เจ าเว ยงช น บ ตรร ตน สก ลเด ม เทพวงศ หร อม ช อในภาษาไทยว า เม องช น เป นธ ดาคนท สองของน อยเทพวงษ อด ตเจ าผ ครองเม องแพร

เจ้าเวียงชื่น บุตรรัตน์ (สกุลเดิม เทพวงศ์) หรือมีชื่อในภาษาไทยว่า เมืองชื่น เป็นธิดาคนที่สองของน้อยเทพวงษ์ อดีตเจ้าผู้ครองเมืองแพร่ เธอสมรสกับพระยาราชวงศ์ (บุญศรี บุตรรัตน์) ซึ่งถูกวางตัวให้เป็นเจ้าผู้ครองเมืองแพร่คนถัดไป ทว่าหลังเหตุการณ์กบฏเงี้ยว เจ้าเวียงชื่นและพระยาราชวงศ์ผู้สามี ได้พร้อมใจกันก่ออัตวินิบาตกรรมด้วยการดื่มยาพิษจนถึงแก่กรรมเคียงข้างกันเมื่อช่วงเดือนตุลาคม พ.ศ. 2445 ไม่ยอมให้รัฐบาลสยามจับกุมคุมขัง ริบทรัพย์ หรือถอดยศ

เจ้าเวียงชื่น บุตรรัตน์

เสียชีวิต	ตุลาคม พ.ศ. 2445 คุ้มเจ้าราชวงศ์ เมืองแพร่
สามี	พระยาราชวงศ์ (บุญศรี บุตรรัตน์)
บุตร	เจ้าอินทร์ตุ้ม ศรีจันทร์แดง เจ้าอินทร์สม บุตรรัตน์ เจ้าดาวคำ ศรุตานนท์
พระบิดา	น้อยเทพวงษ์
พระมารดา	บัวไหล

ประวัติ

เจ้าเวียงชื่น หรือเจ้าเมืองชื่น เป็นพระธิดาคนที่สองจากทั้งหมดเจ็ดคนของน้อยเทพวงษ์ อดีตเจ้าผู้ครองเมืองแพร่ กับบัวไหล ชายาคนที่สองของบิดา แต่ประสูติเมื่อปีใดนั้นไม่เป็นที่ปรากฏ มีเจ้าพี่เพียงคนเดียว คือ เจ้ากาบคำ วราราช และมีเจ้าน้อง คือ เจ้าสุพรรณวดี ณ น่าน เจ้ายวงคำ เตมิยานนท์ เจ้ายวงแก้ว เทพวงศ์ คุณหญิงหอมนวล ราชเดชดำรง และเจ้าอินทร์แปลง เทพวงศ์ นอกจากนี้ยังมีพี่น้องต่างมารดาอีกเจ็ดคน

เจ้าเวียงชื่นสมรสกับพระยาราชวงศ์ (บุญศรี บุตรรัตน์) มีบุตรด้วยกันสามคนคือ เจ้าอินทร์ตุ้ม ศรีจันทร์แดง เจ้าอินทร์สม เทพวงศ์ และเจ้าดาวคำ ศรุตานนท์ แต่หลังเจ้ากาบคำผู้เป็นพี่สาว ถึงแก่กรรม เจ้าอุปราช (น้อยเสาร์ วราราช) สามีของเจ้ากาบคำ ผู้เป็นพี่เขยใหญ่ ก็ถูกลดบทบาทการทำงานลงไป เจ้าพิริยเทพวงษ์ เจ้าผู้ครองเมืองแพร่ ไว้วางพระทัยสามีของเจ้าเวียงชื่น คือพระยาราชวงศ์มากขึ้นโดยลำดับ และวางตัวไว้หวังใจให้เป็นเจ้าผู้ครองเมืองแพร่คนถัดไป

ในกาลต่อมาเจ้าผู้ครองนครทางตอนเหนือของอาณาจักรสยามมีแนวคิดที่จะเป็นอิสระจากสยาม ก่อให้เกิดกบฏเงี้ยวขึ้นเมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2445 และถูกทางการสยามปราบปรามอย่างรุนแรงเวลาต่อมา รัฐบาลสยามได้ทำการปลดเจ้าพิริยเทพวงษ์ลงเป็นไพร่ ให้เรียกว่า น้อยเทพวงษ์ พร้อมกับยึดคุ้มหลวงและทรัพย์สมบัติ ส่วนบัวไหลถูกถอดและถูกริบเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นตติยจุลจอมเกล้า จากเหตุการณ์ดังกล่าว ทางการสยามได้เพ่งเล็งพระยาราชวงศ์และเจ้าเวียงชื่นมากเป็นพิเศษว่าอาจมีส่วนหรือรู้เห็นเป็นใจให้เงี้ยวก่อกบฏ ทางการสยามได้ทำการสอบสวนเจ้านายเมืองแพร่ซึ่งกำลังตกอยู่ในสภาวะตึงเครียดหลังการปราบปรามอย่างหนักของสยาม ผลปรากฏว่า เจ้ายวงคำให้การซัดทอดว่าเจ้าเวียงชื่น พี่สาว กับแม่เจ้าบัวไหล มารดา เป็นผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับกบฏเงี้ยวอย่างมีนัยสำคัญ หลังจากนั้นเจ้าเวียงชื่นและพระยาราชวงศ์ผู้สามี ได้พร้อมใจกันก่ออัตวินิบาตกรรมด้วยการดื่มยาพิษจนถึงแก่กรรมเคียงข้างกัน ไม่ยอมให้รัฐบาลสยามจับกุมคุมขัง ริบทรัพย์ หรือถอดยศ ภายในคุ้มเจ้าราชวงศ์เมืองแพร่ (ปัจจุบันคุ้มดังกล่าวถูกรื้อไปแล้ว) และหลังการถึงแก่กรรมของเจ้าเวียงชื่น เจ้านายเมืองแพร่ยังเผชิญกับการลงโทษ ฐานที่เป็นผู้ไม่จงรักภักดีต่อสยาม ด้วยการล้มล้างเจ้านายเมืองแพร่ ยึดคุ้มหลวง ยึดทรัพย์สมบัติ ถอดราชศักดิ์เจ้านาย นำชายาและบุตรธิดาที่เหลืออยู่ของเจ้าผู้ครองเมืองแพร่คนก่อนไปกักตัวไว้ที่กรุงเทพมหานคร พร้อมกับส่งข้าราชการชาวสยามมาปกครองเมืองแพร่แทนทั้งหมด

