วงศ ปลาฉลามกบ ช วงเวลาท ม ช ว ตอย จ ราสซ กตอนต น ป จจ บ นปลาฉลามกบ Chiloscyllium punctatum ในพ พ ธภ ณฑ ส ตว น ำท มาดร ดล

วงศ์ปลาฉลามกบ ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: จูราสซิกตอนต้น–ปัจจุบัน

ปลาฉลามกบ (Chiloscyllium punctatum) ในพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำที่มาดริด

ลักษณะของไข่ปลาฉลามกบ
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Chondrichthyes
ชั้นย่อย:	Elasmobranchii
อันดับใหญ่:	Selachimorpha
อันดับ:	Orectolobiformes
วงศ์:	Hemiscylliidae Gill, 1862
สกุล
Chiloscyllium Müller & Henle, 1837 Hemiscyllium Müller & Henle, 1838

วงศ์ปลาฉลามกบ หรือ วงศ์ปลาฉลามหิน (อังกฤษ: Bamboo sharks, Cat sharks, Longtail carpet sharks, Epaulette sharks, Speckled cat sharks) เป็นวงศ์ของปลากระดูกอ่อนในชั้นปลาฉลามวงศ์หนึ่ง ใช้ชื่อวงศ์ว่า Hemiscylliidae ในอันดับปลาฉลามกบ (Orectolobiformes)

ลักษณะและพฤติกรรม

มีรูปร่างโดยรวม คือ มีลำตัวเป็นรูปทรงกระบอก หรือค่อนข้างแบนลงเล็กน้อย บางชนิดมีสันบนหลัง บางชนิดไม่มีสันบนหลัง ตาอยู่ทางด้านบนในแนวข้างของส่วนหัวช่องสไปราเคิลมีขนาดใหญ่อยู่ทางด้านหลังหรือด้านล่างของตาเพียงเล็กน้อย จมูกสั้น มีร่องเชื่อมระหว่างจมูกกับปาก มีอวัยวะคล้ายหนวดที่จมูกสั้น ปากมีขนาดเล็กอยู่ในแนวขวางของส่วนหัว ครีบหลังทั้งสองครีบมีขนาดใกล้เคียงกัน ครีบอกมีขนาดเล็ก และกลม ครีบก้นกลมมีขนาดเล็ก และสั้นแยกออกจากครีบหางด้วยร่องตื้น ๆ ครีบหางยาว ช่องเปิดเหงือกมีขนาดเล็กช่องที่ 4 เหลื่อมซ้อนอยู่กับคู่ที่ 5

จัดเป็นปลาฉลามขนาดเล็ก ขนาดโดยเฉลี่ยเมื่อโตเต็มที่ 75–121 เซนติเมตร เมื่อยังเป็นปลาขนาดเล็กจะมีสีสัน]ลำตัวสวยงาม โดยจะเป็นปล้อง ๆ สีคล้ำสลับกับสีขาวตลอดทั้งตัว เมื่อโตขึ้นมาแล้วจะกลายเป็นสีเดียวตลอดทั้งลำตัว เช่น สีน้ำตาล, สีเขียว หรือเทา เป็นปลาที่หากินและอาศัยอยู่ในพื้นท้องน้ำหลากหลายสภาพ ทั้งพื้นทราย, พื้นโคลน และทรายปนโคลน โดยปกติถ้าไม่หากินมักจะอยู่นิ่ง ๆ กับพื้น ออกลูกเป็นไข่ ลักษณะไข่มีลักษณะคล้ายแคปซูล ลูกปลาจะกินอาหารโดยผ่าน มักจะวางไข่ในที่ ๆ น้ำตื้น หรือบริเวณปากแม่น้ำ หรือชายฝั่ง

จากการศึกษาโครงกระดูกและโครงร่างโดยใช้การเอ็กซ์เรย์อย่างซับซ้อนและการทำทีซีสแกนของนักวิทยาศาสตร์แห่งมหาวิทยาลัยบราวน์ สหรัฐอเมริกา พบว่า ปลาฉลามในวงศ์นี้มีพฤติกรรมการกินอาหารที่แปลกไม่เหมือนกับปลาฉลามหรือปลาจำพวกอื่น คือ ภายในช่องปากไม่มีลิ้นที่ช่วยควบคุมการเคลื่อนไหวของ ๆ เหลวภายในปากเพื่อจัดการกับอาหาร แค่กลับมีคอหอยยาวทำหน้าที่แทน โดยจะยกส่วนไหล่และหน้าอกเพื่อสร้างแรงดึงดูดอาหารเข้าไป สันนิษฐานได้ว่ากระดูกอ่อนระหว่างหัวและลำตัวเป็นส่วนที่มีบทบาทในการควบคุมครีบหน้าและผลักดันอาหารไปตามระบบทางเดินอาหาร

เป็นปลาฉลามที่มีความสวยงาม และมีขนาดเล็ก จึงมักนิยมเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม อาทิ ปลาฉลามกบ (Chiloscyllium punctatum), ปลาฉลามกบสีเทา (C. griseum) เป็นต้น ซึ่งสามารถเพาะขยายพันธุ์ในที่เลี้ยงได้แล้ว

