บทความเก ยวก บส งม ช ว ตน ม ช อบทความเป นช อว ทยาศาสตร เน องจากไม ม ช อสาม ญเป นภาษาไทย Nepenthes rafflesiana ได ช อตามโ

Nepenthes rafflesiana ( ได้ชื่อตามโทมัส สแตมฟอร์ด แรฟเฟิลส์) หรือมีอีกชื่อหนึ่งว่า Raffles' pitcher-plant เป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงที่มีการกระจายตัวกว้างทั้งในเกาะบอร์เนียว, เกาะสุมาตรา, มาเลเซียตะวันตก, และ ประเทศสิงคโปร์ N. rafflesiana นั้นมีความหลากหลายสูงมาก (ส่วนอีกชนิดคือ N. mirabilis) ด้วยมีรูปแบบมากมายและหลากหลายรายละเอียด ในบอร์เนียวมีอย่างน้อยสี่รูปแบบที่ต่างกัน รูปแบบขนาดยักษ์ของพืชชนิดนี้สร้างหม้อที่มีขนาดใหญ่มากสามารถแข่งขันกับ N. rajah ได้เลยทีเดียว

Nepenthes rafflesiana

Nepenthes rafflesiana จากเกาะบอร์เนียว
สถานะการอนุรักษ์
ความเสี่ยงต่ำ (IUCN 3.1)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอต
อาณาจักร:	พืช
เคลด:	พืชมีท่อลำเลียง
เคลด:	พืชดอก
เคลด:	พืชใบเลี้ยงคู่แท้
อันดับ:	คาร์เนชัน
วงศ์:	หม้อข้าวหม้อแกงลิง
สกุล:	หม้อข้าวหม้อแกงลิง (1835)
สปีชีส์:	Nepenthes rafflesiana
ชื่อทวินาม
*Nepenthes rafflesiana* (1835)
ชื่อพ้อง
ชื่อพ้อง Nepenthes hookeriana Low (1848) nom.nud. Nepenthes kookeriana Low ex Becc. (1886) Nepenthes nigropurpurea (Mast.) Mast. (1882) Nepenthes raflesea Rafarin (1869) Nepenthes sanderi Hort. (1908) Nepenthes sanderiana Burb. (1904) Nepenthes rafflesiana auct. non Jack: Low (1848) [=] Nepenthes rafflesiana auct. non Jack: Hook.f. (1873) [=N. rafflesiana/] Nepenthes rafflesiana auct. non Jack: Haberl. (1893) [=N. gymnamphora]

การกระจายพันธุ์และถิ่นอาศัย

Nepenthes rafflesiana เป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงพื้นราบที่มีการกระจายพันธุ์กว้าง ทั่วไปพบในบอร์เนียวและบางส่วนของหมู่เกาะรีอู แต่มีการกระจายพันธุ์อย่างจำกัดในเพนนิซูล่า มาเลเซียและสุมาตรา มันมีการกระจายพันธุ์แค่เพียงทางตอนใต้ของเพนนิซูล่า มาเลเซีย โดยเฉพาะในรัฐยะโฮร์มีมากเป็นพิเศษเมื่อเทียบกับที่แห่งอื่น เท่าที่มีการบันทึก N. rafflesiana พบในชายฝั่งตะวันตกของสุมาตรา ระหว่างอินทรปุระและบารุส

ปกติ N. rafflesiana จะขึ้นในบริเวณกลางแจ้ง, ดินเป็นทราย, ความชื้นสูง พบในป่าฝนเขตร้อน,ป่าพรุ, ป่าสันทรายชายหาด และผาริมทะเล มันขึ้นที่ระดับความสูง 0 ถึง 1,200 ม.จากระดับน้ำทะเล

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

Nepenthes rafflesiana เป็นไม้เลื้อย ลำต้นอาจไต่ได้สูงถึง 15 เมตร และหนาถึง 10 มม. ยาว 20 ซม.อาจยาวมากกว่า 110 ซม.

