Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
มั่ว จิ่ว (จีน: 鄚玖; พินอิน: Mò Jiǔ, จื๋อฮ้าน: 鄚玖, เวียดนาม: Mạc Cửu; เขมร: ម៉ាក គីវหรือ ម៉ាក គូ; ค.ศ. 1655 – 18 กรกฎาคม ค.ศ. 1735) หรือ หมัก กื๋ว เป็นชาวจีนลี้ภัยที่สถาปนาราชรัฐห่าเตียน (เมืองพุทไธมาศ) และขึ้นครองเป็นเจ้าเมืององค์แรก เขามีบทบาทในความสัมพันธ์ระหว่างกัมพูชากับเวียดนาม
| หมัก กื๋ว 鄚玖 | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| กื๋วหง็อกเหิ่ว ออกญา | |||||||||
 อนุสาวรีย์หมัก กื๋วที่ห่าเตียน ประเทศเวียดนาม | |||||||||
| เจ้าเมืองพุทไธมาศ (ห่าเตียน) | |||||||||
| ครองราชย์ | ค.ศ. 1707–18 กรกฎาคม ค.ศ. 1735 | ||||||||
| ก่อนหน้า | ไม่มี (สถาปนาราชวงศ์) | ||||||||
| ถัดไป | ม่อซื่อหลิน | ||||||||
| ประสูติ | ค.ศ. 1655 จีน | ||||||||
| สวรรคต | 18 กรกฎาคม ค.ศ. 1735 (79–80 ปี) ห่าเตียน ราชรัฐห่าเตียน | ||||||||
| |||||||||
| หมัก กื๋ว | |||||||||||||||
| ชื่อภาษาจีน | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ภาษาจีน | 鄚玖 | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ชื่อภาษาเวียดนาม | |||||||||||||||
| จื๋อโกว๊กหงือ | Mạc Cửu | ||||||||||||||
| จื๋อฮ้าน | 鄚玖 | ||||||||||||||
เขาเกิดที่ มณฑลกวางตุ้งที่ขณะนั้นอยู่ภายใต้การปกครองของราชวงศ์หมิงใต้ โดยมีชื่อเกิดว่า "หมัก กิ๊ญ กื๋ว" (เวียดนาม: Mạc Kính Cửu, จื๋อฮ้าน: 莫敬玖, พินอิน: Mò Jìngjiǔ) ซึ่งอาจสร้างความสับสนได้ง่ายกับผู้นำบางพระองค์ใน เช่น , , และ ดังนั้น พระองค์จึงทรงเปลี่ยนพระนามเป็น "หมัก กื๋ว" (Mạc Cửu, 鄚玖) จากนั้นหมัก กื๋วตัดสินใจอพยพไปเวียดนามเพื่อขยายธุรกิจในช่วงประมาณระหว่าง ค.ศ. 1687 ถึง 1695 กษัตริย์กัมพูชาพระราชทานตำแหน่งภาษาเขมรว่า (ឧកញ៉ា) และสนับสนุนให้อพยพไปยังบันทายมาศ ซึ่งช่วงแรกเขาทำหน้าที่เป็นหัวหน้าชุมชนชาวจีนขนาดเล็กแห่งหนึ่ง เขาสร้างกาสิโนที่นั้นและเริ่มร่ำรวย จากนั้นดึงดูดชาวจีนให้เข้ามาตั้งถิ่นฐานใหม่ และสร้างหมู่บ้าน 7 แห่งที่เกาะฟู้โกว๊ก, หลุงกี่ (แกบ), เกิ่นบต (กำปอด), เฮืองอุ๊ก (สีหนุวิลล์ในปัจจุบัน), ซ้าเค (สักซ้า) และก่าเมา ชาวจีนสถาปนาเมืองของตนที่ห่าเตียน อย่างไรก็ตาม พื้นที่นี้มีโครงสร้างการเมืองสองแบบ โดยหมัก กื๋วปกครองชาวจีนท้องถิ่นและชาวเวียดนาม ส่วนชาวเขมรยังคงอยู่ภายใต้การปกครองของ ออกญาราชเศรษฐี (ឧកញ៉ារាជាសេដ្ឋី) จนกระทั่งการทัพของสยามโค่นล้มระบบท้องถิ่นใน ค.ศ. 1771 หมัก กื๋วถูกจับกุมและนำตัวไปกรุงเทพ เขาไม่มีโอกาสกลับไปยังห่าเตียนจนกระทั่งเกิดความขัดแย้งทางการเมืองในสยาม
หลังจากนั้น หมัก กื๋วหันไปสวามิภักดิ์ต่อแห่งเวียดนาม เขาส่งบรรณาการแก่ราชสำนักเหงียนใน ค.ศ. 1708 และได้รับตำแหน่ง ต๋งบิญ แห่งห่าเตียน และตำแหน่ง กื๋วหง็อกเหิ่ว (เวียดนาม: Cửu Ngọc hầu) ต่อมาใน ค.ศ. 1715 หรือ หญัก อง เทิม (เวียดนาม: Nặc Ông Thâm) กษัตริย์กัมพูชา เข้ารุกรานห่าเตียนด้วยกำลังสนับสนุนจากสยาม เพื่อนำดินแดนที่สูญเสียไปกลับคืนมา หมัก กื๋วประสบความพ่ายแพ้และหลบหนีไปที่หลุงกี่ (ปัจจุบันคือเมืองแกบในประเทศกัมพูชา) ทางกัมพูชาจึงเข้าปล้นเมืองห่าเตียนและถอนทัพกลับ หมัก กื๋วกลับมาที่ห่าเตียนและสร้างปราสาทเพื่อป้องกันพื้นที่ของตนจากการโจมตี เขาเสียชีวิตในวันที่ 16 กรกฎาคม ค.ศ. 1735
หมักเทียนตื๊อ ลูกชายของหมักกับสตรีจากเบียนฮหว่า เกิดใน ค.ศ. 1718 เขายังมีลูกสาวชื่อ หมัก กีม ดิ่ญ ที่แต่งงานกับลูกชายของ นายพลชาวจีนผู้ถูกเนรเทศ ลูกหลานของหมัก กื๋วดำรงตำแหน่งเจ้าเมืองห่าเตียนจนกระทั่งตำแหน่งถูกยุบเลิกโดยราชวงศ์เหงียนของเวียดนามใน ค.ศ. 1832
อ้างอิง
- ជុន ច័ន្ទបុត្រ (2015-06-23). "វិបត្តិក្នុងរាជ្យលើកទី២របស់ព្រះស្រីធម្មរាជារាមាធិបតីឆ្នាំ១៩០៦ (ភាគ៤៩)" (ภาษาเขมร). Radio Free Asia.
- Bruce McFarland Lockhart, William J. Duiker Historical dictionary of Vietnam 2006 Page 228 "Mạc Cửu (1655–1736) A Chinese immigrant who established his family in the Hà Tiên area of the Mekong Delta. ... he threw in his lot with the Vietnamese"
- Bruce M. Lockhart; William J. Duiker (27 February 2006). Historical Dictionary of Vietnam. Scarecrow Press. pp. 228–. ISBN .
