกสมองหรือ มนุษย์เปลือกสมอง (cortex man) จะแสดงให้เห็นว่า บริเวณสมองเป็นตัวแทนของร่างกายอย่างไร คือ ใยประสาทที่ส่งข้อมูลความรู้สึกทางกายมาจากทั่วร่างกาย จะไปยุติที่บริเวณต่าง ๆ ของสมองกลีบข้างในเปลือกสมอง กลายเป็นแแผนที่แสดงส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย
ประเภท
มนุษย์เล็กส่วนสั่งการ (อังกฤษ: motor homunculus) เป็นแผนที่บริเวณสมองที่อุทิศให้กับการแปลผลของประสาทสั่งการสำหรับส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย เปลือกสมองส่วนสั่งการปฐมภูมิ (primary motor cortex) อยู่ที่ ของสมองกลีบหน้าและได้รับกระแสประสาทมาจาก ของสมองกลีบหน้า
มนุษย์เล็กส่วนรับความรู้สึก (อังกฤษ: sensory homunculus) เป็นแผนที่บริเวณสมองที่อุทิศให้กับการแปลผลของประสาทรับความรู้สึกทางกายสำหรับส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย เปลือกสมองส่วนรับความรู้สึกทางกายอยู่ที่รอยนูนหลังร่องกลาง (postcentral gyrus) และได้รับกระแสประสาทจากทาลามัส ซึ่งก็ได้รับกระแสประสาทมาจากก้านสมองและไขสันหลัง
การจัดระเบียบ
ตามยาวของเปลือกสมองส่วนสั่งการและส่วนรับความรู้สึก บริเวณต่าง ๆ ที่เฉพาะเจาะจงกับส่วนในร่างกายจะจัดเป็นระเบียบ แม้อาจต่างกับที่คาดว่าควรเป็น คือนิ้วเท้าอยู่ที่ด้านบนของซีกสมอง (ดูรูป) และเมื่อตามซีกสมองลงมาตามด้านข้าง ก็จะพบส่วนร่างกายที่อยู่สูงกว่านิ้วเท้าตามลำดับจนถึงปลายนิ้วมือ โดยยังไม่พบใบหน้า ถ้าตามลงไปอีก ก็จะพบส่วนต่าง ๆ ของใบหน้าจากส่วนที่สูงกว่าลงไปยังส่วนที่ต่ำกว่าโดยประมาณ ซึ่งกลับลำดับจากที่เป็นมาก่อน มนุษย์เล็กนี้แบ่งครึ่ง คือมีแผนที่ของร่างกายซีกซ้ายในสมองซีกขวา และนัยกลับกันก็เช่นเดียวกัน
บริเวณของเปลือกสมองที่อุทิศให้กับร่างกายแต่ละส่วนจะไม่เป็นไปตามสัดส่วนพื้นที่หรือปริมาตรของร่างกายส่วนนั้น ๆ แต่เป็นไปตามการส่งเส้นประสาทไปเลี้ยงบริเวณนั้น ๆ ดังนั้น บริเวณร่างกายที่มีเส้นประสาทรับความรู้สึกและเส้นประสาทสั่งการมากกว่าก็จะใหญ่กว่าในแผนที่ ในขณะที่บริเวณที่มีเส้นประสาทน้อยกว่าก็จะเล็กกว่า จึงได้ภาพมนุษย์ที่บิดเบี้ยว มีมือ ปาก และหน้าใหญ่ผิดสัดส่วน
ในส่วนด้านล่าง เลยบริเวณที่รับความรู้สึกเกี่ยวกับฟัน เหงือก ขากรรไกร ลิ้น และคอหอยเป็นบริเวณรับความรู้สึกจากในท้อง ส่วนด้านบนเลยบริเวณของนิ้วเท้าไป ทั่วไปเชื่อว่าเป็นเครือข่ายประสาทรับความรู้สึกสำหรับอวัยวะเพศ แต่งานศึกษาหลัง ๆ เช่น ปี 2009 และ 2015 เสนอว่า อาจมีบริเวณสองบริเวณสำหรับอวัยวะเพศ โดยบริเวณหนึ่งเกี่ยวกับการกระตุ้นอารมณ์ทางเพศ และอีกบริเวณหนึ่งเกี่ยวกับความรู้สึกที่เหลือ
การค้นพบ
