Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ชีวปริมาณออกฤทธิ์ หรือ ชีวประสิทธิผล (อังกฤษ: bioavailability) ในทางเภสัชวิทยา หมายถึงส่วนของยาจากยาทั้งหมดที่นำเข้าสู่ร่างกายคนไข้ (administered dose) ที่สามารถเข้าสู่ ระบบไหลเวียนโลหิต ได้ ตามหลักข้อหนึ่งของเภสัชจลนศาสตร์ถ้าผู้ป่วยได้รับยาโดยการฉีดเข้าเส้น (intravenous) ชีวปริมาณออกฤทธิ์ของยาตัวนี้จะเท่ากับ 100% แต่ถ้าผู้ป่วยได้รับยาโดยการรับประทานหรือทางปาก จำนวนยาที่เข้าสู่กระแสเลือดจะลดลงเหลือไม่ถึง 100% เนื่องจากการดูดซึมที่ไม่สมบูรณ์และเฟิร์สท-พาสส์ เมตาโบลิซึม (first-pass metabolism) ชีวปริมาณออกฤทธิ์จะเป็นเครื่องมือสำคัญในเภสัชจลนศาสตร์ ที่จะใช้คำนวณปริมาณยาที่จะให้คนไข้ในกรณีที่ไม่ใช่การให้โดยการฉีด
คำจำกัดความ
ชีวปริมาณออกฤทธิ์ คือ การวัดอัตราและขอบเขตการออกฤทธิ์ของยาที่สามารถเข้าไปอยู่ในระบบไหลเวียนโลหิตและเข้าถึงจุดที่ยาจะออกฤทธิ์ กำหนดให้แทนด้วยอักษร F
ชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมบูรณ์
ชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมบูรณ์ (Absolute bioavailability) วัดจากปริมาณยาออกฤทธิ์ที่สามารถวัดได้ในระบบไหลเวียนโลหิต หลังจากให้ยาคนไข้ในรูปแบบที่ไม่ได้ฉีดเข้าเส้น(นั่นคือให้ทาง ปาก ทางทวารหนัก ผ่านทางผิวหนัง ฉีดใต้ผิวหนัง ฯลฯ)
การหาค่าชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมบูรณ์ของยาสามารถทำได้โดยการศึกษาทางเภสัชจลนศาสตร์ จากการเขียนกราฟแสดงค่าระหว่างความเข้มข้นของยาในพลาสมา ต่อ เวลา ของยาตัวที่จะหาค่า เอามาเปรียบเทียบกันระหว่างการให้ยาโดยการฉีดเข้าเส้นและการให้โดยวิธีอื่น ชีวปริมาณออกฤทธิ์สมบูรณ์คือค่าที่ได้จากการนำค่าพื้นที่ใต้เส้นโค้ง (area under curve-AUC) ของการให้ยาโดยวิธีอื่นเป็นตัวตั้งแล้วหารด้วยค่าพื้นที่ใต้เส้นโค้งของการให้ยาโดยฉีดเข้าเส้น ซึ่งเขียนเป็นสมการได้ดังนี้
สังเกตว่ายาที่ฉีดเข้าเส้นจะมีค่าชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมบูรณ์เท่ากับ 1 (หรือ F=1) และยาที่ให้ด้วยวิธีอื่นจะมีค่าชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมบูรณ์น้อยกว่า 1
ชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมพัทธ์
ชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมพัทธ์ (relative bioavailability) คือ การวัดชีวปริมาณออกฤทธิ์ของยาตัวเดียวกันในรูปแบบตำรับยาที่แตกต่างกัน เพื่อที่จะกำหนดว่าจะให้ยาคนไข้ในรูปแบบใดดีทีสุด สามารถเขียนเป็นสมการได้ดังนี้
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อชีวปริมาณออกฤทธิ์
การที่ยาตัวหนึ่งตัวใดเมื่อคนไข้ได้รับยาที่ไม่ได้ให้ด้วยวิธีการฉีด และมีค่าชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมบูรณ์น้อยกว่า 1 แสดงว่าจะต้องมีปัจจัยที่ไปลดปริมาณยาที่จะเข้าสู่กระแสเลือด ปัจจัยดังกล่าวอาจมีดังนี้:
- การดูดซึมยาจากทางเดินอาหารไม่ดี
- มีการเผาผลาญยาบางส่วนที่ตับ
- มีการสลายตัวของยาระหว่างทางเข้าสู่กระแสเลือด
อ้างอิง
- Shargel, L.; Yu, A.B. (1999). Applied biopharmaceutics & pharmacokinetics (4th ed.). New York: McGraw-Hill. .