- Hà Tiên trấn Hiệp trấn Mạc thị gia phả
- , vol. 6
- Thien Do Vietnamese Supernaturalism: Views from the Southern Region 2012 " does not record what date Mạc Cửu first came to this Cambodian port to develop it and surrounding areas. He offered to the Nguyeễn in 1714. See Đại Nam Nhât Thông Chí, vol. 2
- Cooke & Li 2004, p. 43
- Coedes 1966, p. 213
- Cooke & Li 2004, pp. 43–44
- Cooke & Li 2004, p. 44
- Ooi 2004, p. 806
ข้อมูล
- Coedes, George (1966), "The making of South East Asia", The Geographical Journal, University of California Press, 132 (4): 540, Bibcode:1966GeogJ.132..540P, doi:10.2307/1792563, ISBN , JSTOR 1792563
- Cooke, Nola; Li, Tana (2004), Water frontier: commerce and the Chinese in the Lower Mekong Region, 1750-1880, Rowman & Littlefield, ISBN
- Ooi, Keat Gin (2004), "Mac Thien Tu (1780-1800)", Southeast Asia: a historical encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor, Volume 1, ABC-CLIO, pp. 806–807, ISBN
- Nicholas Sellers, The Princes of Hà-Tiên (1682-1867): the Last of the Philosopher-Princes and the Prelude to the French Conquest of Indochina: a Study of the Independent Rule of the Mac Dynasty in the Principality of Hà-Tiên, and the Establishment of the Empire of Vietnam, Brussels, Thanh-long, 1983.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
mw ciw cin 鄚玖 phinxin Mo Jiǔ cuxhan 鄚玖 ewiydnam Mạc Cửu ekhmr ម ក គ វ hrux ម ក គ kh s 1655 18 krkdakhm kh s 1735 hrux hmk kuw epnchawcinliphythisthapnarachrthhaetiyn emuxngphuthithmas aelakhunkhrxngepnecaemuxngxngkhaerk ekhamibthbathinkhwamsmphnthrahwangkmphuchakbewiydnamhmk kuw 鄚玖kuwhngxkehiw xxkyaxnusawriyhmk kuwthihaetiyn praethsewiydnamecaemuxngphuthithmas haetiyn khrxngrachykh s 1707 18 krkdakhm kh s 1735kxnhnaimmi sthapnarachwngs thdipmxsuxhlinprasutikh s 1655 cinswrrkht18 krkdakhm kh s 1735 1735 07 18 79 80 pi haetiyn rachrthhaetiynphranametmMạc Kinh Cửu 鄚敬玖 hmk kuw 鄚玖 phrarchkalnamhaetiynecintngbiy 河僊鎮總兵 kuwhngxkehiw 玖玉侯 hmk kuwchuxphasacinphasacin鄚玖karthxdesiyngphasacinklangmatrthanhny hwiphinxinMo JiǔphasakwangtungmatrthanxksrormnaebbeylMohk GauphasahminitphasahkekiynBo h KiuchuxphasaewiydnamcuxokwkhnguxMạc Cửucuxhan鄚玖 ekhaekidthi mnthlkwangtungthikhnannxyuphayitkarpkkhrxngkhxngrachwngshmingit odymichuxekidwa hmk kiy kuw ewiydnam Mạc Kinh Cửu cuxhan 莫敬玖 phinxin Mo Jingjiǔ sungxacsrangkhwamsbsnidngaykbphunabangphraxngkhin echn aela dngnn phraxngkhcungthrngepliynphranamepn hmk kuw Mạc Cửu 鄚玖 caknnhmk kuwtdsinicxphyphipewiydnamephuxkhyaythurkicinchwngpramanrahwang kh s 1687 thung 1695 kstriykmphuchaphrarachthantaaehnngphasaekhmrwa ឧកញ aelasnbsnunihxphyphipyngbnthaymas sungchwngaerkekhathahnathiepnhwhnachumchnchawcinkhnadelkaehnghnung ekhasrangkasionthinnaelaerimrarwy caknndungdudchawcinihekhamatngthinthanihm aelasranghmuban 7 aehngthiekaafuokwk hlungki aekb ekinbt kapxd ehuxngxuk sihnuwillinpccubn saekh sksa aelakaema chawcinsthapnaemuxngkhxngtnthihaetiyn