อำเภอสัตหีบ

สัตหีบ เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดชลบุรี อยู่ห่างจากตัวจังหวัดชลบุรีประมาณ 85 กิโลเมตร ความสำคัญของสัตหีบคือเป็นเมืองแห่งและเป็นฐานทัพเรือที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย

อำเภอสัตหีบ
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Sattahip
ลูกเรือบนเรือหลวงสิมิลัน (187) เป่าแตรแสดงความเคารพเรือฟริเกต ที่อ่าวสัตหีบ
คำขวัญ:  อนุรักษ์เต่าทะเล เสน่ห์ธรรมชาติ อภิวาทหลวงพ่ออี๋ เขาชีจรรย์พระใหญ่ ไหว้กรมหลวงชุมพร ถิ่นขจรราชนาวี
แผนที่จังหวัดชลบุรี เน้นอำเภอสัตหีบ
พิกัด: 12°39′47″N 100°54′20″E / 12.66306°N 100.90556°E / 12.66306; 100.90556
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ชลบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	348.122 ตร.กม. (134.411 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	165,003 คน
• ความหนาแน่น	473.98 คน/ตร.กม. (1,227.6 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	20180, 20250 (เฉพาะตำบลนาจอมเทียนและบางเสร่), 20251 (เฉพาะภายในบริเวณศูนย์ฝึกทหารใหม่และโรงเรียนชุมพลทหารเรือ), 20182 (เฉพาะภายในฐานทัพเรือสัตหีบ)
รหัสภูมิศาสตร์	2009
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอสัตหีบ ถนนเลียบชายทะเล ตำบลสัตหีบ อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี 20180
ส่วนหนึ่งของ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอสัตหีบเป็นอำเภอใต้สุดของจังหวัดชลบุรี มีอาณาเขตติดต่อกับพื้นที่ข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบางละมุง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอบ้านฉาง (จังหวัดระยอง)
• ทิศใต้ จรดอ่าวไทย
• ทิศตะวันตก จรดอ่าวไทย

ประวัติ

มีเรื่องเล่าว่า ช่วงประมาณรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 6 สัตหีบเป็นเพียงหมู่บ้านชายทะเล ชาวบ้านประกอบอาชีพทำไร่ ทำนา หาของป่า และประมง การคมนาคมจะใช้ทางน้ำโดยเรือเมล์หรือเรือใบ ส่วนทางบกมีแต่ทางเกวียน ถนนไปชลบุรียังไม่มี ภูมิประเทศส่วนใหญ่ยังเป็นป่ารกทึบ การเดินทางระหว่างเมืองจึงใช้เรือเป็นหลัก

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ครั้นเมื่อพระองค์เสด็จประพาสทางชลมารคเลียบฝั่งทะเลตะวันออกของอ่าวไทย โดยเรือพระที่นั่ง มหาจักรี ในปี พ.ศ. 2457 พระองค์ได้เสด็จฯ มาประทับในอ่าวสัตหีบเพื่อทอดพระเนตรการซ้อมรบของกองทัพเรือด้วยในการเสด็จคราวนั้นพระองค์ได้ทอดพระเนตรหมู่บ้านสัตหีบ เห็นว่าเป็นชัยภูมิอันเหมาะสมที่จะตั้งเป็นฐานทัพเรือ จึงได้มีพระบรมราชโองการด้วยพระโอษฐ์ เมื่อวันที่ 17 ธันวาคม พ.ศ.2457 แก่พระยาราชเสนาผู้แทนสมุหเทศภิบาล มลทฑจันทบุรี และพระยาประชาไศรยสรเดช ผู้ว่าราชการเมืองชลบุรี ขณะทรงประทับอยู่ในเรือพระที่นั่งว่า มีพระราชประสงค์ที่ดินฝั่งตำบลสัตหีบ และที่ไกล้เคียงตลอดทั้งเกาะใหญ่น้อย บรรดาที่มีอยู่ริมฝั่งน้ำอย่าให้ผู้หนึ่งผู้ใดได้รับใบเหยียบย่ำหรือ กรรมสิทธิ์เป็นเจ้าของที่ดินบนฝั่งหรือเกาะที่สงวนไว้แล้วนั้นเป็นอันขาด