ประสาทศัลยแพทย์ชาวอังกฤษไวล์เดอร์ เพ็นฟิลด์ (Wilder Penfield) และเพื่อนร่วมงาน (Edwin Boldrey และ Theodore Rasmussen) ได้เครดิตว่า เป็นผู้เริ่มแนวคิดเกี่ยวกับมนุษย์เล็กของประสาทรับความรู้สึกและประสาทสั่งการ แม้จะไม่ใช่นักวิทยาศาสตร์พวกแรกที่พยายามทำหน้าที่ของสมองให้เห็นเป็นรูปธรรมด้วยมนุษย์เล็ก แต่ก็เป็นพวกแรกที่แยกแยะหน้าที่การรับรู้กับหน้าที่สั่งการ แล้วทำแผนที่ต่างหาก ๆ ตามสมอง แสดงผลเป็นเป็นมนุษย์เล็กสองตัว อนึ่ง ภาพวาดของพวกเขาและภาพต่อ ๆ มาที่เกี่ยวเนื่องกันอาจเป็นแผนที่ทางมโนภาพซึ่งมีชื่อเสียงที่สุดในสาขาประสาทวิทยาศาสตร์ปัจจุบัน เพราะแสดงข้อมูลที่น่าเชื่อถือและประทับใจแม้เห็นเพียงผาด ๆ หมอเพ็นฟิลด์ได้เริ่มแนวคิดเกี่ยวกับมนุษย์เล็กนี้เป็นการทดลองทางความคิด จนถึงจินตนาการแม้โลกสมมุติที่มนุษย์เล็กอาศัยอยู่ ซึ่งเขาเรียกว่า "if" หมอและเพื่อนร่วมงานได้ทดลองด้วยการกระตุ้นทางไฟฟ้าที่บริเวณสมองต่าง ๆ ของคนไข้ที่กำลังผ่าตัดที่สมองเพื่อควบคุมการชัก และดังนั้นจึงสามารถสร้างแผนที่ภูมิลักษณ์ของสมองและมนุษย์เล็กตามแผนที่นั้น ๆ
งานศึกษาเมื่อไม่นานได้เพิ่มความเข้าใจในเรื่องการจัดระเบียบตามภูมิลักษณ์ (somatotopic arrangement) ด้วยเทคนิคต่าง ๆ เช่น การสร้างภาพโดยกิจด้วยเรโซแนนท์แม่เหล็ก (fMRI)
การทำเป็นตัวแทน
หมอเพ็นฟิลด์ได้เรียกแนวคิดประดิษฐ์ของเขาว่าเป็น "คนพิกล" (grotesque creatures) เพราะมีสัดส่วนร่างกายที่ประหลาด เช่น ประสาทรับความรู้สึกจากมือมายุติเป็นบริเวณใหญ่ ๆ ในสมอง ทำให้มือของมนุษย์เล็กมีขนาดใหญ่ตามกัน เทียบกับประสาทจากตัวและแขนที่ใช้บริเวณที่เล็กกว่ามาก ทำให้ลำตัวและแขนของมนุษย์เล็กดูน้อยและอ่อนแอโดยเปรียบเทียบ
มนุษย์เล็กของหมอมักแสดงเป็นผังสองมิติ ซึ่งจริง ๆ ก็ง่ายเกินไป เพราะไม่ได้แสดงข้อมูลทั้งหมดที่หมอรวบรวมจากคนไข้ประสาทศัลยกรรมของเขา บริเวณที่แสดงส่วนร่างกายต่าง ๆ จริง ๆ ก็ไม่อาจแบ่งออกจากกันได้อย่างชัดเจน เพราะมีส่วนที่คาบเกี่ยวกันอย่างสำคัญในบริเวณติด ๆ กัน ดังนั้น ภาพที่ง่ายเกินไปอาจทำให้คิดว่า รอยโรคในเปลือกสมองส่วนสั่งการจะก่อความพิการที่กล้ามเนื้อโดยเฉพาะ ๆ แต่นี่เป็น เพราะรอยโรคจริง ๆ ทำให้กลุ่มกล้ามเนื้อที่ทำงานร่วมกัน (synergistic) มีปัญหา นี้จึงแสดงว่า ทำงานโดยการขยับกล้ามเนื้อเป็นกลุ่ม ๆ อย่างประสานกัน
มนุษย์เล็กยังสามารถแสดงเป็นรูปสามมิติ (เช่นตามรูปแกะสลักมนุษย์เล็กของประสาทรับความรู้สึกที่มองเห็นจากมุมต่าง ๆ ด้านล่าง) ซึ่งอาจทำให้เข้าใจง่ายกว่าว่า ร่างกายแต่ละส่วนมีเส้นประสาทไปเลี้ยงมากน้อยเพียงแค่ไหน ถึงจะมีข้อเสียว่า แบบสามมิติเช่นนี้ไม่แสดงบริเวณสมองที่สัมพันธ์กับส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย
- มนุษย์เล็กทางประสาทรับความรู้สึกของ Sharon Price-James จากด้านข้าง
- มนุษย์เล็กทางประสาทรับความรู้สึกของ Sharon Price-James จากข้างหน้า
- มนุษย์เล็กทางประสาทรับความรู้สึกของ Sharon Price-James จากข้างหลัง
เชิงอรรถและอ้างอิง
- Marieb E, Hoehn K (2007). Human Anatomy and Physiology (7th ed.). San Francisco: Pearson Benjamin Cummings.
- Saladin, Kenneth (2007). Anatomy and Physiology: The Unity of Form and Function. McGraw Hill. pp. 544–546.
- Covington, Jr., William Oates (27 พฤษภาคม 2015). . willcov.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 3 กรกฎาคม 2017. สืบค้นเมื่อ 7 กรกฎาคม 2017.
