โบสถ์น้อย

โบสถ์น้อย หรือ วัดน้อย (อังกฤษ: chapel) เป็นสิ่งก่อสร้างอิสระหรือโครงสร้างภายในสิ่งก่อสร้างของคริสต์ศาสนสถาน ถ้าเป็นสิ่งก่อสร้างอิสระก็มีขนาดต่าง ๆ ตั้งแต่ใหญ่ขนาดมหาวิหารย่อย ๆ ไปจนถึงโบสถ์น้อยเล็ก ๆ ข้างทาง เช่นเดียวกับถ้าเป็นส่วนหนึ่งของสิ่งก่อสร้างขนาดก็ขึ้นอยู่กับฐานะของผู้สร้าง โบสถ์น้อยที่เป็นส่วนหนึ่งของสิ่งก่อสร้างอาจจะเป็นส่วนหนึ่งของมหาวิหาร, โบสถ์ใหญ่ ๆ, ปราสาท, วัง, คฤหาสน์, วิทยาลัย, โรงพยาบาล คุก หรือ บางครั้งโบสถ์น้อยที่สร้างในมหาวิหารจะสร้างเพื่อจุดประสงค์อย่างใดอย่างหนึ่งเป็นพิเศษ เช่น "โบสถ์น้อยแม่พระ" ที่มักจะสร้างเป็นโบสถ์น้อยที่อยู่ทางตะวันออกสุดของโบสถ์ หรือ "โบสถ์น้อยศีลศักดิ์สิทธิ์" ที่ตั้งติดกับโบสถ์และใช้เป็นที่เก็บไวน์ และขนมปังที่ใช้ในพิธีศีลมหาสนิท ถ้าโบสถ์น้อยมีขนาดค่อนข้างเล็กที่สร้างเป็นคูหาภายในทางด้านข้างหรือทางด้านหลังของมหาวิหารหรือโบสถ์ก็อาจจะเรียกว่า "คูหาสวดมนต์" ความหมายเป็นนัยยะของโบสถ์น้อยคือเป็นสิ่งก่อสร้างที่เป็นส่วนบุคคลหรือกลุ่มบุคคลไม่ใช่สถาบันศาสนา เช่น โบสถ์น้อยของปราสาท หรือโบสถ์น้อยส่วนตัวภายในมหาวิหารเป็นต้น