หลายท่านให้ความคิดเห็นว่า "สัตต" แปลว่า เจ็ด "หีบ" หมายถึง หีบ ฉะนั้นคำว่า "สัตหีบ" ก็น่าจะแปลว่า หีบเจ็ดใบ ซึ่งสอดคล้องตามตำนานประวัติว่าได้นำพระราชาลงในหีบเจ็ดใบเพื่อหลบหนียักษ์

อีกหลักฐานหนึ่งมาจากกองประวัติศาสตร์ทหารเรือระบุว่า เมื่อ พ.ศ. 2464 รัชกาลที่ 6 ได้เสด็จตรวจเยี่ยมหัวเมืองชายทะเล เพื่อจะสร้างแนวป้องกันชายฝั่งทะเลด้านนอกเพิ่มขึ้น เพราะป้อมพระจุลจอมเกล้าที่ปากน้ำสมุทรปราการนั้นใกล้เมืองหลวงมากเกินไป จึงทรงดำริหัวเมืองชายทะเลฝั่งตะวันออกเป็นที่ตั้งกองทัพเรือ เพื่อตรวจตรารักษาฝั่งและเขตน่านน้ำใหญ่ จึงพระราชทานนามว่า สัตตหีบ เนื่องจากพระองค์ทรงเห็นเกาะ 7 เกาะ เป็นที่กำบังลมให้แก่หมู่เรือได้ดี คำว่า "สัตหีบ" หมายถึง ที่กำบังเจ็ดแห่ง (หีบ = ที่บัง) อันหมายถึงเกาะต่าง ๆ กล่าวคือ เกาะพระ เกาะยอ เกาะหมู เกาะเตาหม้อ เกาะเณร เกาะสันฉลาม และเกาะเลา

สัตหีบแยกจากอำเภอบางละมุงเพื่อเป็น กิ่งอำเภอสัตหีบ เมื่อ พ.ศ. 2480 โดยประกอบด้วยตำบลสัตหีบและตำบลนาจอมเทียน และได้รับประกาศแต่งตั้งเป็น อำเภอสัตหีบ เมื่อ 1 มกราคม พ.ศ. 2496 ดังปรากฏในหนังสือราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 70 ตอนที่ 17 ลงวันที่ 10 มีนาคม พ.ศ. 2496 โดยมีนายอำเภอคนแรกชื่อ นายชุมพล อุทยานิก

เหตุการณ์สำคัญ

8 พฤษภาคม พ.ศ. 2487 เหตุเครื่องบินทิ้งระเบิด B-24J ประเทศสหรัฐอเมริกาหมายเลข 42-73302 ถูกกองทัพเรือ ยิงตก มีผู้เสียชีวิต 8 คน ถูกจับเป็นเชลย 2 คน ท่ามกลางสงครามมหาสมุทรแปซิฟิก

19 เมษายน พ.ศ. 2509 เป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ชาติไทย เมื่อพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงเรือใบ ประเภทโอเคขนาด 13 ฟุต ชื่อ "เวก้า" (VEGA) จากวังไกลกังวล อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ตั้งแต่เวลา 04.28 น. ข้ามอ่าวไทยไปยัง ซึ่งมีระยะทางประมาณ 60 ไมล์ทะเล ด้วยพระองค์เองเพียงลำพัง ซึ่งทรงใช้เวลาในการแล่นใบในครั้งนี้ถึง 17 ชั่วโมงเต็ม โดยเสด็จถึงอ่าวเตยงามเมื่อเวลา 21.28 น. โดยได้ทรงนำธง "ราชนาวิกโยธิน" ข้ามอ่าวไทยมาด้วย หลังเสด็จถึง ทรงปักธง "ราชนาวิกโยธิน" เหนือยอดก้อนหินใหญ่ที่ชายหาดของอ่าวเตยงาม ได้ทรงลงพระปรมาภิไธยบนแผ่นศิลาจารึก เพื่อเป็นสิริมงคลและเพื่อเป็นเกียรติประวัติแก่กองทัพเรือสืบไป