- . 10 สิงหาคม 2009. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 7 กรกฎาคม 2017. สืบค้นเมื่อ 7 กรกฎาคม 2017.
- Cazala, Fadwa; Vienney, Nicolas; Stoléru, Serge (10 มีนาคม 2015). "The cortical sensory representation of genitalia in women and men: a systematic review". Socioaffective Neuroscience & Psychology. 5. doi:10.3402/snp.v5.26428. ISSN 2000-9011. PMC 4357265. PMID 25766001.
- Penfield, Wilder; Boldrey, Edwin (1937). . Brain. 60 (4): 389–443. doi:10.1093/brain/60.4.389. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 ธันวาคม 2015. สืบค้นเมื่อ 26 มีนาคม 2016.
- Grodd W, Hülsmann E, Lotze M, Wildgruber D, Erb M (มิถุนายน 2001). "Sensorimotor mapping of the human cerebellum: fMRI evidence of somatotopic organization". Hum Brain Mapp. 13 (2): 55–73.
แหล่งข้อมูลอื่น
- Mole-ratunculus - an analog of a sensory homunculus, except for a mole-rat, from the paper Somatosensory cortex dominated by the representation of teeth in the naked mole-rat brain
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
bthkhwamnixactxngkartrwcsxbtnchbb indaniwyakrn rupaebbkarekhiyn kareriyberiyng khunphaph hruxkarsakd khunsamarthchwyphthnabthkhwamid mnusyelkinepluxksmxng xngkvs cortical homunculus epnkaraesdngrangkaymnusyaebbbidebiyw odyxasyaephnthiprasathkhuxbriewnaelasdswnsmxngmnusythixuthisihkbkaraeplphlkhxngrabbprasathsngkaraelakhxngrabbprasathrbkhwamrusuksahrbswntang khxngrangkay khalatinwa hamngkhiwls homunculus sungaeplwa mnusyelk epnkhathiichinkarelnaeraeprthatuaelakhtichawbanmanankxnwrrnkrrmthangwithyasastrcaerimich mnusyelkinepluxksmxnghrux mnusyepluxksmxng cortex man caaesdngihehnwa briewnsmxngepntwaethnkhxngrangkayxyangir khux iyprasaththisngkhxmulkhwamrusukthangkaymacakthwrangkay caipyutithibriewntang khxngsmxngklibkhanginepluxksmxng klayepnaeaephnthiaesdngswntang khxngrangkayaephnphaph 2 mitiaesdngmnusyelkinepluxksmxngrbkhwamrusukthangkaybthkhwamnixangxingkhristskrach khristthswrrs khriststwrrs sungepnsarasakhykhxngenuxhapraephthrup 2 mitiaesdngmnusyelkin mnusyelkswnsngkar xngkvs motor homunculus epnaephnthibriewnsmxngthixuthisihkbkaraeplphlkhxngprasathsngkarsahrbswntang khxngrangkay epluxksmxngswnsngkarpthmphumi primary motor cortex xyuthi khxngsmxngklibhnaaelaidrbkraaesprasathmacak khxngsmxngklibhna mnusyelkswnrbkhwamrusuk xngkvs sensory homunculus epnaephnthibriewnsmxngthixuthisihkbkaraeplphlkhxngprasathrbkhwamrusukthangkaysahrbswntang khxngrangkay epluxksmxngswnrbkhwamrusukthangkayxyuthirxynunhlngrxngklang postcentral gyrus aelaidrbkraaesprasathcakthalams sungkidrbkraaesprasathmacakkansmxngaelaikhsnhlngkarcdraebiybtamyawkhxngepluxksmxngswnsngkaraelaswnrbkhwamrusuk