หม้อของ N. rafflesiana ป่องออกและมีปีกชายฝอยขนาดใหญ่ ขนาดของหม้อส่วนใหญ่มีความสูงไม่เกิน 20 ซม. แม้ว่าบางครั้งอาจพบขนาดใหญ่ซึ่งมีหม้อยาวมากกว่า 35 ซม. และกว้าง 15 ซม. หม้อบนรูปกรวยและยกขึ้นเป็นพิเศษที่ด้านหน้าของเพอริสโตม หม้อล่างและหม้อบนมีลักษณะพิเศษของเพอริสโตมคือมีคอคอดที่ยาวซึ่งยาวถึง 3 ซม. หรือมากกว่า

สีของหม้อมีความหลากหลายมากจากม่วงดำจนถึงขาว โดยทั่วไป N. rafflesiana มีสีเขียวอ่อนมีจุดสีม่วงเข้มโดยตลอดหม้อในหม้อล่างและสีครีมในหม้อบน

ช่อดอกเป็นแบบสูง 16 ถึง 70 ซม. มีดอกเดี่ยวสีแดงหรือม่วง บางครั้งก็มีสองดอกบนก้านเดียวกัน

เมื่อยังเล็กต้นปกคลุมไปด้วยขนยาว, ร่วงง่าย, สีน้ำตาลหรือสีขาว เมื่อโตขึ้นมีสิ่งปกคลุมบางและสั้น เป็นขนสีน้ำตาล หรือไม่มีเลย

หน่วยอนุกรมวิธานต่ำกว่าระดับชนิด

รูปแบบสีอ่อนของการแจกแจงชนิดนี้แต่ดั้งเดิมเป็น *Nepenthes rafflesiana* var. *nivea*

เพราะมีการกระจายเป็นวงกว้าง N. rafflesiana จึงมีถิ่นอาศัยหลากหลายทำให้เกิดความหลากหลายของลักษณะและสีของหม้อ ตามการแจกแจงหน่วยอนุกรมวิธานต่ำกว่าระดับชนิดของ N. rafflesiana ที่ระบุบไว้ รวมทั้งที่ไม่พิจารณายอมรับในปัจจุบันและสี่ความแตกต่างของอนุกรมวิธานเข้าด้วยกัน

Nepenthes rafflesiana f. alba Hort.Westphal (2000) nom.nud.
Nepenthes rafflesiana var. alata & (1990)
Nepenthes rafflesiana var. ambigua (1895)
Nepenthes rafflesiana var. elongata Hort. ex (1897) nom.nud. [=?]
Nepenthes rafflesiana var. excelsior (Hort.Williams) (1895) [=(N. ampullaria × N. rafflesiana) × N. rafflesiana]
Nepenthes rafflesiana var. glaberrima (1873)
Nepenthes rafflesiana var. hookeriana (auct. non : Hort. ex ) (1886) [=]
Nepenthes rafflesiana var. insignis (1882)
Nepenthes rafflesiana var. longicirrhosa Tamin & in (1986) nom.nud. [=]
Nepenthes rafflesiana var. minor (1886)
Nepenthes rafflesiana var. nigropurpurea (1882)
Nepenthes rafflesiana var. nivea (1873)
Nepenthes rafflesiana var. pallida Hort. ex (1883) [=( × N. gracilis) × N. rafflesiana]
Nepenthes rafflesiana var. striata Hort. ex (1859)nom.nud.
Nepenthes rafflesiana var. subglandulosa & Hafiza (2006)^[] [=]
Nepenthes rafflesiana var. typica (1895)
Nepenthes rafflesiana var. viridis Hort. ex (1859)nom.nud.
Nepenthes rafflesiana var. vittata Lauffenburger (1995) nom.nud.
Nepenthes rafflesiana "glaberrima" (1880) [=]

N. rafflesiana lower pitcher with a winged tendril
Giant form of N. rafflesiana with wavy laminar margins
Lower traps of a light pitchered variant

ลูกผสมตามธรรมชาติ

ลูกผสมตามธรรมชาติของ N. rafflesiana ที่มีการบันทึกไว้

N. albomarginata × N. rafflesiana
N. ampullaria × N. rafflesiana [=N. × hookeriana]
? (N. ampullaria × N. rafflesiana) × N. mirabilis [=N. × hookeriana × N. mirabilis]
N. bicalcarata × N. rafflesiana
? (N. bicalcarata × N. rafflesiana) × N. mirabilis var. echinostoma
× N. rafflesiana
N. gracilis × N. rafflesiana
× N. rafflesiana
N. mirabilis × N. rafflesiana (including N. mirabilis var. echinostoma × N. rafflesiana)

N. ampullaria × N. rafflesiana
N. ampullaria × N. rafflesiana
N. gracilis × N. rafflesiana
N. mirabilis × N. rafflesiana
N. mirabilis × N. rafflesiana
N. mirabilis var. echinostoma × N. rafflesiana