6 มกราคม พ.ศ. 2561 เรือบรรทุกสินค้าชื่อ ไฮเดอราบัต ชนเข้ากับเรือประมงโชคชูชัย นับเป็นเหตุการณ์เรือชนกันจนมีผู้เสียชีวิต 4 ราย นับเป็นเหตุการณ์เรือชนกันจนมีผู้เสียชีวิตครั้งร้ายแรงรองลงมาจาก เหตุเรือโดยสารระหว่างศรีราชา-เกาะสีชัง ถูกเรือบรรทุกน้ำมันชนนอกชายฝั่ง ผู้โดยสารที่ติดอยู่ในเรือเสียชีวิต 119 คน จาก 131 คน ซึ่งเกิดที่อำเภอศรีราชา เมื่อวันที่ 6 มีนาคม พ.ศ. 2561

5 สิงหาคม พ.ศ. 2565 เหตุเพลิงไหม้เมาน์เทน บี สถานบันเทิงทำให้มีผู้เสียชีวิต 23 ราย

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอสัตหีบแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 5 ตำบล 41 หมู่บ้าน ได้แก่

1.	สัตหีบ	(Sattahip)
2.	นาจอมเทียน	(Na Chom Thian)
3.	พลูตาหลวง	(Phlu Ta Luang)
4.	บางเสร่	(Bang Sare)
5.	แสมสาร	(Samaesan)

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอสัตหีบประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 8 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองสัตหีบ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสัตหีบ เฉพาะบางส่วนของหมู่ที่ 1–8; และตำบลพลูตาหลวง เฉพาะบางส่วนของหมู่ที่ 7
• เทศบาลตำบลนาจอมเทียน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาจอมเทียน เฉพาะหมู่ที่ 4, 9 และบางส่วนของหมู่ที่ 1–3, 8
• เทศบาลตำบลบางเสร่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางเสร่ เฉพาะหมู่ที่ 1–2, 4, 8 และบางส่วนของหมู่ที่ 3, 5–6, 9–10
• เทศบาลตำบลเขตรอุดมศักดิ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสัตหีบ เฉพาะหมู่ที่ 9 และบางส่วนของหมู่ที่ 1–8
• เทศบาลตำบลเกล็ดแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางเสร่ เฉพาะหมู่ที่ 7, 11 และบางส่วนของหมู่ที่ 3, 5–6, 9–10
• เทศบาลตำบลเขาชีจรรย์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาจอมเทียน เฉพาะหมู่ที่ 5–7 และบางส่วนของหมู่ที่ 1–3, 8
• องค์การบริหารส่วนตำบลพลูตาหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพลูตาหลวง เฉพาะหมู่ที่ 1–6, 8 และบางส่วนของหมู่ที่ 7
• องค์การบริหารส่วนตำบลแสมสาร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแสมสารทั้งตำบล

เศรษฐกิจ

ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพและประมงปัจจุบันมีที่ทำงานในนิคมอุตสาหกรรมรอบ ๆ มาพักอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก ขณะที่อาชีพเสริมได้แก่การเกษตร โดยมีผลผลิตสำคัญ เช่น มันสำปะหลัง มะม่วง ข้าว มะพร้าว อ้อย ทุเรียน กล้วย แตงโม กระท้อน และขนุน

การศึกษา

สถานศึกษาก่อนวัยเรียน

1.ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กนาวิกโยธิน

2.ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กทุ่งโปรง

3.ศูนย์พัฒนาเด็กค่ายเจษฎาราชเจ้า

4.ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กกองเรือยุทธการ

5.ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านรักเนอสเซอรี่

6.ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก ทร.๘ หน่วยบัญชาการต่อสู้อากาศยานและรักษาฝั่ง