briewntang thiechphaaecaacngkbswninrangkaycacdepnraebiyb aemxactangkbthikhadwakhwrepn khuxniwethaxyuthidanbnkhxngsiksmxng durup aelaemuxtamsiksmxnglngmatamdankhang kcaphbswnrangkaythixyusungkwaniwethatamladbcnthungplayniwmux odyyngimphbibhna thatamlngipxik kcaphbswntang khxngibhnacakswnthisungkwalngipyngswnthitakwaodypraman sungklbladbcakthiepnmakxn mnusyelkniaebngkhrung khuxmiaephnthikhxngrangkaysiksayinsmxngsikkhwa aelanyklbknkechnediywkn briewnkhxngepluxksmxngthixuthisihkbrangkayaetlaswncaimepniptamsdswnphunthihruxprimatrkhxngrangkayswnnn aetepniptamkarsngesnprasathipeliyngbriewnnn dngnn briewnrangkaythimiesnprasathrbkhwamrusukaelaesnprasathsngkarmakkwakcaihykwainaephnthi inkhnathibriewnthimiesnprasathnxykwakcaelkkwa cungidphaphmnusythibidebiyw mimux pak aelahnaihyphidsdswn inswndanlang elybriewnthirbkhwamrusukekiywkbfn ehnguxk khakrrikr lin aelakhxhxyepnbriewnrbkhwamrusukcakinthxng swndanbnelybriewnkhxngniwethaip thwipechuxwaepnekhruxkhayprasathrbkhwamrusuksahrbxwywaephs aetngansuksahlng echn pi 2009 aela 2015 esnxwa xacmibriewnsxngbriewnsahrbxwywaephs odybriewnhnungekiywkbkarkratunxarmnthangephs aelaxikbriewnhnungekiywkbkhwamrusukthiehluxkarkhnphbaebbmnusyelksammitithngsahrbprasathrbkhwamrusukaelaprasathsngkarthiphiphithphnththrrmchatiwithyaaehngnkhrlxndxn prasathslyaephthychawxngkvsiwledxr ephnfild Wilder Penfield aelaephuxnrwmngan Edwin Boldrey aela Theodore Rasmussen idekhrditwa epnphuerimaenwkhidekiywkbmnusyelkkhxngprasathrbkhwamrusukaelaprasathsngkar aemcaimichnkwithyasastrphwkaerkthiphyayamthahnathikhxngsmxngihehnepnrupthrrmdwymnusyelk aetkepnphwkaerkthiaeykaeyahnathikarrbrukbhnathisngkar aelwthaaephnthitanghak tamsmxng aesdngphlepnepnmnusyelksxngtw xnung phaphwadkhxngphwkekhaaelaphaphtx mathiekiywenuxngknxacepnaephnthithangmonphaphsungmichuxesiyngthisudinsakhaprasathwithyasastrpccubn ephraaaesdngkhxmulthinaechuxthuxaelaprathbicaemehnephiyngphad hmxephnfildiderimaenwkhidekiywkbmnusyelkniepnkarthdlxngthangkhwamkhid cnthungcintnakaraemolksmmutithimnusyelkxasyxyu sungekhaeriykwa if hmxaelaephuxnrwmnganidthdlxngdwykarkratunthangiffathibriewnsmxngtang khxngkhnikhthikalngphatdthismxngephuxkhwbkhumkarchk aeladngnncungsamarthsrangaephnthiphumilksnkhxngsmxngaelamnusyelktamaephnthinn ngansuksaemuximnanidephimkhwamekhaicineruxngkarcdraebiybtamphumilksn somatotopic arrangement dwyethkhnikhtang echn karsrangphaphodykicdwyerosaennthaemehlk fMRI karthaepntwaethnhmxephnfildideriykaenwkhidpradisthkhxngekhawaepn khnphikl grotesque creatures ephraamisdswnrangkaythiprahlad