Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
คาร์ล แบร์รี ชาร์เพลส (อังกฤษ: Karl Barry Sharpless; เกิด 28 เมษายน ค.ศ. 1941) เป็นนักเคมีชาวอเมริกันผู้ได้รับรางวัลโนเบลสาขาเคมีสองครั้ง มีผลงานเด่นด้านและ
คาร์ล แบร์รี ชาร์เพลส | |
|---|---|
 | |
| เกิด | 28 เมษายน ค.ศ. 1941 ฟิลาเดลเฟีย รัฐเพนซิลเวเนีย สหรัฐ |
| สัญชาติ | สหรัฐ |
| ศิษย์เก่า | วิทยาลัยดาร์ตมัธ มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด |
| มีชื่อเสียงจาก | |
| คู่สมรส | แจน ดิวเซอร์ |
| บุตร | แฮนนาห์ ชาร์เพลส, วิลเลียม ชาร์เพลส และไอแซก ชาร์เพลส |
| รางวัล |
|
| อาชีพทางวิทยาศาสตร์ | |
| สาขา | เคมี |
| สถาบันที่ทำงาน | สถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเซตส์ มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด มหาวิทยาลัยคีวชู |
| วิทยานิพนธ์ | Studies of the mechanism of action of 2,3-oxidosqualene-lanosterol cyclase: featuring enzymic cyclization of modified squalene oxides (1968) |
| อาจารย์ที่ปรึกษาในระดับปริญญาเอก | |
| ลูกศิษย์ในระดับปริญญาเอก | |
| ลูกศิษย์ที่มีชื่อเสียงอื่น ๆ | |
ชาร์เพลสได้รับรางวัลโนเบลสาขาเคมี "สำหรับผลงานว่าด้วยปฏิกิริยาออกซิเดชัน ที่มีตัวเร่งปฏิกิริยาไครัล" ใน ค.ศ. 2001 โดยได้รับรางวัลกึ่งหนึ่ง (อีกกึ่งหนึ่งมอบให้แก่วิลเลียม สแตนดิช โนลส์และเรียวจิ โนโยริ "สำหรับผลงานว่าด้วยปฏิกิริยาไฮโดรจีเนชันที่มีตัวเร่งปฏิกิริยาไครัล") และได้รับรางวัลในสาขาเดียวกันอีกครั้งใน ค.ศ. 2022 ร่วมกับแคโรลีน เบอร์ทอซซีและ "สำหรับการพัฒนาเคมีคลิกและเคมีไบโอออร์โทโกนอล"
ชีวิตวัยเด็กและการศึกษา
ชาร์เพลสเกิดเมื่อวันที่ 28 เมษายน ค.ศ. 1941 ในนครฟิลาเดลเฟีย รัฐเพนซิลเวเนีย เขาใช้ชีวิตวัยเด็กในช่วงฤดูร้อนที่บ้านพักตากอากาศของครอบครัวริมในรัฐนิวเจอร์ซีย์ ที่ซึ่งทำให้เขาสนใจการตกปลาเป็นงานอดิเรกนับตั้งแต่นั้น ชาร์เพลสจบการศึกษาจากใน ค.ศ. 1959 และเข้าศึกษาต่อที่วิทยาลัยดาร์ตมัธจนจบศิลปศาสตรบัณฑิตใน ค.ศ. 1963 แต่เดิมชาร์เพลสตั้งใจจะเข้าศึกษาคณะแพทยศาสตร์ แต่อาจารย์ที่ปรึกษาโน้มน้าวให้เขาเรียนเคมีต่อหลังจบปริญญาตรี ชาร์เพลสจบการศึกษาระดับปริญญาเอกด้านเคมีอินทรีย์จากมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ดใน ค.ศ. 1968 โดยมีอาจารย์ที่ปรึกษาได้แก่ เขาทำงานวิจัยหลังปริญญาเอกด้านเคมีโลหอินทรีย์กับที่สแตนฟอร์ดจนถึง ค.ศ. 1969 ก่อนจะย้ายไปมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดเพื่อศึกษาด้านวิทยาเอนไซม์ในกลุ่มปฏิบัติการของ ระหว่าง ค.ศ. 1969 และ 1970
ผลงานวิชาการ