อ้างอิง

Clarke, C.M. (2018). "Nepenthes rafflesiana". IUCN Red List of Threatened Species. 2018: e.T39689A143963510. doi:10.2305/IUCN.UK.2018-1.RLTS.T39689A143963510.en. สืบค้นเมื่อ 19 November 2021.
Schlauer, J. N.d. Nepenthes rafflesiana 2020-08-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Carnivorous Plant Database.
Phillipps, A. & A. Lamb 1996. Pitcher-Plants of Borneo. Natural History Publications (Borneo) , Kota Kinabalu.
Clarke, C.M. 2001. Nepenthes of Sumatra and Peninsular Malaysia. Natural History Publications (Borneo) , Kota Kinabalu.
(ในภาษาเยอรมัน) Beck, G. 1895. . Wiener Illustrirte Garten-Zeitung 20(3–6): 96–107, 141–150, 182–192, 217–229.
อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ baramensis
อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ hemsleyana
(ในภาษาละติน) Hooker, J.D. 1873. . In: A. de Candolle 17: 90–105.
Clarke, C.[M.] 1997. Another Nice Trip to Sumatra. 26(1): 4–10.
(ในภาษาฝรั่งเศส) Teysmann, M.J.E. 1859. Énumération des plantes envoyées de Java au jardin botanique de l'Université de Leide. Annales d'horticulture et de botanique, ou Flore des jardins du royaume des Pays-Bas, et histoire des plantes cultivées les plus intéressantes des possessions néerlandaises aux Indes orientales, de l'Amérique et du Japon 2: 133–142.
Burbidge, F.W. 1880. The Gardens of the Sun. Murray, London.
Lowrie, A. 1983. "Sabah Nepenthes Expeditions 1982 & 1983" (PDF). (1.25 ) 12(4): 88–95.
McPherson, S.R. 2009. . 2 volumes. Redfern Natural History Productions, Poole.
อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ Clarke1997
Masters, M.T. 1881. New garden plants. Nepenthes Hookeriana. The Gardeners' Chronicle, new series, 16(417): 812–813.
Yulita, K.S. & M. Mansur 2012. The occurrence of hybrid in Nepenthes hookeriana Lindl. from Central Kalimantan can be detected by RAPD and ISSR markers. HAYATI Journal of Biosciences 19(1): 18–24. doi:10.4308/hjb.19.1.18
Phillipps, A., A. Lamb & C.C. Lee 2008. . Second Edition. Natural History Publications (Borneo), Kota Kinabalu.
Tan, W.K., C.L. Wong & C.K. Frazier 1996. Nepenthes × (rafflesiana and gracilis)? Nature Malaysiana 21: 82–85.
Bednar, B.L. 1985. "Nepenthes ✕ dominii and var. intermedia" (PDF). 14(4): 105–106.