สถาบันการศึกษาระดับประถมศึกษา มัธยมศึกษา อุดมศึกษา และกรมอาชีวศึกษา

1. โรงเรียนมารีวิทย์ สัตหีบ
2. โรงเรียนสิงห์สมุทร
3. โรงเรียนสัตหีบวิทยาคม ตำบลนาจอมเทียน
4. บ้านอำเภอ
5. ตำบลบางเสร่
6. วิทยาลัยเทคนิคสัตหีบ ตำบลนาจอมเทียน
7. ตำบลนาจอมเทียน
8. เกล็ดแก้ว ตำบลบางเสร่
9. (เขตฐานทัพฯ)
10. (เขตกองเรือฯ)
11. (หน่วยบัญชาการต่อสู้อากาศยาน และรักษาฝั่ง)
12. สถาบันการจัดการปัญญาภิวัฒน์ วิทยาเขตอีอีซี (อู่ตะเภา)

แหล่งน้ำจืด

1. อ่างเก็บน้ำหนองตะเคียน
2. อ่างเก็บน้ำโรงเรียนชุมพล
3. อ่างเก็บน้ำห้วยตู้ 1-2
4. อ่างเก็บน้ำภูติอนันต์
5. อ่างเก็บน้ำพลูตาหลวง

โรงพยาบาล

1. โรงพยาบาลอาภากรเกียรติวงศ์ ฐานทัพเรือสัตหีบ
2. โรงพยาบาลสัตหีบ กม. 10 กระทรวงสาธารณสุข
3. โรงพยาบาลวัดญาณสังวราราม
4. โรงพยาบาลสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ กรมแพทย์ทหารเรือ

แหล่งท่องเที่ยว

• สวนน้ำรามายณะ
• สวนนงนุช
• โคลัมเบีย พิคเจอร์ส อควาเวิร์ส
• วัดญาณสังวราราม
• เขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาชีโอน
• วิหารเซียน
• เขาชีจรรย์
• วัดสัตหีบ (วัดหลวงพ่ออี๋)
• (วัดบางเสร่ใน)
• (วัดบางเสร่นอก)
• หาดดงตาล
• หาดน้ำใส
• หาดสอ
• ศูนย์อนุรักษ์พันธุ์เต่าทะเล กองทัพเรือ
• สวนสมุนไพรพรอุดม
• อุทยานใต้ทะเลเกาะขาม เกาะแสมสาร
• พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติวิทยาเกาะและทะเลไทย
• เรือหลวงจักรีนฤเบศร

สวนสาธารณะ

1. หนองตะเคียน (ปรับปรุงล่าสุดด้วยงบประมาณ 140 ล้านบาท: พ.ศ. 2550)
2. สวนแฮปปี้ในเขตกองเรือยุทธการ
3. สวนสาธารณะเทศบาลเมืองบางเสร่

อ้างอิง

1. ประวัติ ฐท.สส. ฐานทัพเรือสัตหีบ
2. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-06-04. สืบค้นเมื่อ 2011-05-30.
3. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-06-04. สืบค้นเมื่อ 2011-05-30.
4. ทรงเรือใบข้ามอ่าวไทย นักแล่นใบยกย่อง พระหทัยสุดแกร่ง
5. ครบรอบ 1 เดือน ไฟไหม้ผับเมาน์เทนบี วางดอกไม้อาลัย 23 ศพ เรียกร้องความยุติธรรม
6. Columbia Pictures Aquaverse
7. เขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาชีโอน
8. ศูนย์อนุรักษ์พันธุ์เต่าทะเล กองทัพเรือ
9. เกาะแสมสาร

แหล่งข้อมูลอื่น

• เทศบาลเมืองสัตหีบ 2017-06-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• เทศบาลตำบลเขตรอุดมศักดิ์