 | บทความเคมีนี้ยังเป็น คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
chiwprimanxxkvththi hrux chiwprasiththiphl xngkvs bioavailability inthangephschwithya hmaythungswnkhxngyacakyathnghmdthinaekhasurangkaykhnikh administered dose thisamarthekhasu rabbihlewiynolhit id tamhlkkhxhnungkhxngephschclnsastrthaphupwyidrbyaodykarchidekhaesn intravenous chiwprimanxxkvththikhxngyatwnicaethakb 100 aetthaphupwyidrbyaodykarrbprathanhruxthangpak canwnyathiekhasukraaeseluxdcaldlngehluximthung 100 enuxngcakkardudsumthiimsmburnaelaefirsth phass emtaoblisum first pass metabolism chiwprimanxxkvththicaepnekhruxngmuxsakhyinephschclnsastr thicaichkhanwnprimanyathicaihkhnikhinkrnithiimichkarihodykarchidkhacakdkhwamchiwprimanxxkvththi khux karwdxtraaelakhxbekhtkarxxkvththikhxngyathisamarthekhaipxyuinrabbihlewiynolhitaelaekhathungcudthiyacaxxkvththi kahndihaethndwyxksr Fchiwprimanxxkvththismburnchiwprimanxxkvththismburn Absolute bioavailability wdcakprimanyaxxkvththithisamarthwdidinrabbihlewiynolhit hlngcakihyakhnikhinrupaebbthiimidchidekhaesn nnkhuxihthang pak thangthwarhnk phanthangphiwhnng chiditphiwhnng l karhakhachiwprimanxxkvththismburnkhxngyasamarththaidodykarsuksathangephschclnsastr cakkarekhiynkrafaesdngkharahwangkhwamekhmkhnkhxngyainphlasma tx ewla khxngyatwthicahakha examaepriybethiybknrahwangkarihyaodykarchidekhaesnaelakarihodywithixun chiwprimanxxkvththismburnkhuxkhathiidcakkarnakhaphunthiitesnokhng area under curve AUC khxngkarihyaodywithixunepntwtngaelwhardwykhaphunthiitesnokhngkhxngkarihyaodychidekhaesn sungekhiynepnsmkariddngni F AUC po doseIV AUC IV dosepo displaystyle F frac AUC po dose IV AUC IV dose po sngektwayathichidekhaesncamikhachiwprimanxxkvththismburnethakb 1 hrux F 1 aelayathiihdwywithixuncamikhachiwprimanxxkvththismburnnxykwa 1chiwprimanxxkvththismphththchiwprimanxxkvththismphthth relative bioavailability khux karwdchiwprimanxxkvththikhxngyatwediywkninrupaebbtarbyathiaetktangkn ephuxthicakahndwacaihyakhnikhinrupaebbiddithisud samarthekhiynepnsmkariddngni Relative bioavailability AUC A doseB AUC B doseA displaystyle mathit Relative bioavailability frac AUC A dose B AUC B dose A pccythimixiththiphltxchiwprimanxxkvththikarthiyatwhnungtwidemuxkhnikhidrbyathiimidihdwywithikarchid aelamikhachiwprimanxxkvththismburnnxykwa 1 aesdngwacatxngmipccythiipldprimanyathicaekhasukraaeseluxd pccydngklawxacmidngni kardudsumyacakthangedinxaharimdi mikarephaphlayyabangswnthitb mikarslaytwkhxngyarahwangthangekhasukraaeseluxdxangxingShargel L Yu A B 1999 Applied biopharmaceutics amp pharmacokinetics 4th ed New York McGraw Hill ISBN 0 8385 0278 4 bthkhwamekhminiyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodykarephimetimkhxmuldkhk