Nader Shah

ชาห์นาเดอร์แห่งเปอร์เซีย หรือ ชาห์นาเดอร์มหาราช (เปอร์เซีย: تهماسپ قلی خان หรือ نادر قلی بیگ หรือ نادر شاه افشار; อังกฤษ: Nader Shah หรือ Nāder Shāh Afshār the Great หรือ Nāder Qoli Beg หรือ Tahmāsp Qoli Khān; พฤศจิกายน ค.ศ. 1688 หรือ 6 สิงหาคม ค.ศ. 1698 – 19 มิถุนายน ค.ศ. 1747) เป็นผู้ก่อตั้งราชวงศ์อาฟชาริยะห์ (Afsharid dynasty) ผู้ครองราชย์ระหว่างปี ค.ศ. 1736 จนเสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 19 มิถุนายน ค.ศ. 1747 ชาห์นาเดอร์ที่มีพระปรีชาสามารถในทางการทหารที่ทำให้นักประวัติศาสตร์บางคนบรรยายพระองค์ว่าทรงเป็น “จักรพรรดินโปเลียนแห่งเปอร์เซีย” หรือ “อเล็กซานเดอร์ที่สอง” ชาห์นาเดอร์ทรงเป็น (Afshar tribe) จากทางตอนเหนือของเปอร์เซีย ซึ่งเป็นกลุ่มชนที่จัดความมีอำนาจทางการทหารให้แก่จักรวรรดิซาฟาวิยะห์มาตั้งแต่รัชสมัยของ ชาห์นาเดอร์ทรงทรงเรืองอำนาจขึ้นมาในระหว่างที่เปอร์เซียเป็นอนาธิปไตย หลังจากการแข็งข้อของ (Pashtun people) ผู้โค่นราชบัลลังก์ของ และขณะที่ทั้งจักรวรรดิออตโตมัน และ จักรวรรดิรัสเซีย ต่างก็ยึดส่วนต่างๆ ของเปอร์เซียเป็นของตนเอง ชาห์นาเดอร์ทรงรวบรวมจักรวรรดิเปอร์เซียเข้าด้วยกันและทรงขจัดศัตรูออกจากจักรวรรดิ และทรงมีอำนาจพอที่จะตัดสินใจโค่นราชบัลลังก์ของชาห์องค์สุดท้ายของราชวงศ์ซาฟาวิยะห์ที่ปกครองจักรวรรดิเปอร์เซียมากว่า 200 ปีและกลายเป็นชาห์ในปี ค.ศ. 1736

ชาห์นาเดอร์แห่งเปอร์เซีย نادر شاه افشار
ชาห์แห่งจักรวรรดิเปอร์เซีย
ภาพเหมือนของชาห์นาเดอร์แห่งเปอร์เซียที่สถาบันสมิธโซเนียน
ราชวงศ์	อาฟชาริยะห์
ครองราชย์	ค.ศ. 1736 - 19 มิถุนายน ค.ศ. 1747
ประสูติ	พฤศจิกายน ค.ศ. 1688
สวรรคต	19 มิถุนายน ค.ศ. 1747

การรณรงค์ทางทหารของพระองค์ทำให้จักรวรรดิเปอร์เซียกลายเป็นจักรวรรดิอันยิ่งใหญ่ที่มีดินแดนไม่แต่ในอิหร่านปัจจุบัน แต่ยังครอบคลุมไปถึงอัฟกานิสถาน, ปากีสถาน, บางส่วนของภูมิภาคคอเคซัส และบางส่วนของเอเชียกลาง แต่ค่าใช้จ่ายทางการทหารมีผลต่อการทำลายทางเศรษฐกิจของ ชาห์นาเดอร์ทรงมีความชื่นชมในวีรบุรุษเช่นเจงกีส ข่าน และ ตีมูร์ ผู้พิชิตเอเชียกลางมาก่อนหน้าพระองค์ พระองค์ทรงเรียนรู้ยุทธวิธีทางการทหารจากทั้งสองพระองค์โดยเฉพาะในตอนปลายรัชสมัยของพระองค์—ความทารุณ

การพิชิตดินแดนต่างๆ ของชาห์นาเดอร์ทำให้ทรงเป็นผู้นำของตะวันออกกลางผู้มีอำนาจมากที่สุดในยุคนั้น แต่จักรวรรดิของพระองค์ก็สลายตัวลงอย่างรวดเร็วหลังจากที่ทรงถูกลอบปลงพระชนม์ในปี ค.ศ. 1747 พระองค์ทรงได้รับการบรรยายว่าเป็น “ผู้นำทางการทหารผู้ยิ่งใหญ่คนสุดท้ายของเอเชีย”

อ้างอิง

1. Ernest Tucker (March 29, 2006). . Encyclopedia Iranica. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-10-02. สืบค้นเมื่อ 2009-08-20.
2. Nader's exact date of birth is unknown but August 6 is the "likeliest" according to Axworthy p.17 (and note) and The Cambridge History of Iran (Vol. 7 p.3); other biographers favour 1688.
3. Axworthy p.xvii
4. Biography of Nadir Shah Afshar "The Persian Napoleon" (1688-1747)
5. Michael Axworthy's biography of Nader, The Sword of Persia (I.B. Tauris, 2006), p.17-19: "His father was of lowly but respectable status, a herdsman of the Afshar tribe ... The Qereqlu Afshars to whom Nader's father belonged were a semi-nomadic Turcoman tribe settled in Khorasan in north-eastern Persia ... The tribes of Khorasan were for the most part ethnically distinct from the Persian-speaking population, speaking Turkic or Kurdish languages. Nader's mother tongue was a dialect of the language group spoken by the Turkic tribes of Iran and Central Asia, and he would have quickly learned Persian, the language of high culture and the cities as he grew older. But the Turkic language was always his preferred everyday speech, unless he was dealing with someone who knew only Persian."
6. Stephen Erdely and Valentin A. Riasanovski. The Uralic and Altaic Series, Routledge, 1997, , p. 102
7. Cambridge History of Iran Vol.7, p.59

ข้อมูลเพิ่มเติม

• จักรวรรดิเปอร์เซีย