xyangirktam phunthinimiokhrngsrangkaremuxngsxngaebb odyhmk kuwpkkhrxngchawcinthxngthinaelachawewiydnam swnchawekhmryngkhngxyuphayitkarpkkhrxngkhxng xxkyarachesrsthi ឧកញ រ ជ ស ដ ឋ cnkrathngkarthphkhxngsyamokhnlmrabbthxngthinin kh s 1771 hmk kuwthukcbkumaelanatwipkrungethph ekhaimmioxkasklbipynghaetiyncnkrathngekidkhwamkhdaeyngthangkaremuxnginsyam hlngcaknn hmk kuwhnipswamiphkditxaehngewiydnam ekhasngbrrnakaraekrachsankehngiynin kh s 1708 aelaidrbtaaehnng tngbiy aehnghaetiyn aelataaehnng kuwhngxkehiw ewiydnam Cửu Ngọc hầu txmain kh s 1715 hrux hyk xng ethim ewiydnam Nặc Ong Tham kstriykmphucha ekharukranhaetiyndwykalngsnbsnuncaksyam ephuxnadinaednthisuyesiyipklbkhunma hmk kuwprasbkhwamphayaephaelahlbhniipthihlungki pccubnkhuxemuxngaekbinpraethskmphucha thangkmphuchacungekhaplnemuxnghaetiynaelathxnthphklb hmk kuwklbmathihaetiynaelasrangprasathephuxpxngknphunthikhxngtncakkarocmti ekhaesiychiwitinwnthi 16 krkdakhm kh s 1735 hmkethiyntux lukchaykhxnghmkkbstricakebiynhhwa ekidin kh s 1718 ekhayngmiluksawchux hmk kim diy thiaetngngankblukchaykhxng nayphlchawcinphuthukenreths lukhlankhxnghmk kuwdarngtaaehnngecaemuxnghaetiyncnkrathngtaaehnngthukyubelikodyrachwngsehngiynkhxngewiydnamin kh s 1832xangxingជ ន ច ន ទប ត រ 2015 06 23 វ បត ត ក ន ងរ ជ យល កទ ២របស ព រ ស រ ធម មរ ជ រ ម ធ បត ឆ ន ១៩០៦ ភ គ៤៩ phasaekhmr Radio Free Asia Bruce McFarland Lockhart William J Duiker Historical dictionary of Vietnam 2006 Page 228 Mạc Cửu 1655 1736 A Chinese immigrant who established his family in the Ha Tien area of the Mekong Delta he threw in his lot with the Vietnamese Bruce M Lockhart William J Duiker 27 February 2006 Historical Dictionary of Vietnam Scarecrow Press pp 228 ISBN 978 0 8108 6505 1 Ha Tien trấn Hiệp trấn Mạc thị gia phả vol 6 Thien Do Vietnamese Supernaturalism Views from the Southern Region 2012 does not record what date Mạc Cửu first came to this Cambodian port to develop it and surrounding areas He offered to the Nguyeễn in 1714 See Đại Nam Nhat Thong Chi vol 2 Cooke amp Li 2004 p 43 Coedes 1966 p 213 Cooke amp Li 2004 pp 43 44 Cooke amp Li 2004 p 44 Ooi 2004 p 806khxmulCoedes George 1966 The making of South East Asia The Geographical Journal University of California Press 132 4 540 Bibcode 1966GeogJ 132 540P doi 10 2307 1792563 ISBN 978 0 520 05061 7 JSTOR 1792563 Cooke Nola Li Tana 2004 Water frontier commerce and the Chinese in the Lower Mekong Region 1750 1880 Rowman amp Littlefield ISBN 978 0 7425 3083 6 Ooi Keat Gin 2004 Mac Thien Tu 1780 1800 Southeast Asia a historical encyclopedia from Angkor Wat to East Timor Volume 1 ABC CLIO pp 806 807 ISBN 1 57607 770 5 Nicholas Sellers The Princes of Ha Tien 1682 1867 the Last of the Philosopher Princes and the Prelude to the French Conquest of Indochina a Study of the Independent Rule of the Mac Dynasty in the Principality of Ha Tien and the Establishment of the Empire of Vietnam Brussels Thanh long 1983