ชาร์เพลสดำรงตำแหน่งศาสตราจารย์ที่สถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเซตส์ (ค.ศ. 1970–1977 และ 1980–1990) และมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด (ค.ศ. 1977–1980) ขณะประจำอยู่ที่สแตนฟอร์ดเขาค้นพบ (Sharpless epoxidation) ในการสังเคราะห์ (+)-disparlure ซึ่งเป็นฟีโรโมนของผีเสื้อยิปซี (gypsy moth) และเขายังคงใช้ปฏิกิริยานี้ในงานวิจัยของเขาหลังจากกลับไปประจำที่เอ็มไอที ชาร์เพลสดำรงตำแหน่งศาสตราจารย์ดับเบิลยู. เอ็ม. เค็กที่ (Scripps Research) ตั้งแต่ ค.ศ. 1990
งานวิจัย
ชาร์เพลสพัฒนาปฏิกิริยาออกซิเดชันแบบคัดเลือกสเตอริโอเคมี และได้แสดงให้เห็นว่าตัวยับยั้งปฏิกิริยาที่มีความไวระดับเฟมโตโมลาร์ (10-15โมลต่อลิตร) สามารถสังเคราะห์ได้โดยใช้เอนไซม์ (acetylcholinesterase) โดยเริ่มต้นจากและแอลไคน์ ปฏิกิริยาเคมีที่เขาค้นพบช่วยให้การสังเคราะห์สารประกอบอินทรีย์แบบอสมมาตรเป็นไปได้ง่ายขึ้นอย่างมาก
ใน ค.ศ. 2001 เขาได้รับรางวัลโนเบลสาขาเคมีกึ่งหนึ่งสำหรับผลงานปฏิกิริยาออกซิเดชันที่มีตัวเร่งปฏิกิริยาไครัล ได้แก่ปฏิกิริยาอีพอกซิเดชันชาร์เพลส (Sharpless asymmetric dihydroxylation) และ (Sharpless oxyamination) อีกกึ่งหนึ่งมอบให้แก่วิลเลียม เอส. โนลส์และเรียวจิ โนโยริสำหรับผลงานไฮโดรจีเนชันที่มีตัวเร่งปฏิกิริยาไครัล
ชาร์เพลสคิดค้นวลี "" (click chemistry) ใน ค.ศ. 1998 และชาร์เพลสและนักศึกษาของเขาอีกสองคนที่ศูนย์วิจัยสคริปส์ได้แก่และได้อธิบายรายละเอียดเกี่ยวกับเคมีคลิกในผลงานตีพิมพ์ ค.ศ. 2001 ซึ่งประกอบไปด้วยปฏิกิริยาที่จำเพาะผลิตภัณฑ์และคายความร้อนซึ่งเกิดขึ้นในสภาวะที่ไม่รุนแรง ปฏิกิริยาในกลุ่มนี้ที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดได้แก่ (Azide–alkyne Huisgen cycloaddition) เพื่อสังเคราะห์
ใน ค.ศ. 2022 ระบุว่าดัชนีเอชของชาร์เพลสอยู่ที่ 180 ส่วนสโกปัสระบุว่าอยู่ที่ 124
รางวัลเชิดชูเกียรติ
ชาร์เพลสได้รับรางวัลโนเบลสองครั้งในสาขาเคมีใน ค.ศ. 2001 สำหรับผลงานปฏิกิริยาออกซิเดชันโดยมีตัวเร่งปฏิกิริยาไครัลและใน ค.ศ. 2022 สำหรับผลงาน "เคมีคลิก"
ใน ค.ศ. 2019 ชาร์เพลสได้รับรางวัลซึ่งเป็นรางวัลสูงสุดของสำหรับ “การคิดค้นปฏิกิริยาออกซิเดชันแบบอสมมาตร แนวคิดเคมีคลิก และการพัฒนาปฏิกิริยาไซโคลแอดดิชันระหว่างเอไซด์และโดยใช้ทองแดงเร่งปฏิกิริยา”
เขาดำรงตำแหน่งศาสตราจารย์เกียรติคุณประจำมหาวิทยาลัยคีวชู และได้รับปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์จาก (ค.ศ. 1995) มหาวิทยาลัยเทคนิคมิวนิก (ค.ศ. 1995) (ค.ศ. 1996) และ (ค.ศ. 1999)
ชีวิตส่วนตัว
ชาร์เพลสสมรสกับแจน ดิวเซอร์ใน ค.ศ. 1965 และมีบุตรด้วยกันสามคน ตาของเขาบอดข้างหนึ่งหลังจากประสบอุบัติเหตุในห้องปฏิบัติการใน ค.ศ. 1970 ระหว่างที่เขาเป็นผู้ช่วยศาสตราจารย์ที่สถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเซตส์ โดยหลอดแก้วบางสำหรับการวิเคราะห์ระเบิด หลังจากอุบัติเหตุครั้งนั้น ชาร์เพลสเน้นย้ำอยู่เสมอว่า "ไม่มีข้ออ้างใด ๆ เลยที่จะไม่สวมแว่นนิรภัยในห้องปฏิบัติการ”
อ้างอิง
- "The Nobel Prize in Chemistry 2001". Nobel Foundation. สืบค้นเมื่อ 5 October 2022.