อ่านเพิ่ม

[Anonymous] 1848. New garden plants, published in books. The Gardeners' Chronicle and Agricultural Gazette 1848(6): 87.
[Anonymous] 1881. Messrs. Veitch's Nepenthes-house. The Gardeners' Chronicle, new series, 16(410): 598–599.
[Anonymous] 1883. Mr. A. E. Ratcliff's Nepenthes. The Gardeners' Chronicle 20(497): 18–19.
[Anonymous] 1887. Nepenthes culture. The Gardeners' Chronicle, series 3, 2(41): 442–443.
Adam, J.H. 1997. "Prey spectra of Bornean Nepenthes species (Nepenthaceae) in relation to their habitat" (PDF). Pertanika Journal of Tropical Agricultural Science 20(2–3): 121–134.
Adam, J.H. & C.C. Wilcock 1999. "Palynological study of Bornean Nepenthes (Nepenthaceae)" (PDF). Pertanika Journal of Tropical Agricultural Science 22(1): 1–7.
Adam, J.H., E.M. Nurulhuda, H. Abdul-Halim, O. Abdul-Rahim, A.H. Hafiza, G.K. Gopir, L.M. Pilik, R. Omar, M.B. Qasim, J. Salimon, S. Abdul-Rahim & M.M. Hanafiah 2005. Pitcher plants recorded from BRIS forest in Jambu Bongkok, Kuala Trengganu, Malaysia. Wetland Science 3(3): 183–189.
(ในภาษามลายู) Adam, J.H., J.N. Maisarah, A.T.S. Norhafizah, A.H. Hafiza, M.Y. Harun & O.A. Rahim et al. 2009. Ciri Tanih Pada Habitat Nepenthes (Nepenthaceae) di Padang Tujuh, Taman Negeri Endau-Rompin Pahang. [Soil Properties in Nepenthes (Nepenthaceae) Habitat at Padang Tujuh, Endau-Rompin State Park, Pahang.] In: J.H. Adam, G.M. Barzani & S. Zaini (eds.) Bio-Kejuruteraan and Kelestarian Ekosistem. [Bio-Engineering and Sustainable Ecosystem.] Kumpulan Penyelidikan Kesihatan Persekitaran, Pusat Penyelidikan Bukit Fraser and Universiti Kebangsaan, Malaysia. pp. 147–157.
Adams, R.M. & G.W. Smith 1977. An S.E.M. survey of the five carnivorous pitcher plant genera. American Journal of Botany 64(3): 265–272. doi:10.2307/2441969
Bauer, U., C. Willmes & W. Federle 2009. Effect of pitcher age on trapping efficiency and natural prey capture in carnivorous Nepenthes rafflesiana plants. Annals of Botany 103(8): 1219–1226. doi:10.1093/aob/mcp065
Bauer, U., C.J. Clemente, T. Renner & W. Federle 2012. Form follows function: morphological diversification and alternative trapping strategies in carnivorous Nepenthes pitcher plants. Journal of Evolutionary Biology 25(1): 90–102. doi:10.1111/j.1420-9101.2011.02406.x
Bauer, U., B. Di Giusto, J. Skepper, T.U. Grafe & W. Federle 2012. With a flick of the lid: a novel trapping mechanism in Nepenthes gracilis pitcher plants. PLoS ONE 7(6): e38951. doi:10.1371/journal.pone.0038951
Beaman, J.H. & C. Anderson 2004. The Plants of Mount Kinabalu: 5. Dicotyledon Families Magnoliaceae to Winteraceae. Natural History Publications (Borneo), Kota Kinabalu.
Benz, M.J., E.V. Gorb & S.N. Gorb 2012. Diversity of the slippery zone microstructure in pitchers of nine carnivorous Nepenthes taxa. Arthropod-Plant Interactions 6(1): 147–158. doi:10.1007/s11829-011-9171-2
(ในภาษาละติน) Blume, C.L. 1852. Ord. Nepenthaceae. In: Museum Botanicum Lugduno-Batavum, sive stirpium exoticarum novarum vel minus cognitarum ex vivis aut siccis brevis expositio. Tom. II. Nr. 1. E.J. Brill, Lugduni-Batavorum. pp. 5–10.
Bonhomme, V., H. Pelloux-Prayer, E. Jousselin, Y. Forterre, J.-J. Labat & L. Gaume 2011. Slippery or sticky? Functional diversity in the trapping strategy of Nepenthes carnivorous plants. New Phytologist 191(2): 545–554. doi:10.1111/j.1469-8137.2011.03696.x
Brearley, F.Q. & M. Mansur 2012. Nutrient stoichiometry of Nepenthes species from a Bornean peat swamp forest. 41(3): 105–108.
Cannon, J., V. Lojanapiwatna, C. Raston, W. Sinchai & A. White 1980. The Quinones of Nepenthes rafflesiana. The Crystal Structure of 2,5-Dihydroxy-3,8-dimethoxy-7-methylnaphtho-1,4-quinone (Nepenthone-E) and a Synthesis of 2,5-Dihydroxy-3-Methoxy-7-methylnaphtho-1,4-quinone (Nepenthone-C). Australian Journal of Chemistry 33(5): 1073–1093. doi:10.1071/CH9801073
Chung, A.Y.C. 2006. Biodiversity and Conservation of The Meliau Range: A Rain Forest in Sabah's Ultramafic Belt. Natural History Publications (Borneo), Kota Kinabalu. ISBN .
Di Giusto, B., V. Grosbois, E. Fargeas, D.J. Marshall & L. Gaume 2008. Contribution of pitcher fragrance and fluid viscosity to high prey diversity in a Nepenthes carnivorous plant from Borneo. Journal of Biosciences 33(1): 121–136. doi:10.1007/s12038-008-0028-5
