Alprazolam

อัลปราโซแลม (อังกฤษ: Alprazolam) มีชื่อการค้า เช่น แซแน็กซ์ (Xanax) เป็นต้น เป็นยาสงบประสาทออกฤทธิ์เร็วที่มีระยะเวลาปานกลางในกลุ่มไตรอะโซโลเบนโซไดอะเซพีน (TBZD) ซึ่งเป็นเบนโซไดอะเซพีนที่ผสมกับวงแหวนไตรอะโซล ยานี้ใช้กันมากที่สุดในการรักษาโรควิตกกังวลในระยะสั้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งโรคตื่นตระหนกหรือโรควิตกกังวลไปทั่ว (GAD) โดยทั่วไปเมื่อใช้รักษา GAD อาการจะดีขึ้นภายในหนึ่งสัปดาห์ ส่วนที่ใช้อื่น เช่น รักษาภาวะคลื่นไส้ที่เกิดจากเคมีบำบัด ร่วมกับการรักษาอื่น ปกติอัลปราโซแลมให้กินทางปาก

อัลปราโซแลม

ข้อมูลทางคลินิก
การอ่านออกเสียง	อัลปราโซแลม /ælˈpræzəlæm/ หรือ /ælˈpreɪzəlæm/, แซแน็กซ์ /ˈzænæks/
ชื่อทางการค้า	Xanax, Xanor, Niravam, อื่น ๆ
/	โมโนกราฟ
	a684001
ข้อมูลทะเบียนยา	US : Alprazolam
ระดับความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์	AU: (C)
กฏหมาย
สถานะตามกฏหมาย	AU: (ควบคุม) CA: ตารางรายการ 4 DE: Anlage III (in doses higher than 1 mg) UK: US: ตารางรายการ 4 UN: In general: ℞ (Prescription only)
ข้อมูลเภสัชจลนศาสตร์
ชีวประสิทธิผล	80–90%
	80%
การเปลี่ยนแปลงยา	ตับ โดยผ่าน cytochrome P450 3A4
	Alpha-hydroxyalprazolam, 4-hydroxyalprazolam, beta-hydroxyalprazolam
	20~60 นาที
ครึ่งชีวิตทางชีวภาพ	ออกฤทธิ์เต็มที่: 11~13 hours ออกฤทธิ์นาน: 11~16 ชั่วโมง
ระยะเวลาออกฤทธิ์	ออกฤทธิ์เต็มที่: 6 ชั่วโมง ออกฤทธิ์นาน: 11.3 ชั่วโมง
การขับออก	ไต
ตัวบ่งชี้
ชื่อตามระบบ IUPAC 8-Chloro-1-methyl-6-phenyl-4H-[1,2,4]triazolo[4,3-a] [1,4]benzodiazepine
เลขทะเบียน CAS	28981-97-7^Y
(PubChem) CID	2118
	7111
DrugBank	DB00404^Y
ChemSpider	2034^Y
	YU55MQ3IZY
	D00225^Y
	CHEBI:2611^Y
	CHEMBL661^Y
	100.044.849
ข้อมูลทางกายภาพและเคมี
สูตร	C17H13ClN4
	308.77 g·mol^−1
แบบจำลอง 3D ()	Interactive image
Cc1nnc2n1-c1ccc(Cl)cc1C(c1ccccc1)=NC2
InChI=1S/C17H13ClN4/c1-11-20-21-16-10-19-17(12-5-3-2-4-6-12)14-9-13(18)7-8-15(14)22(11)16/h2-9H,10H2,1H3^Y Key:VREFGVBLTWBCJP-UHFFFAOYSA-N^Y
(verify)

ผลข้างเคียงของยาที่พบทั่วไป มีตั้งแต่ง่วง ซึมเศร้า ปวดศีรษะ รู้สึกเพลีย ปากแห้ง และมีปัญหาเรื่องความจำ ผลการทำให้สงบและอ่อนเพลียของยาบางส่วนอาจดีขึ้นภายในไม่กี่วัน เนื่องจากยานี้มีความกังวลว่าจะถูกนำไปใช้ในทางที่ผิด บางที่จึงไม่แนะนำให้ใช้อัลปราโซแลมเป็นยารักษาโรคตื่นตระหนกเป็นยาตัวแรก อาการถอนยาหรือกลับมาป่วยซ้ำอาจเกิดขึ้นได้ถ้าปริมาณยาลดลงกระทันหัน ในการรักษาจึงอาจต้องค่อย ๆ ลดปริมาณยาโดยใช้เวลาหลายสัปดาห์หรือเดือน ความเสี่ยงที่พบน้อยอื่น เช่น ฆ่าตัวตาย และมีความเสี่ยงเสียชีวิตจากทุกสาเหตุเพิ่มขึ้น 2 เท่าเทียบกับผู้ไม่ได้รับยา อัลปราโซแลมออกฤทธิ์ผ่านตัวรับ GABAA เช่นเดียวกับยากลุ่มเบนโซไดอะเซพีนอื่น