- "The Nobel Prize in Chemistry 2022". Nobel Foundation. สืบค้นเมื่อ 5 October 2022.
- Sharpless, Barry (December 8, 2001). "Searching For New Reactivity" (PDF). Nobel Prize.
{{}}: CS1 maint: url-status () - "2019 Priestley Medalist K. Barry Sharpless works magic in the world of molecules". Chemical & Engineering News (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ April 8, 2019.
- "K. Barry Sharpless named 2019 Priestley Medalist". Chemical & Engineering News (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ April 8, 2019.
- Sharpless, Karl Barry (1968). Studies of the mechanism of action of 2,3-oxidosqualene-lanosterol cyclase: featuring enzymic cyclization of modified squalene oxides (Ph.D.). Stanford University. OCLC 66229398 – โดยทาง .
- Henderson, Andrea Kovacs (2009). American Men & Women of Science. Farmington Hills, MI: Gale. Cengage Learning. pp. 764. ISBN .
- "K. Barry Sharpless". Notable Names Database. Soylent Communications. 2014. สืบค้นเมื่อ July 12, 2014.
- "The Nobel Prize in Chemistry 2001". Nobelprize.org. The Nobel Foundation. 2001. สืบค้นเมื่อ July 12, 2014.
- Kolb, Hartmuth C.; Finn, M. G.; Sharpless, K. Barry (June 1, 2001). "Click Chemistry: Diverse Chemical Function from a Few Good Reactions". Angewandte Chemie. 40 (11): 2004–2021. doi:10.1002/1521-3773(20010601)40:11<2004::AID-ANIE2004>3.0.CO;2-5. ISSN 1521-3773. PMID 11433435.
- Modular click chemistry | ScienceWatch | Thomson Reuters. ScienceWatch. Retrieved on June 16, 2014.
- Evans, Richard A. (2007). "The Rise of Azide–Alkyne 1,3-Dipolar 'Click' Cycloaddition and its Application to Polymer Science and Surface Modification". Australian Journal of Chemistry (ภาษาอังกฤษ). 60 (6): 384. doi:10.1071/CH06457. ISSN 0004-9425.
- {{}} template missing ID and not present in Wikidata.[]
- "Scopus preview – Sharpless, K. Barry – Author details – Scopus". www.scopus.com. สืบค้นเมื่อ October 16, 2021.
- "The Nobel Prize in Chemistry 2001". NobelPrize.org (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). สืบค้นเมื่อ April 5, 2019.
- A cautionary tale from the past | MIT News Office. Web.mit.edu (March 11, 1992). Retrieved on June 16, 2014.