โบสถ์น้อยพระจิตเจ้า เป็นโบสถ์น้อยประจำ โรงพยาบาลเซนต์หลุยส์ กรุงเทพมหานคร

ประเภทของโบสถ์น้อย

• โบสถ์น้อยประจำตระกูล^[] เป็นศาสนสถานที่ผู้สร้างเป็นผู้มีอันจะกินทีสร้างเป็นที่สำหรับใช้ในการสักการะหรือบรรจุศพสำหรับสมาชิกในตระกูลเช่น "โบสถ์น้อยเมดีชี" ที่เป็นโบสถ์น้อยประจำตระกูลของตระกูลเมดีชีภายในมหาวิหารฟลอเรนซ์
• โบสถ์น้อยสำหรับสวดมนต์^[] (chantry chapel) เป็นศาสนสถานที่ผู้สร้างเป็นผู้มีอันจะกินหรือเป็นบาทหลวงที่อุทิศเงินให้สร้างโบสถ์น้อยส่วนตัวสำหรับตนเองโดยเฉพาะ โบสถ์น้อยชนิดนี้แม้ว่าจะอยู่ภายในโบสถ์และเป็นสมบัติของผู้สร้าง การสร้างจะสร้างในตัวมหาวิหารหรือโบสถ์ใหญ่ ๆ และใช้เป็นสถานที่ที่ผู้สร้างอุทิศเงินให้นักบวชมาสวดมนต์ให้ผู้สร้างหลังจากที่เสียชีวิตไปแล้ว โบสถ์น้อยลักษณะนี้มักจะสร้างในขณะที่ผู้อุทิศเงินยังมีชีวิตอยู่ จะเป็นห้องแคบ ๆ เล็ก ๆ ที่ภายในบางครั้งจะเป็นที่ตั้งของอนุสรณ์ของผู้ตาย มีประตูทางเข้าทางหนึ่งออกทางหนึ่งเพื่อให้ผู้สวดมนต์เดินเข้าทางหนึ่งออกอีกทางหนึ่ง การสร้างก็พยายามให้ใกล้แท่นบูชาเอกที่สุดเท่าที่กำลังทรัพย์จะอำนวย "chantry chapel" มาจากภาษาละตินว่า "cantaria" ซึ่งแปลว่า "ใบอนุญาตให้สวดมนต์" ภาษาฝรั่งเศสเรียกว่า "chapellenie"
• โบสถ์น้อยแม่พระ^[] (lady chapel) มักจะเป็นส่วนหนึ่งของมหาวิหารหรือโบสถ์ใหญ่ ๆ ที่ตั้งอยู่ทางตะวันออกสุดของตัวโบสถ์และอุทิศให้พระนางมารีย์พรหมจารี และมักจะเป็นโบสถ์น้อยที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในบรรดาโบสถ์น้อยต่าง ๆ ของโบสถ์หรือมหาวิหาร
• โบสถ์น้อยข้าง^[] หรือ โบสถ์น้อยรอง^[] (side chapel) คือบริเวณภายในมหาวิหารหรือโบสถ์ใหญ่ ๆ ที่อุทิศให้เป็นบริเวณแยกจากส่วนกลางซึ่งอาจจะใช้เป็นทำพิธีย่อยทำการอธิษฐาน เป็นการส่วนตัว ที่ตั้งอาจจะเป็นมุขยื่นออกไปจากสองข้างทางเดินข้าง หรือเป็นโบสถ์น้อยที่กระจายรอบมุขด้านตะวันออก หรือบางครั้งก็อาจจะยื่นออกไปจากแขนกางเขน ภายในโบสถ์น้อยก็มีลักษณะเหมือนโบสถ์ย่อม ๆ การตกแต่งมากน้อยก็ขึ้นอยู่กับกำลังทรัพย์ของเจ้าของ ฉะนั้นเมื่อเข้าชมโบสถ์บางครั้งจะเห็นว่าโบสถ์น้อยข้างต่าง ๆ จะตกแต่งต่างกันไปตามรสนิยมของผู้เป็นเจ้าของ หรืออยู่ในสภาพที่ต่างกันตามกำลังทรัพย์ของเจ้าของที่อาจจะมั่งคั่งพอที่จะบำรุงรักษาไว้อย่างดีหรืออาจจะอยู่ในสภาพที่เสื่อมโทรมเพราะถูกละเลยโดยเจ้าของ
• โบสถ์น้อยริมทาง^[] (wayside chapel) เป็นศาสนสถานที่ใช้เป็นที่สักการะของคริสต์ศาสนิกชน ที่มีขนาดเล็กและมักจะตั้งอยู่ในชนบท หรือเป็นสิ่งก่อสร้างเล็กที่มีแท่นบูชาเล็ก ๆ อยู่ภายในสร้างเป็นระยะ ๆ ก่อนที่จะถึงอาราม เพื่อใช้เป็นที่พักสำหรับผู้เดินทางมาไกลหรือวิปัสสนาก่อนที่จะถึงโบสถ์หลัก
• โบสถ์น้อยประจำสุสาน^[] (crematory chapel) มักจะเป็นศาสนสถานขนาดย่อมที่ตั้งอยู่ในบริเวณสุสานที่เป็นสิ่งก่อสร้างอิสระจากโบสถ์ที่ขึ้นอยู่ อาจจะใช้เป็นสถานที่ทำพิธีศพสำหรับบุคคลกลุ่มย่อยแทนที่จะเข้าไปทำกันในโบสถ์หลัก

อ้างอิง

1. ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมศัพท์สถาปัตยกรรมศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน, 2554, หน้า 30
2. . CatholicThailand. 28 กันยายน 2552. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-07-08. สืบค้นเมื่อ 30 มิถุนายน 2555. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
3. คาทอลิกสูงวัยคนหนึ่ง (ม.ป.ป.). "ชาวคาทอลิกแบบเรา ๆ อยากไปวัดแบบไหน?" (PDF). ThaiLiturgy. สืบค้นเมื่อ 30 มิถุนายน 2555. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= ((help))^[]
4. History.UK.com Churches. Chantry chapel [1] 2009-07-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

ดูเพิ่ม

• สถาปัตยกรรมมหาวิหารในยุโรปตะวันตก
• แผนผังมหาวิหาร

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ โบสถ์น้อย วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ โบสถ์น้อยสวดมนต์ วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ โบสถ์น้อยประจำสุสาน วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ โบสถ์น้อยของปราสาท

• พจนานุกรมศัพท์สถาปัตยกรรมคริสต์ศาสนา

ระเบียงภาพ

• 
  ซึ่งเป็นโบสถ์น้อยของ
  พระราชวังวินด์เซอร์
  สหราชอาณาจักร
• โบสถ์น้อยของวัง
  
  ประเทศฝรั่งเศส
• 
  ภายในด้านตะวันออกสุดของ
  มหาวิหารกลอสเตอร์ใน
  สหราชอาณาจักร
• 
  มหาวิหารวินเชสเตอร์
  สหราชอาณาจักร
• โบสถ์น้อยส่วนตัวของคาร์ดินัลมัตติโอ คอนทราเรลลิ
  
  ในโบสถ์ซันลุยจีเดย์ฟรันเชซี
  ประเทศอิตาลี
• "โบสถ์น้อยเมดิชิ"
  มหาวิหารฟลอเรนซ์ใน
  ประเทศอิตาลี
• 
  โบสถ์น้อยข้างทางด้านขวาของอารามเอียร์เซใน
  ประเทศเยอรมนี
• โบสถ์น้อยข้างทางใน
  ประเทศโปแลนด์
• 
  โบสถ์น้อยบนภูเขา
  ที่
  ในเทือกเขาแอลป์
• โบสถ์น้อยภายในสุสานซาร์มาโต, อิตาลี