ลำดับสาแหรก

พงศาวลีของเจ้าเวียงชื่น บุตรรัตน์

8. เจ้าวังขวา (เฒ่า)

5. แม่เจ้าธิดา

1. เจ้าเวียงชื่น บุตรรัตน์

6. เจ้าไชยสงคราม

3. บัวไหล

7. อิ่นคำ

อ้างอิง

เชิงอรรถ

เชื้อสายเจ้าหลวงเมืองแพร่ 4 สมัย, หน้า 33-35
วลัยลักษณ์ ทรงศิริ (15 ธันวาคม 2560). "จากประวัติศาสตร์ท้องถิ่นสู่ประวัติศาสตร์แบบท้องถิ่นนิยม". มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์. สืบค้นเมื่อ 15 กรกฎาคม 2567. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
"กบฏเงี้ยว พ.ศ.2445 - การต่อต้านสยามของประเทศราชล้านนา". Huexonline. สืบค้นเมื่อ 16 มิถุนายน 2566. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
เพ็ญสุภา สุขคตะ (29 พฤศจิกายน 2565). "โศกนาฏกรรมของสองเจ้านาง หลังเหตุการณ์กบฏเงี้ยวเมืองแพร่". มติชนสุดสัปดาห์. สืบค้นเมื่อ 15 กรกฎาคม 2567. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
"ประกาศลัญจกราภิบาล ถอดบัวไหลออกจากสามัญสมาชิกาตติยจุลจอมเกล้า" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 20 (เพิ่มเติม 28): 467. 11 ตุลาคม ร.ศ. 122. สืบค้นเมื่อ 5 ตุลาคม พ.ศ. 2563. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= ((help))
เชื้อสายเจ้าหลวงเมืองแพร่ 4 สมัย, หน้า 24
เชื้อสายเจ้าหลวงเมืองแพร่ 4 สมัย, หน้า 16
เชื้อสายเจ้าหลวงเมืองแพร่ 4 สมัย, หน้า 40

บรรณานุกรม

บัวผิว วงศ์พระถาง และคณะ. เชื้อสายเจ้าหลวงเมืองแพร่ 4 สมัย. แพร่ : แพร่ไทยอุสาหการพิมพ์, 2536. 151 หน้า. ISBN

[เจ้าหลวง33-1] เชื้อสายเจ้าหลวงเมืองแพร่ 4 สมัย, หน้า 33-35

[วลัยลักษณ์-2] วลัยลักษณ์ ทรงศิริ (15 ธันวาคม 2560). "จากประวัติศาสตร์ท้องถิ่นสู่ประวัติศาสตร์แบบท้องถิ่นนิยม". มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์. สืบค้นเมื่อ 15 กรกฎาคม 2567. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[huex-3] "กบฏเงี้ยว พ.ศ.2445 - การต่อต้านสยามของประเทศราชล้านนา". Huexonline. สืบค้นเมื่อ 16 มิถุนายน 2566. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[เพ็ญสุภา-4] เพ็ญสุภา สุขคตะ (29 พฤศจิกายน 2565). "โศกนาฏกรรมของสองเจ้านาง หลังเหตุการณ์กบฏเงี้ยวเมืองแพร่". มติชนสุดสัปดาห์. สืบค้นเมื่อ 15 กรกฎาคม 2567. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[ราชกิจจา-5] "ประกาศลัญจกราภิบาล ถอดบัวไหลออกจากสามัญสมาชิกาตติยจุลจอมเกล้า" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 20 (เพิ่มเติม 28): 467. 11 ตุลาคม ร.ศ. 122. สืบค้นเมื่อ 5 ตุลาคม พ.ศ. 2563. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= ((help))

[เจ้าหลวง24-6] เชื้อสายเจ้าหลวงเมืองแพร่ 4 สมัย, หน้า 24

[เจ้าหลวง16-7] เชื้อสายเจ้าหลวงเมืองแพร่ 4 สมัย, หน้า 16

[เจ้าหลวง40-8] เชื้อสายเจ้าหลวงเมืองแพร่ 4 สมัย, หน้า 40