มีการจดสิทธิบัตรอัลปราโซแลมในปี 1971 และได้รับอนุมัติให้ใช้ทางการแพทย์ในสหรัฐในปี 1981 อัลปราโซแลมเป็นสารควบคุมตามตารางรายการ 4 (ของรัฐบัญญัติสารควบคุม) และเป็นยาที่มีการใช้ในทางที่ผิดบ่อย ทั้งนี้ ยาดังกล่าวมีอยู่เป็นยาสามัญ ในปี 2019 ยานี้เป็นยาที่ถูกสั่งจ่ายมากที่สุดเป็นอันดับที่ 41 ในสหรัฐ โดยมีการสั่งจ่ายกว่า 17 ล้านครั้ง

เชิงอรรถ

1. ในประเทศไทยมีคำเรียกว่า "ยาเสียตัว" หรือ "ยาเสียสาว"

อ้างอิง

1. Ait-Daoud N, Hamby AS, Sharma S, Blevins D (2018). "A Review of Alprazolam Use, Misuse, and Withdrawal". Journal of Addiction Medicine. 12 (1): 4–10. doi:10.1097/ADM.0000000000000350. PMC 5846112. PMID 28777203.
2. "Alprazolam Use During Pregnancy". Drugs.com. 4 May 2020. สืบค้นเมื่อ 8 June 2020.
3. "Xanax- alprazolam tablet". DailyMed. สืบค้นเมื่อ 19 February 2021.
4. Lilley LL, Snyder JS, Collins SR (2016). Pharmacology for Canadian Health Care Practice. Elsevier Health Sciences. p. 329. ISBN .
5. American Society of Health-System Pharmacists (13 November 2017). "Alprazolam Monograph for Professionals". Drugs.com. สืบค้นเมื่อ 25 October 2018.
6. . กองควบคุมวัตถุเสพติด สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-05-10. สืบค้นเมื่อ 10 May 2022.
7. "ยาเสียสาว "อัลปราโซแลม (Alprazolam)" เส้นบางๆ ระหว่างยารักษาหรือสารเสพติด". ไทยรัฐ. 10 May 2022. สืบค้นเมื่อ 10 May 2022.
8. Goldberg R (2009). Drugs Across the Spectrum. Cengage Learning. p. 195. ISBN .
9. "Alprazolam Tablets, USP". dailymed.nlm.nih.gov. July 2017. สืบค้นเมื่อ 25 October 2018.
10. Verster JC, Volkerts ER (2004). "Clinical pharmacology, clinical efficacy, and behavioral toxicity of alprazolam: a review of the literature". CNS Drug Reviews. 10 (1): 45–76. doi:10.1111/j.1527-3458.2004.tb00003.x. PMC 6741717. PMID 14978513.
11. Tampi RR, Muralee S, Weder ND, Penland H, บ.ก. (2008). Comprehensive Review of Psychiatry. Philadelphia, PA: Wolters Kluwer/ Lippincott Williams & Wilkins Health. p. 226. ISBN .
12. Pavuluri MN, Janicak PG, Marder SR (2010). Principles and Practice of Psychopharmacotherapy (5th ed.). Philadelphia, PA: Wolters Kluwer Health/ Lippincott Williams & Wilkins. p. 535. ISBN .
13. Moylan S, Giorlando F, Nordfjærn T, Berk M (March 2012). "The role of alprazolam for the treatment of panic disorder in Australia" (PDF). The Australian and New Zealand Journal of Psychiatry. 46 (3): 212–24. doi:10.1177/0004867411432074. PMID 22391278. S2CID 11006795.
14. Dodds TJ (March 2017). "Prescribed Benzodiazepines and Suicide Risk: A Review of the Literature". The Primary Care Companion for CNS Disorders. 19 (2). doi:10.4088/PCC.16r02037. PMID 28257172.
15. McCall WV, Benca RM, Rosenquist PB, Riley MA, McCloud L, Newman JC, และคณะ (January 2017). "Hypnotic Medications and Suicide: Risk, Mechanisms, Mitigation, and the FDA". The American Journal of Psychiatry. 174 (1): 18–25. doi:10.1176/appi.ajp.2016.16030336. PMC 5205566. PMID 27609243.
16. Xu KY, Hartz SM, Borodovsky JT, Bierut LJ, Grucza RA (December 2020). "Association Between Benzodiazepine Use With or Without Opioid Use and All-Cause Mortality in the United States, 1999-2015". JAMA Network Open. 3 (12): e2028557. doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.28557. PMC 7726637. PMID 33295972.
17. Fischer J, Ganellin CR (2006). Analogue-based Drug Discovery (ภาษาอังกฤษ). John Wiley & Sons. p. 536. ISBN .
18. Malamed SF (2009). Sedation: A Guide to Patient Management. Elsevier Health Sciences. p. 105. ISBN .
19. "The Top 300 of 2019". ClinCalc. สืบค้นเมื่อ 16 October 2021.
20. "Alprazolam - Drug Usage Statistics". ClinCalc. สืบค้นเมื่อ 16 October 2021.