การจำแนก

แบ่งออกเป็น 2 สกุล พบกระจายพันธุ์ในทะเลเขตร้อนและในแถบ

Chiloscyllium

สืบสายพันธุ์มาตั้งแต่ยุค–ปัจจุบัน

Gubanov, 1980
Dingerkus & DeFino, 1983
Chiloscyllium griseum & , 1838
Bleeker, 1852
(, 1789)
(ไม่ทราบชื่อ, แต่อ้างอิงว่าเป็น , 1830)
Chiloscyllium punctatum Müller & Henle, 1838

Hemiscyllium

สืบสายพันธุ์มาตั้งแต่ยุค–ปัจจุบัน พบกระจายพันธุ์ในเขตร้อนของออสเตรเลีย, ปาปัวนิวกินี และอินโดนีเซีย และมีอีกหนึ่งชนิดที่ยังไม่ได้รับการบรรยายทางวิทยาศาสตร์จากหมู่เกาะเซเชลส์

( & , 1824)
& Erdmann, 2008
, 1967
Allen, Erdmann & Dudgeon, 2013
Allen & Erdmann, 2008
Allen & Dudgeon, 2010
(, 1788)
Whitley, 1967
, 1843
Hemiscyllium sp. ยังไม่ได้ถูกอธิบาย

ที่สูญพันธุ์ไปแล้ว

† (Pictet & Humbert, 1866)
† (Signeaux, 1949)
† Casier, 1958
† Herman, 1977
† (Herman, 1973)
† Underwood & Mitchell, 1999

อ้างอิง

[. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-04-16. สืบค้นเมื่อ 2012-03-10. Family Hemiscylliidae (ไทย)]
หน้า 7 โลกาภิวัฒน์ GLOBALIZATION, วิธีกินอาหารแปลกประหลาดของปลาฉลามไม้ไผ่. "ทันโลก". ไทยรัฐปีที่ 68 ฉบับที่ 21738: วันศุกร์ที่ 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2560 ขึ้น 5 ค่ำ เดือน 9 ปีระกา
นันทวัฒน์ โชติสุวรรณ, ปลาทะเลสวยงาม ที่เพาะพันธุ์ได้ ในประเทศไทย คอลัมน์ Blue Planet หน้า 140 นิตยสาร Aquarium Biz ปีที่ 2 ฉบับที่ 21: มีนาคม 2012
"Hemiscylliidae". .
Sepkoski, J. (2002). . Bulletins of American Paleontology. 364: 560. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-09-30.
Debelius, H. (1993). Indian Ocean Tropical Fish Guide. Aquaprint Verlags GmbH.
Allen, Gerald R. and Erdmann, Mark V. (2008). (PDF). Aqua (Miradolo Terme). 13 (3–4): 93–108. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2018-09-29. สืบค้นเมื่อ 2017-07-28.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()
Allen, G.R., Erdmann, M.V. & Dudgeon, C.L. (2013). "Hemiscyllium halmahera, a new species of Bamboo Shark (Hemiscylliidae) from Indonesia" (PDF). aqua, International Journal of Ichthyology. 19 (3): 123–136.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()
Allen, Gerald R. and Dudgeon, Christine L. (2010). . Aqua International Journal of Ichthyology. 16 (1): 19–30. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-09. สืบค้นเมื่อ 2017-07-28.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()
Compagno, Leonard J.V. (1984). Sharks of the World: An Annotated and Illustrated Catalogue of Shark Species Known to Date. Rome: Food and Agricultural Organization.

แหล่งข้อมูลอื่น

จาก Fishbase.org (อังกฤษ)

[1] [. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-04-16. สืบค้นเมื่อ 2012-03-10. Family Hemiscylliidae (ไทย)]

[2] หน้า 7 โลกาภิวัฒน์ GLOBALIZATION, วิธีกินอาหารแปลกประหลาดของปลาฉลามไม้ไผ่. "ทันโลก". ไทยรัฐปีที่ 68 ฉบับที่ 21738: วันศุกร์ที่ 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2560 ขึ้น 5 ค่ำ เดือน 9 ปีระกา

[3] นันทวัฒน์ โชติสุวรรณ, ปลาทะเลสวยงาม ที่เพาะพันธุ์ได้ ในประเทศไทย คอลัมน์ Blue Planet หน้า 140 นิตยสาร Aquarium Biz ปีที่ 2 ฉบับที่ 21: มีนาคม 2012

[4] "Hemiscylliidae". .

[sepkoski-5] Sepkoski, J. (2002). . Bulletins of American Paleontology. 364: 560. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-09-30.

[6] Debelius, H. (1993). Indian Ocean Tropical Fish Guide. Aquaprint Verlags GmbH.

[AE2008-7] Allen, Gerald R. and Erdmann, Mark V. (2008). (PDF). Aqua (Miradolo Terme). 13 (3–4): 93–108. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2018-09-29. สืบค้นเมื่อ 2017-07-28.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()

[Allen2013-8] Allen, G.R., Erdmann, M.V. & Dudgeon, C.L. (2013). "Hemiscyllium halmahera, a new species of Bamboo Shark (Hemiscylliidae) from Indonesia" (PDF). aqua, International Journal of Ichthyology. 19 (3): 123–136.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()

[9] Allen, Gerald R. and Dudgeon, Christine L. (2010). . Aqua International Journal of Ichthyology. 16 (1): 19–30. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-09. สืบค้นเมื่อ 2017-07-28.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()

[10] Compagno, Leonard J.V. (1984). Sharks of the World: An Annotated and Illustrated Catalogue of Shark Species Known to Date. Rome: Food and Agricultural Organization.