Di Giusto, B., M. Guéroult, N. Rowe & L. Gaume 2009. Chapter 7: The Waxy Surface in Nepenthes Pitcher Plants: Variability, Adaptive Significance and Developmental Evolution. In: S.N. Gorb (ed.) Functional Surfaces in Biology: Adhesion Related Phenomena. Volume 2. Springer. pp. 183–204.
Di Giusto, B., J.-M. Bessière, M. Guéroult, L.B.L. Lim, D.J. Marshall, M. Hossaert-McKey & L. Gaume 2010. Flower-scent mimicry masks a deadly trap in the carnivorous plant Nepenthes rafflesiana. Journal of Ecology 98(4): 845–856. doi:10.1111/j.1365-2745.2010.01665.x
Dixon, W.E. 1889. Nepenthes. The Gardeners' Chronicle, series 3, 6(144): 354.
Frazier, C.K. 2000. Reproductive isolating mechanisms and fitness among tropical pitcher plants (Nepenthes) and their hybrids. [video] The 3rd Conference of the International Carnivorous Plant Society, San Francisco, USA.
Gaume, L. & Y. Forterre 2007. A viscoelastic deadly fluid in carnivorous pitcher plants. PLoS ONE 2(11): e1185. doi:10.1371/journal.pone.0001185
(ในภาษาฝรั่งเศส) Gaume, L. & Y. Forterre 2008. Un piège viscoélastique chez Nepenthes rafflesiana. 71: 28–32.
Gaume, L. & B. Di Giusto 2009. Adaptive significance and ontogenetic variability of the waxy zone in Nepenthes rafflesiana. Annals of Botany 104(7): 1281–1291. doi:10.1093/aob/mcp238
(ในภาษาฝรั่งเศส) Gaume, L. N.d. Piège viscoélastique. [videos] UMR AMAP.
(ในภาษาอินโดนีเซีย) Handayani, T. & Syamsuddin 1998. Nepenthes rafflesiana Jack. dan keturunannya. Warta Kebun Raya 2(3): 1–8.
(ในภาษาอินโดนีเซีย) Handayani, T. 1999. "Konservasi Nepenthes di kebun raya Indonesia" (PDF). [Conservation of Nepenthes in Indonesian botanic gardens.] In: A. Mardiastuti, I. Sudirman, K.G. Wiryawan, L.I. Sudirman, M.P. Tampubolon, R. Megia & Y. Lestari (eds.) Prosiding II: Seminar Hasil-Hasil Penelitian Bidang Ilmu Hayat. Pusat Antar Universitas Ilmu Hayat IPB, Bogor. pp. 365–372.
Handayani, T., D. Latifah & Dodo 2005. Diversity and growth behaviour of Nepenthes (pitcher plants) in Tanjung Puting National Park, Central Kalimantan Province. Biodiversitas 6(4): 248–252 . Cover
Hansen, E. 2001. Where rocks sing, ants swim, and plants eat animals: finding members of the Nepenthes carnivorous plant family in Borneo. Discover 22(10): 60–68.
Hernawati & P. Akhriadi 2006. . PILI-NGO Movement, Bogor.
Hooker, J.D. 1859. XXXV. On the origin and development of the pitchers of Nepenthes, with an account of some new Bornean plants of that genus. The Transactions of the Linnean Society of London 22(4): 415–424. doi:10.1111/j.1096-3642.1856.tb00113.x
Hwee, K.C. 1996. Carnivorous plants and sites in Singapore. 15(4): 12–15.
Kitching, R.L. 2000. Food Webs and Container Habitats: The natural history and ecology of phytotelmata. Cambridge University Press, Cambridge.
Korthals, P.W. 1839. . In: C.J. Temminck 1839–1842. Verhandelingen over de Natuurlijke Geschiedenis der Nederlandsche overzeesche bezittingen; Kruidkunde. Leiden. pp. 1–44, t. 1–4, 13–15, 20–22.
Kurup, R., A.J. Johnson, S. Sankar, A.A. Hussain, C.S. Kumar & S. Baby 2013. Fluorescent prey traps in carnivorous plants. Plant Biology 15(3): 611–615. doi:10.1111/j.1438-8677.2012.00709.x
Lecoufle, M. 1990. Nepenthes rafflesiana. In: Carnivorous Plants: Care and Cultivation. Blandford, London. pp. 136–137.
Lee, C.C. 2000. Recent Nepenthes Discoveries. [video] The 3rd Conference of the International Carnivorous Plant Society, San Francisco, USA.
Lim, S.H., D.C.Y. Phua & H.T.W. Tan 2000. Primer design and optimization for RAPD analysis of Nepenthes. Biologia Plantarum 43(1): 153–155. doi:10.1023/A:1026535920714
Lindley, J. 1849. Familiar botany. — The pitcher plant. The Gardeners' Chronicle and Agricultural Gazette 1849(37): 580–581.
Macfarlane, J.M. 1914. Family XCVI. Nepenthaceæ. [pp. 279–288] In: J.S. Gamble. Materials for a flora of the Malayan Peninsula, No. 24. Journal & Proceedings of the Asiatic Society of Bengal 75(3): 279–391.
(ในภาษาอินโดนีเซีย) Mansur, M. 2001. (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-03-19. In: Prosiding Seminar Hari Cinta Puspa dan Satwa Nasional. Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia, Bogor. pp. 244–253.