แหล่งข้อมูลอื่น
- K. Barry Sharpless at The Scripps Research Institute 2010-01-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- คาร์ล แบร์รี ชาร์เพลส ที่ Nobelprize.org including the Nobel Lecture December 8, 2001 The Search for New Chemical Reactivity and the award 2022
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
kharl aebrri charephls xngkvs Karl Barry Sharpless ekid 28 emsayn kh s 1941 epnnkekhmichawxemriknphuidrbrangwloneblsakhaekhmisxngkhrng miphlnganedndanaelakharl aebrri charephlsekid 1941 04 28 28 emsayn kh s 1941 83 pi filaedlefiy rthephnsileweniy shrthsychatishrthsisyekawithyalydartmth mhawithyalysaetnfxrd mhawithyalyharwardmichuxesiyngcakkhusmrsaecn diwesxrbutraehnnah charephls wileliym charephls aelaixaesk charephlsrangwlrangwloneblsakhaekhmi kh s 2001 aela 2022 kh s 2019 xachiphthangwithyasastrsakhaekhmisthabnthithangansthabnethkhonolyiaemssachuests mhawithyalysaetnfxrd mhawithyalykhiwchuwithyaniphnthStudies of the mechanism of action of 2 3 oxidosqualene lanosterol cyclase featuring enzymic cyclization of modified squalene oxides 1968 xacarythipruksainradbpriyyaexkluksisyinradbpriyyaexkluksisythimichuxesiyngxun charephlsidrbrangwloneblsakhaekhmi sahrbphlnganwadwyptikiriyaxxksiedchn thimitwerngptikiriyaikhrl in kh s 2001 odyidrbrangwlkunghnung xikkunghnungmxbihaekwileliym saetndich onlsaelaeriywci onoyri sahrbphlnganwadwyptikiriyaihodrcienchnthimitwerngptikiriyaikhrl aelaidrbrangwlinsakhaediywknxikkhrngin kh s 2022 rwmkbaekhorlin ebxrthxssiaela sahrbkarphthnaekhmikhlikaelaekhmiiboxxxrothoknxl chiwitwyedkaelakarsuksacharephlsekidemuxwnthi 28 emsayn kh s 1941 innkhrfilaedlefiy rthephnsileweniy ekhaichchiwitwyedkinchwngvdurxnthibanphktakxakaskhxngkhrxbkhrwriminrthniwecxrsiy thisungthaihekhasnickartkplaepnnganxdierknbtngaetnn charephlscbkarsuksacakin kh s 1959 aelaekhasuksatxthiwithyalydartmthcncbsilpsastrbnthitin kh s 1963 aetedimcharephlstngiccaekhasuksakhnaaephthysastr aetxacarythipruksaonmnawihekhaeriynekhmitxhlngcbpriyyatri charephlscbkarsuksaradbpriyyaexkdanekhmixinthriycakmhawithyalysaetnfxrdin kh s 1968 odymixacarythipruksaidaek ekhathanganwicyhlngpriyyaexkdanekhmiolhxinthriykbthisaetnfxrdcnthung kh s 1969 kxncayayipmhawithyalyharwardephuxsuksadanwithyaexnisminklumptibtikarkhxng rahwang kh s 1969 aela 1970phlnganwichakarcharephlsdarngtaaehnngsastracarythisthabnethkhonolyiaemssachuests kh s 1970 1977 aela 1980 1990 aelamhawithyalysaetnfxrd kh s 1977 1980 khnapracaxyuthisaetnfxrdekhakhnphb Sharpless epoxidation inkarsngekhraah disparlure sungepnfioromnkhxngphiesuxyipsi gypsy moth aelaekhayngkhngichptikiriyaniinnganwicykhxngekhahlngcakklbippracathiexmixthi charephlsdarngtaaehnngsastracarydbebilyu exm ekhkthi Scripps Research tngaet kh s 1990nganwicycharephlsphthnaptikiriyaxxksiedchnaebbkhdeluxksetxrioxekhmi aelaidaesdngihehnwatwybyngptikiriyathimikhwamiwradbefmotomlar 10 15omltxlitr samarthsngekhraahidodyichexnism acetylcholinesterase odyerimtncakaelaaexlikhn ptikiriyaekhmithiekhakhnphbchwyihkarsngekhraahsarprakxbxinthriyaebbxsmmatrepnipidngaykhunxyangmak in kh s 2001 ekhaidrbrangwloneblsakhaekhmikunghnungsahrbphlnganptikiriyaxxksiedchnthimitwerngptikiriyaikhrl idaekptikiriyaxiphxksiedchncharephls Sharpless asymmetric dihydroxylation aela Sharpless oxyamination xikkunghnungmxbihaekwileliym exs onlsaelaeriywci onoyrisahrbphlnganihodrcienchnthimitwerngptikiriyaikhrl charephlskhidkhnwli click chemistry in kh s 1998 aelacharephlsaelanksuksakhxngekhaxiksxngkhnthisunywicyskhripsidaekaelaidxthibayraylaexiydekiywkbekhmikhlikinphlngantiphimph kh s 2001 