echn prasathrbkhwamrusukcakmuxmayutiepnbriewnihy insmxng thaihmuxkhxngmnusyelkmikhnadihytamkn ethiybkbprasathcaktwaelaaekhnthiichbriewnthielkkwamak thaihlatwaelaaekhnkhxngmnusyelkdunxyaelaxxnaexodyepriybethiyb mnusyelkkhxnghmxmkaesdngepnphngsxngmiti sungcring kngayekinip ephraaimidaesdngkhxmulthnghmdthihmxrwbrwmcakkhnikhprasathslykrrmkhxngekha briewnthiaesdngswnrangkaytang cring kimxacaebngxxkcakknidxyangchdecn ephraamiswnthikhabekiywknxyangsakhyinbriewntid kn dngnn phaphthingayekinipxacthaihkhidwa rxyorkhinepluxksmxngswnsngkarcakxkhwamphikarthiklamenuxodyechphaa aetniepn ephraarxyorkhcring thaihklumklamenuxthithanganrwmkn synergistic mipyha nicungaesdngwa thanganodykarkhybklamenuxepnklum xyangprasankn mnusyelkyngsamarthaesdngepnrupsammiti echntamrupaekaslkmnusyelkkhxngprasathrbkhwamrusukthimxngehncakmumtang danlang sungxacthaihekhaicngaykwawa rangkayaetlaswnmiesnprasathipeliyngmaknxyephiyngaekhihn thungcamikhxesiywa aebbsammitiechnniimaesdngbriewnsmxngthismphnthkbswntang khxngrangkay mnusyelkthangprasathrbkhwamrusukkhxng Sharon Price James cakdankhang mnusyelkthangprasathrbkhwamrusukkhxng Sharon Price James cakkhanghna mnusyelkthangprasathrbkhwamrusukkhxng Sharon Price James cakkhanghlngechingxrrthaelaxangxingMarieb E Hoehn K 2007 Human Anatomy and Physiology 7th ed San Francisco Pearson Benjamin Cummings Saladin Kenneth 2007 Anatomy and Physiology The Unity of Form and Function McGraw Hill pp 544 546 Covington Jr William Oates 27 phvsphakhm 2015 willcov com khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 3 krkdakhm 2017 subkhnemux 7 krkdakhm 2017 10 singhakhm 2009 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 7 krkdakhm 2017 subkhnemux 7 krkdakhm 2017 Cazala Fadwa Vienney Nicolas Stoleru Serge 10 minakhm 2015 The cortical sensory representation of genitalia in women and men a systematic review Socioaffective Neuroscience amp Psychology 5 doi 10 3402 snp v5 26428 ISSN 2000 9011 PMC 4357265 PMID 25766001 Penfield Wilder Boldrey Edwin 1937 Brain 60 4 389 443 doi 10 1093 brain 60 4 389 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 8 thnwakhm 2015 subkhnemux 26 minakhm 2016 Grodd W Hulsmann E Lotze M Wildgruber D Erb M mithunayn 2001 Sensorimotor mapping of the human cerebellum fMRI evidence of somatotopic organization Hum Brain Mapp 13 2 55 73 aehlngkhxmulxunwikimiediykhxmmxnsmisuxthiekiywkhxngkb mnusyelkinepluxksmxng Mole ratunculus an analog of a sensory homunculus except for a mole rat from the paper Somatosensory cortex dominated by the representation of teeth in the naked mole rat brain