(ในภาษาอินโดนีเซีย) Mansur, M. 2007. Keanekaragaman jenis Nepenthes (kantong semar) dataran rendah di Kalimantan Tengah. [Diversity of lowland Nepenthes (kantong semar) in Central Kalimantan.] Berita Biologi 8(5): 335–341.
(ในภาษาอินโดนีเซีย) Mansur, M. 2008. Penelitian ekologi Nepenthes di Laboratorium Alam Hutan Gambut Sabangau Kereng Bangkirai Kalimantan Tengah 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. [Ecological studies on Nepenthes at Peat Swamps Forest Natural Laboratory, Kereng Bangkirai Sabangau, Central Kalimantan.] Jurnal Teknologi Lingkungan 9(1): 67–73. Abstract
Mansur, M. & F.Q. Brearley 2008. Ecological studies on Nepenthes at Barito Ulu, Central Kalimantan, Indonesia. Jurnal Teknologi Lingkungan 9(3): 271–276.
Merbach, M.A., G. Zizka, B. Fiala, U. Maschwitz & W.E. Booth 2001. Patterns of nectar secretion in five Nepenthes species from Brunei Darussalam, Northwest Borneo, and implications for ant-plant relationships. Flora 196: 153–160.
Moore, D. 1872. On the culture of Nepenthes at Glasnevin. The Gardeners' Chronicle and Agricultural Gazette 1872(11): 359–360.
Masters, M.T. 1872. The cultivated species of Nepenthes. The Gardeners' Chronicle and Agricultural Gazette 1872(16): 540–542.
McPherson, S.R. & A. Robinson 2012. . Redfern Natural History Productions, Poole.
McPherson, S.R. & A. Robinson 2012. . Redfern Natural History Productions, Poole.
McPherson, S.R. & A. Robinson 2012. . Redfern Natural History Productions, Poole.
Meimberg, H., A. Wistuba, P. Dittrich & G. Heubl 2001. Molecular phylogeny of Nepenthaceae based on cladistic analysis of plastid trnK intron sequence data. Plant Biology 3(2): 164–175. doi:10.1055/s-2001-12897
(ในภาษาเยอรมัน) Meimberg, H. 2002. "Molekular-systematische Untersuchungen an den Familien Nepenthaceae und Ancistrocladaceae sowie verwandter Taxa aus der Unterklasse Caryophyllidae s. l." (PDF). Ph.D. thesis, Ludwig Maximilian University of Munich, Munich.
Meimberg, H. & G. Heubl 2006. Introduction of a nuclear marker for phylogenetic analysis of Nepenthaceae. Plant Biology 8(6): 831–840. doi:10.1055/s-2006-924676
Meimberg, H., S. Thalhammer, A. Brachmann & G. Heubl 2006. Comparative analysis of a translocated copy of the trnK intron in carnivorous family Nepenthaceae. Molecular Phylogenetics and Evolution 39(2): 478–490. doi:10.1016/j.ympev.2005.11.023
Mogi, M. & K.L. Chan 1997. Variation in communities of dipterans in Nepenthes pitchers in Singapore: Predators increase prey community diversity. Annals of the Entomological Society of America 90(2): 177–183.
Moran, J.A. 1991. The role and mechanism of Nepenthes rafflesiana pitchers as insect traps in Brunei. Ph.D. thesis, University of Aberdeen, Aberdeen, Scotland.
Moran, J.A. 1993. Visitors to the flowers of the pitcher plant Nepenthes rafflesiana. 8: 73–75.
Moran, J.A. 1993. Pitcher allocation strategy of the pitcher plant Nepenthes rafflesiana. Brunei Museum Journal 8: 77–80.
Moran, J.A. 1993. The effect of pitcher wing removal on prey capture by the pitcher plant Nepenthes rafflesiana. Brunei Museum Journal 8: 81–82.
Moran, J.A. 1993. Misumenops nepenthicola: the top aquatic predator of the Nepenthes food web? Brunei Museum Journal 8: 83–84.
Moran, J.A. 1996. Pitcher dimorphism, prey composition and the mechanisms of prey attraction in the pitcher plant Nepenthes rafflesiana in Borneo. Journal of Ecology 84(4): 515–525. doi:10.2307/2261474
Moran, J.A. & A.J. Moran 1998. Foliar Reflectance and Vector Analysis Reveal Nutrient Stress in Prey-Deprived Pitcher Plants (Nepenthes rafflesiana). International Journal of Plant Sciences 159(6): 996–1001. doi:10.1086/314086
Moran, J.A., W.E. Booth & J.K. Charles 1999. (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-10-25. Annals of Botany 83: 521–528.
Moran, J.A., M.A. Merbach, N.J. Livingston, C.M. Clarke & W.E. Booth 2001. Termite prey specialization in the pitcher plant Nepenthes albomarginata—evidence from stable isotope analysis. Annals of Botany 88: 307–311. doi:10.1006/anbo.2001.1460
Moran, J.A., B.J. Hawkins, B.E. Gowen & S.L. Robbins 2010. Ion fluxes across the pitcher walls of three Bornean Nepenthes pitcher plant species: flux rates and gland distribution patterns reflect nitrogen sequestration strategies. Journal of Experimental Botany 61(5): 1365–1374. doi:10.1093/jxb/erq004
Mullins, J. & M. Jebb 2009. . National Botanic Gardens, Glasnevin.
(ในภาษาอินโดนีเซีย) Murniati, Syamswisna & A. Nurdini 2013. Pembuatan flash card dari hasil inventarisasi Nepenthes di hutan adat desa Teluk Bakung. Jurnal Pendidikan dan Pembelajaran 2(1): [unpaginated; 14 pp.] Abstract
(ในภาษาญี่ปุ่น) Oikawa, T. 1992. Nepenthes rafflesiana Jack. In: ญี่ปุ่น: 無憂草; โรมาจิ: Nepenthes; : . [The Grief Vanishing.] Parco Co., Japan. pp. 52–53.
Osunkoya, O.O., S.D. Daud & F.L. Wimmer 2008. Longevity, lignin content and construction cost of the assimilatory organs of Nepenthes species. Annals of Botany 102(5): 845–853. doi:10.1093/aob/mcn162
Reiskind, J. 1978. "A crab spider associate of Nepenthes rafflesiana" (PDF). 7(3): 77–78.
Renner, T. & C.D. Specht 2011. A sticky situation: assessing adaptations for plant carnivory in the Caryophyllales by means of stochastic character mapping. International Journal of Plant Sciences 172(7): 889–901. doi:10.1086/660882
Rizzacasa, M.A. & M.V. Sargent 1987. The structure and synthesis of nepenthone-A, a naphthoquinone from Nepenthes rafflesiana. Journal of the Chemical Society, Perkin Transactions 1: 2017–2022. doi:10.1039/P19870002017
Robinson, A. 1995 ['1994/95']. Plant findings in Malaysia. 18: 44–47.
Rottloff, S., R. Stieber, H. Maischak, F.G. Turini, G. Heubl & A. Mithöfer 2011. Functional characterization of a class III acid endochitinase from the traps of the carnivorous pitcher plant genus, Nepenthes. Journal of Experimental Botany 62(13): 4639–4647. doi:10.1093/jxb/err173
Ruxton, G.D. & H.M. Schaefer 2011. Alternative explanations for apparent mimicry. Journal of Ecology 99(4): 899–904. doi:10.1111/j.1365-2745.2011.01806.x
(ในภาษาเยอรมัน) Schmid-Hollinger, R. N.d. Kannendeckel (lid) 2013-12-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. bio-schmidhol.ch.
Shivas, R.G. 1984. . Maruzen Asia, Kuala Lumpur.
Slack, A. 1979. Nepenthes rafflesiana. In: Carnivorous Plants. Ebury Press, London. p. 82.
Smythies, B.E. 1965. The distribution and ecology of pitcher-plants (Nepenthes) in Sarawak. UNESCO Humid Tropics Symposium, June–July 1963, Kuching, Sarawak.
(ในภาษาอินโดนีเซีย) Sukmadijaya, D., D. Dinarti & Y. Isnaini 2010. "Pertumbuhan planlet kantong semar (Nepenthes rafflesiana Jack.) pada beberapa media tanam selama tahap aklimatisasi" (PDF). Bogor Agricultural University, Bogor.
(ในภาษาอินโดนีเซีย) Syamsuardi & R. Tamin 1994. Project report, Andalas University, Padang.
(ในภาษาอินโดนีเซีย) Syamsuardi 1995. [Numerical classification of pitcher plants (Nepenthes) in West Sumatra.] Journal Matematika dan Pengetahuan Alam 4(1): 48–57.
Teo, L.L. 2001. Study of natural hybridisation in some tropical plants using amplified fragment length polymorphism analysis. M.Sc. thesis, Nanyang Technological University, Singapore.
Teo, W.M.S. 2010. Photosynthetic characteristics and nitrogen metabolism of Nepenthes rafflesiana at two different growth stages in response to inorganic nitrate and organic prey. M.Sc. thesis, Nanyang Technological University, Singapore.
Thorogood, C. 2010. . Nova Science Publishers, New York.
Torres-Rivera, J.J. 2007. A case of Nepenthes rafflesiana with a lotus-like flower! 36(3): 81–82.
(ในภาษาอินโดนีเซีย) Uji, T. 2003. Keanekaragaman dan potensi flora di Cagar Alam Muara Kendawangan, Kalimantan Barat. [Flora diversity and its potential in Muara Kendawangan Nature Reserve, West Kalimantan.] Biodiversitas 4(1): 112–117.
(ในภาษาอินโดนีเซีย) Yogiara 2004. "Analisis komunitas bakteri cairan kantung semar (Nepenthes spp.) menggunakan teknik terminal restriction fragment length polymorphism (T-RFLP) dan amplified ribosomul DNA restriction analysis (ARDRA)" (PDF). M.Sc. thesis, Bogor Agricultural University, Bogor.
Yogiara, A. Suwanto & M.T. Suhartono 2006. A complex bacterial community living in pitcher plant fluid. Jurnal Mikrobiologi Indonesia 11(1): 9–14.
Zulaiha Shireen bte Mohd Salleh 2009. Carbon and nitrogen metabolism and mineral nutrition of carnivorous pitcher plants under greenhouse conditions. M.Sc. thesis, Nanyang Technological University, Singapore.
James Wong and the Malaysian Garden. [video] BBC Two.

[iucn_status_19_November_2021-1] Clarke, C.M. (2018). "Nepenthes rafflesiana". IUCN Red List of Threatened Species. 2018: e.T39689A143963510. doi:10.2305/IUCN.UK.2018-1.RLTS.T39689A143963510.en. สืบค้นเมื่อ 19 November 2021.

[Schlauer-2] Schlauer, J. N.d. Nepenthes rafflesiana 2020-08-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Carnivorous Plant Database.

[P&L-3] Phillipps, A. & A. Lamb 1996. Pitcher-Plants of Borneo. Natural History Publications (Borneo) , Kota Kinabalu.

[Clarke2001-4] Clarke, C.M. 2001. Nepenthes of Sumatra and Peninsular Malaysia. Natural History Publications (Borneo) , Kota Kinabalu.

[Beck-5] (ในภาษาเยอรมัน) Beck, G. 1895. . Wiener Illustrirte Garten-Zeitung 20(3–6): 96–107, 141–150, 182–192, 217–229.

[baramensis-6] อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ baramensis

[hemsleyana-7] อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ hemsleyana

[Hooker-8] (ในภาษาละติน) Hooker, J.D. 1873. . In: A. de Candolle 17: 90–105.

[9] Clarke, C.[M.] 1997. Another Nice Trip to Sumatra. 26(1): 4–10.

[Teijsmann-10] (ในภาษาฝรั่งเศส) Teysmann, M.J.E. 1859. Énumération des plantes envoyées de Java au jardin botanique de l'Université de Leide. Annales d'horticulture et de botanique, ou Flore des jardins du royaume des Pays-Bas, et histoire des plantes cultivées les plus intéressantes des possessions néerlandaises aux Indes orientales, de l'Amérique et du Japon 2: 133–142.

[Burbidge1880-11] Burbidge, F.W. 1880. The Gardens of the Sun. Murray, London.

[Lowrie-12] Lowrie, A. 1983. "Sabah Nepenthes Expeditions 1982 & 1983" (PDF). (1.25 ) 12(4): 88–95.

[McPherson-13] McPherson, S.R. 2009. . 2 volumes. Redfern Natural History Productions, Poole.

[Clarke1997-14] อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ Clarke1997

[15] Masters, M.T. 1881. New garden plants. Nepenthes Hookeriana. The Gardeners' Chronicle, new series, 16(417): 812–813.

[16] Yulita, K.S. & M. Mansur 2012. The occurrence of hybrid in Nepenthes hookeriana Lindl. from Central Kalimantan can be detected by RAPD and ISSR markers. HAYATI Journal of Biosciences 19(1): 18–24. doi:10.4308/hjb.19.1.18

[P&L2008-17] Phillipps, A., A. Lamb & C.C. Lee 2008. . Second Edition. Natural History Publications (Borneo), Kota Kinabalu.

[18] Tan, W.K., C.L. Wong & C.K. Frazier 1996. Nepenthes × (rafflesiana and gracilis)? Nature Malaysiana 21: 82–85.

[19] Bednar, B.L. 1985. "Nepenthes ✕ dominii and var. intermedia" (PDF). 14(4): 105–106.