sungprakxbipdwyptikiriyathicaephaaphlitphnthaelakhaykhwamrxnsungekidkhuninsphawathiimrunaerng ptikiriyainklumnithiprasbkhwamsaercmakthisudidaek Azide alkyne Huisgen cycloaddition ephuxsngekhraah in kh s 2022 rabuwadchniexchkhxngcharephlsxyuthi 180 swnsokpsrabuwaxyuthi 124rangwlechidchuekiyrticharephlsidrbrangwloneblsxngkhrnginsakhaekhmiin kh s 2001 sahrbphlnganptikiriyaxxksiedchnodymitwerngptikiriyaikhrlaelain kh s 2022 sahrbphlngan ekhmikhlik in kh s 2019 charephlsidrbrangwlsungepnrangwlsungsudkhxngsahrb karkhidkhnptikiriyaxxksiedchnaebbxsmmatr aenwkhidekhmikhlik aelakarphthnaptikiriyaisokhlaexddichnrahwangexisdaelaodyichthxngaedngerngptikiriya ekhadarngtaaehnngsastracaryekiyrtikhunpracamhawithyalykhiwchu aelaidrbpriyyadusdibnthitkittimskdicak kh s 1995 mhawithyalyethkhnikhmiwnik kh s 1995 kh s 1996 aela kh s 1999 chiwitswntwcharephlssmrskbaecn diwesxrin kh s 1965 aelamibutrdwyknsamkhn takhxngekhabxdkhanghnunghlngcakprasbxubtiehtuinhxngptibtikarin kh s 1970 rahwangthiekhaepnphuchwysastracarythisthabnethkhonolyiaemssachuests odyhlxdaekwbangsahrbkarwiekhraahraebid hlngcakxubtiehtukhrngnn charephlsennyaxyuesmxwa immikhxxangid elythicaimswmaewnnirphyinhxngptibtikar xangxing The Nobel Prize in Chemistry 2001 Nobel Foundation subkhnemux 5 October 2022 The Nobel Prize in Chemistry 2022 Nobel Foundation subkhnemux 5 October 2022 Sharpless Barry December 8 2001 Searching For New Reactivity PDF Nobel Prize a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a CS1 maint url status lingk 2019 Priestley Medalist K Barry Sharpless works magic in the world of molecules Chemical amp Engineering News phasaxngkvs subkhnemux April 8 2019 K Barry Sharpless named 2019 Priestley Medalist Chemical amp Engineering News phasaxngkvs subkhnemux April 8 2019 Sharpless Karl Barry 1968 Studies of the mechanism of action of 2 3 oxidosqualene lanosterol cyclase featuring enzymic cyclization of modified squalene oxides Ph D Stanford University OCLC 66229398 odythang Henderson Andrea Kovacs 2009 American Men amp Women of Science Farmington Hills MI Gale Cengage Learning pp 764 ISBN 9781414433066 K Barry Sharpless Notable Names Database Soylent Communications 2014 subkhnemux July 12 2014 The Nobel Prize in Chemistry 2001 Nobelprize org The Nobel Foundation 2001 subkhnemux July 12 2014 Kolb Hartmuth C Finn M G Sharpless K Barry June 1 2001 Click Chemistry Diverse Chemical Function from a Few Good Reactions Angewandte Chemie 40 11 2004 2021 doi 10 1002 1521 3773 20010601 40 11 lt 2004 AID ANIE2004 gt 3 0 CO 2 5 ISSN 1521 3773 PMID 11433435 Modular click chemistry ScienceWatch Thomson Reuters ScienceWatch Retrieved on June 16 2014 Evans Richard A 2007 The Rise of Azide Alkyne 1 3 Dipolar Click Cycloaddition and its Application to Polymer Science and Surface Modification Australian Journal of Chemistry phasaxngkvs 60 6 384 doi 10 1071 CH06457 ISSN 0004 9425 Google Scholar ID template missing ID and not present in Wikidata lingkesiy Scopus preview Sharpless K Barry Author details Scopus www scopus com subkhnemux October 16 2021 The Nobel Prize in Chemistry 2001 NobelPrize org phasaxngkvsaebbxemrikn subkhnemux April 5 2019 A cautionary tale from the past MIT News Office Web mit edu March 11 1992 Retrieved on June 16 2014 aehlngkhxmulxunScholia has a profile for kharl aebrri charephls Q110925 K Barry Sharpless at The Scripps Research Institute 2010 01 06 thi ewyaebkaemchchin kharl aebrri charephls thi Nobelprize org including the Nobel Lecture December 8 2001 The Search for New Chemical Reactivity and the award 2022