ฮอร โมน อ งกฤษ hormone มาจากภาษากร ก horman แปลว า เคล อนไหว ค อ ต วนำส งสารเคม จากเซลล กล มของเซลล หน งไปย งเซลล อ น ๆ

ฮอร์โมน (อังกฤษ: hormone มาจากภาษากรีก horman แปลว่า เคลื่อนไหว) คือ ตัวนำส่งสารเคมีจากเซลล์กลุ่มของเซลล์หนึ่งไปยังเซลล์อื่น ๆ สิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ (multicellular organism) ทั้งพืชและสัตว์ สามารถผลิตฮอร์โมนได้ที่ ต่อมไร้ท่อ (endocrine gland) โมเลกุลของฮอร์โมนจะถูกปล่อยโดยตรงยังกระแสเลือด ของเหลวในร่างกายอื่นๆ หรือเนื้อเยื่อใกล้เคียง

หน้าที่ของฮอร์โมน คือการส่งสัญญาณให้ทำงานหรือหยุดทำงาน เช่น

กระตุ้นหรือยับยั้งการเจริญเติบโต
กระตุ้นหรือยับยั้งโปรแกรมการสลายตัวของเซลล์
กระตุ้นหรือยับยั้งระบบภูมิคุ้มกัน
ควบคุม กระบวนการสร้างและสลาย (metabolism) และเตรียมพร้อมสำหรับบทบาทใหม่ๆ เช่น การต่อสู้ หนี หรือ กำหนดช่วงเวลาของชีวิตเช่น วัยรุ่น วัยมีครอบครัวมีลูกหลานไว้สืบสกุล และวัยทอง

สรีรวิทยาของฮอร์โมน

อัตราการผลิตฮอร์โมนจะถูกควบคุมโดยระบบ ภาวะธำรงดุล (Homeostasis) ซึ่งจะเป็นแบบ (negative feedback) ระบบควบคุมภาวะธำรงดุลของฮอร์โมนมีส่วนของการผลิตที่ขึ้นกับ กระบวนการสร้างและสลาย (metabolism) ของฮอร์โมนเป็นตัวกำหนดที่สำคัญ

การหลั่ง ฮอร์โมน ถูกกระตุ้นหรือยับยั้ง โดย

ฮอร์โมน อื่น (กระตุ้น หรือ ปล่อย ฮอร์โมน)
ความเข็มข้นของไออนในพลาสมา หรือสารอาหาร และการเชื่อมต่อกับ กลอบูลิน (globulin)
นิวรอน (Neuron) และบทบาททางจิตใจ
การเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อม เช่น แสงและอุณหภูมิ

ฮอร์โมนกลุ่มพิเศษได้แก่ (trophic hormone) มีบทบาทกระตุ้นการผลิตฮอร์โมนในต่อมไร้ท่ออื่น เช่น ไทรอยด์ - สติมูเลติ่ง ฮอร์โมน (thyroid-stimulating hormone (TSH)) มีบทบาทเกี่ยวกับการเจริญเติบโต และกระตุ้นฮอร์โมนอื่นของต่อมไทรอยด์

ล่าสุดพบสารประกอบใหม่ที่อยู่ในกลุ่มฮอร์โมน ชื่อ "ฮอร์โมนหิว" ("Hunger Hormones") ซึ่งประกอบด้วย

(ghrelin)
(orexin )
(PYY 3-36)
และ แอนตาโกนิสต์ ของมันชื่อ (leptin)

ประเภท

ฮอร์โมนของสัตว์มีกระดูกสันหลังแบ่งออกเป็น 4 กลุ่มดังนี้:

(Amine-derived hormone) เป็นอนุพันธ์ของ กรดอะมิโน ไทโรซีน และ ทริปโตแฟน (tryptophan) ตัวอย่าง เช่น (catecholamine) และ ไทโรซีน (thyroxine)
(Peptide hormone) ประกอบด้วยโซ่ของ กรดอะมิโน ตัวอย่าง เช่น เล็กอย่าง และ เพปไทด์ประกอบด้วยโซ่ กรดอะมิโน ที่ต่อกันเป็นโมเลกุลของ โปรตีน ตัวอย่าง โปรตีนฮอร์โมน ได้แก่ อินสุลิน และโกรว์ทฮอร์โมน
(Steroid hormone) เป็นอนุพันธ์จาก คอเลสเตอรอล (cholesterol) แหล่งผลิตในร่างกายได้แก่ (adrenal cortex) และ ต่อมบ่งเพศ (gonad) ตัวอย่างเช่น
1. คือ และ
2. (Sterol hormone) เช่น
ลิพิด และ ฟอสโฟลิพิด มี ฮอร์โมน ดังนี้
1. ลิพิดเช่น (linoleic acid)
2. ฟอสโฟลิพิด เช่น (arachidonic acid)
3. (eicosanoid) เช่น โปรสตาแกลนดิน (prostaglandin)

อะมีน ฮอร์โมน(amine hormone)

:

อะดรีนาลีน (adrenaline or epinephrine)
โดพามีน (dopamine)
(melatonin (N-acetyl-5-methoxytryptamine))
นอร์อะดรีนาลีน (noradrenaline or norepinephrine)
เซอโรโทนิน (serotonin (5-HT)
ไทโรซีน (thyroxine (T4)
ไตรไอโอโดไทโรนีน (triiodothyronine (T3)

เพปไทด์ ฮอร์โมน (peptide hormone)

:

(AMH, mullerian inhibiting factor หรือ ฮอร์โมน)
(adiponectin และ Acrp30)
(adrenocorticotropic hormone-ACTH, corticotropin)
และ
(ADH, vasopressin, arginine vasopressin, AVP)
(ANP, atriopeptin)
(calcitonin)
(cholecystokinin-CCK)
(CRH)
(EPO)
(FSH)
(gastrin)
กลูคากอน (glucagon)
(GnRH)
(GHRH)
(hCG)
โกรวท์ ฮอร์โมน (GH or hGH)
อินสุลิน (insulin)
(IGF, also somatomedin)
(leptin)
(LH)
(MSH or α-MSH)
(neuropeptide Y)
ออกซิโตซิน (oxytocin)
พาราไทรอยด์ ฮอร์โมน (PTH)
โปรแลกติน (PRL)
(renin)
(secretin)
(somatostatin)
(thrombopoietin)
(TSH)
(TRH)

สเตอรอยด์ และ สเตอรอล ฮอร์โมน (steroid hormone)

:

กลูโคคอร์ติคอยด์ (Glucocorticoid)
- (cortisol)
(Mineralocorticoid)
- (aldosterone)
(Sex steroid)
- (Androgen)
  - (testosterone)
  - (dehydroepiandrosterone-DHEA)
  - (dehydroepiandrosterone sulfate-DHEAS)
  - (androstenedione)
  - (dihydrotestosterone-DHT)
- เอสโตรเจน (Estrogen)
  - (estradiol)
- (Progestagen)
  - โปรเจสเตอโรน (progesterone)
  - (Progestins)

:

อนุพันธ์
- (calcitriol)

ลิพิด ฮอร์โมน (lipid hormone)

ลิพิด และ ฟอสโฟลิพิด ฮอร์โมน () :

โปรสตาแกลนดิน (prostaglandin)
(leukotriene)
(prostacyclin)
(thromboxane)

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

Henderson J. Ernest Starling and 'Hormones': an historical commentary. J Endocrinol 2005;184:5-10. PMID 15642778.

บทความแพทยศาสตร์นี้ยังเป็น คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล